Chợ Mới: Từ gian khó đến khát vọng no ấm
Trên con đường bê tông mới dẫn vào xã Chợ Mới, những nương chè, nương ngô trải dài xanh ngắt đang vào vụ thu hoạch. Gặp chị Hoàng Thị Tươi, người dân tộc Nùng ở thôn Pù Cọ, chị nở nụ cười hiền hậu: “Mấy năm nay được vay vốn chính sách, gia đình tôi trồng thêm chè, nuôi đàn lợn nái. Thu nhập khá hơn, con cái có điều kiện đi học, cuộc sống khác trước nhiều rồi”. Câu chuyện nhỏ ấy là minh chứng sinh động cho hành trình vượt khó, thoát nghèo của đồng bào dân tộc nơi đây.
Chính sách đến từng hộ dân
Thực hiện Nghị quyết 1683/NQ-UBTVQH15, từ ngày 1/7/2025, xã Chợ Mới (Tỉnh Thái Nguyên) chính thức đi vào hoạt động với diện tích tự nhiên gần 119 km², hơn 13.000 nhân khẩu, sinh sống ở 27 thôn, tổ dân phố. Đây là vùng đất hội tụ nhiều dân tộc anh em: Tày, Nùng, Dao, Sán Chay… vốn quen thuộc với canh tác nông – lâm nghiệp.
Những năm gần đây, nhờ chủ trương chuyển dịch cơ cấu kinh tế, Chợ Mới đã bước đầu thoát khỏi tình trạng sản xuất nhỏ lẻ. Cơ cấu kinh tế dần chuyển dịch đúng hướng, tỷ trọng thương mại – dịch vụ, công nghiệp – xây dựng tăng lên 38%, trong khi nông – lâm nghiệp vẫn chiếm 62% nhưng phát triển theo hướng hàng hóa. Thu nhập bình quân đầu người từ 34,8 triệu đồng năm 2020 đã tăng lên 46 triệu đồng năm 2025 – một bước tiến quan trọng đối với địa bàn miền núi.
Trong sản xuất nông nghiệp, những nương lúa, nương ngô tiếp tục là “cần câu cơm” cho nhiều gia đình. Bình quân mỗi năm, toàn xã gieo trồng khoảng 650 ha lúa, 675 ha ngô, sản lượng lương thực đạt 480 kg/người/năm. Nhiều loại cây trồng mới được đưa vào sản xuất như khoai tây, dưa lê, cây rau màu, cây ăn quả. Đặc biệt, cây chè – vốn là cây truyền thống – nay được trồng theo hướng nâng cao chất lượng, gắn với tiêu chuẩn VietGAP.
Bên cạnh đó, công tác trồng rừng, bảo vệ rừng được chú trọng. Toàn xã hiện có 1.416 ha rừng trồng, bình quân mỗi năm trồng mới hơn 280 ha. Cây xanh phủ khắp đồi núi không chỉ giữ đất, giữ nước mà còn mang lại thu nhập bền vững cho đồng bào.
Trong chăn nuôi, nhiều hộ dân đã mạnh dạn phát triển đàn gia súc, gia cầm theo hướng hàng hóa. Xã duy trì 680 con trâu bò, 3.000 con lợn, 35.000 gia cầm, hơn 900 con dê, cùng 39 ha mặt nước nuôi thủy sản. Ở một số thôn, người dân còn nuôi thêm loài rắn đặc sản, đem lại thu nhập khá. Những mô hình này giúp bà con không chỉ tự lo đủ lương thực mà còn có thêm nguồn hàng hóa bán ra thị trường.
Sự chuyển mình của Chợ Mới không chỉ đến từ nội lực người dân, mà còn nhờ bàn tay “bà đỡ” của chính sách. Trong 5 năm qua, hàng loạt chương trình mục tiêu quốc gia được triển khai mạnh mẽ.
Chương trình xây dựng nông thôn mới đã góp phần thay đổi diện mạo nông thôn. Đường giao thông được bê tông hóa đến hầu hết các thôn, cầu cống được sửa chữa, điện lưới quốc gia phủ kín 100% hộ dân.
Đặc biệt, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đã đầu tư trên 15,8 tỷ đồng cho hạ tầng, hỗ trợ sinh kế, giáo dục, y tế. Nhờ đó, nhiều hộ nghèo được vay vốn ưu đãi, được hướng dẫn kỹ thuật sản xuất. Tính đến năm 2024, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều của xã đã giảm từ 12,95% (417 hộ) xuống còn 8,09% (262 hộ) – trung bình mỗi năm giảm hơn 1,2%.
Ngân hàng Chính sách xã hội cũng là người bạn đồng hành quan trọng. Với tổng dư nợ hơn 160 tỷ đồng, hàng nghìn lượt hộ đã được vay vốn ưu đãi để trồng rừng, chăn nuôi, mở rộng sản xuất. Ông Triệu Văn Hợi, một hộ dân tộc Dao ở thôn Nà Pài, chia sẻ: “Có vốn, gia đình tôi đầu tư nuôi 200 con gà, 10 con lợn, cộng thêm vài sào chè. Năm rồi lãi được hơn 80 triệu đồng, đủ tiền cho con đi học đại học. Trước kia khó lắm, giờ thì yên tâm hơn rồi”.
Không chỉ dừng ở kinh tế hộ, kinh tế tập thể ở Chợ Mới cũng khởi sắc. Trong nhiệm kỳ, xã thành lập mới 13 hợp tác xã, nâng tổng số lên 29 HTX. Nhiều HTX hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, chăn nuôi, chế biến đã liên kết sản xuất – tiêu thụ sản phẩm. Hiện có 8 sản phẩm đạt chuẩn OCOP 3 sao, 4 sản phẩm chứng nhận VietGAP. Đây là bước đi quan trọng để nông sản Chợ Mới bước vào chuỗi giá trị lớn, nâng cao thu nhập cho nông dân.
Hướng tới tương lai no ấm và bền vững
Dẫu vậy, hành trình thoát nghèo của Chợ Mới vẫn còn không ít gian nan. Trong 5 năm, địa phương đã hứng chịu tới 23 đợt thiên tai, 2 đợt dịch tả lợn châu Phi, gây thiệt hại hơn 12 tỷ đồng. Nhiều hộ vừa thoát nghèo lại dễ tái nghèo khi mất mùa, dịch bệnh.
Trước thách thức đó, cấp ủy, chính quyền xã Chợ Mới đang tiếp tục huy động các nguồn lực, đầu tư cho hạ tầng, hỗ trợ vốn vay, chú trọng đào tạo nghề, đưa lao động đi làm việc có thời hạn ở nước ngoài. Đặc biệt, xã đang nỗ lực xây dựng thương hiệu nông sản đặc trưng, mở rộng thị trường tiêu thụ, để người dân không chỉ thoát nghèo mà còn từng bước làm giàu.
Đi trên những con đường mới, ghé thăm những nếp nhà vừa thoát khỏi cảnh tạm bợ nhờ chương trình hỗ trợ xây nhà, người ta dễ cảm nhận được khát vọng đổi thay của Chợ Mới. Đó là khát vọng về một vùng đất mà đồng bào các dân tộc không còn lo cái ăn, cái mặc, mà vững vàng hướng tới một tương lai đủ đầy, bền vững.
