Chung tay phát triển nhân lực blockchain

“Khát” nhân lực

Ngày 22/10/2024 Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 1236/QĐ-TTg Chiến lược quốc gia về ứng dụng và phát triển công nghệ chuỗi khối (blockchain) đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, blockchain được định nghĩa là một trong những xu hướng công nghệ hàng đầu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Trong đó, giai đoạn 2024-2030 Chính phủ đưa ra 5 hành động cụ thể và đặc biệt đặt ra nhiệm vụ phát triển nguồn nhân lực cho lĩnh vực blockchain.

Tiếp đó, Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, trong đó đặt mục tiêu đến năm 2030 đưa Việt Nam trở thành trung tâm blockchain của khu vực; ngày 12/6/2025, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 1131/QĐ-TTg ban hành danh mục công nghệ chiến lược và sản phẩm công nghệ chiến lược. Một trong các công nghệ chiến lược được xác định là blockchain; đặc biệt mới đây nhất, Quốc hội đã thông qua Luật Công nghiệp công nghệ số năm 2025, theo đó từ 1/1/2026, người dân được phép dùng tài sản ảo đi đầu tư nếu có nhu cầu. Và blockchain có vai trò quan trọng trong Luật Công nghiệp công nghệ số ở Việt Nam, bao gồm việc chính thức được luật hóa trong Luật Công nghiệp Công nghệ số. Blockchain giúp bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, nâng cao tính minh bạch trong các giao dịch, chống gian lận, quản lý tài sản số, và thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong nền kinh tế số thông qua việc cung cấp nền tảng dữ liệu tin cậy…

Tất cả những điều này đã tạo nên một tiềm năng to lớn trong việc phát triển blockchain ở nước ta. Tuy nhiên, tiềm năng phát triển cùng với nhu cầu của doanh nghiệp đã tạo nên một “cơn khát” nhân lực cao trong lĩnh vực công nghệ này.

Liên kết đào tạo

Theo Báo cáo thị trường việc làm blockchain Việt Nam 2024 của Blockchain Work, Việt Nam chỉ có khoảng 7,8% nhân sự trong ngành có kinh nghiệm làm việc trên 5 năm; 20,5% nhân sự có kinh nghiệm trên 3 năm; 31,4% nhân sự có kinh nghiệm khoảng 1-3 năm; còn lại 28,1% là nhân sự trẻ, có kinh nghiệm dưới 1 năm.

Ở góc độ doanh nghiệp, TS Đỗ Văn Thuật - Giám đốc Giải pháp và Kiến trúc Blockchain (Công ty 1Matrix) cho biết, để vận hành một mạng lưới blockchain hiệu quả và bền vững cần được thiết kế với tư duy hệ thống chuẩn xác, đảm bảo bảo mật, khả năng mở rộng và đặc biệt là tính ứng dụng thực tế. Muốn xây dựng những hệ thống như vậy chúng ta cần những kỹ sư không chỉ giỏi lập trình mà còn am hiểu triết lý phân tán, biết tối ưu tài nguyên và đưa ra các giải pháp thực tiễn. Chúng ta không chỉ vận hành công nghệ ngoại nhập mà chúng ta phải có đội ngũ nghiên cứu, phát triển và làm chủ công nghệ. Do đó, Việt Nam cần đưa ra một chiến lược đào tạo, phát triển nguồn nhân lực blockchain bài bản, quy mô và dài hạn.

Còn về góc độ đào tạo, TS Đỗ Văn Thuật - Viện trưởng Viện Công nghệ tài chính (Đại học Đại Nam) thông tin, Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam (VBA) đặt mục tiêu đào tạo và phổ cập blockchain cùng trí tuệ nhân tạo (AI) cho 1 triệu lượt người đến năm 2030, trong đó có 100.000 sinh viên tại 30 trường đại học trên cả nước. Nhu cầu về nhân sự lớn nên từ vài năm trở lại đây các trường đại học cũng đã bắt đầu đưa vào chương trình đào tạo. Tuy nhiên, trong quá trình đào tạo chuyên ngành, các trường đại học đang gặp một số thách thức chung như thiếu giảng viên, chuyên gia, rào cản ngôn ngữ, cơ sở thực hành, máy móc để dạy các model, mô hình… Ông Thuật cũng đưa ra một số giải pháp mà các trường hiện nay đang áp dụng là liên kết với các giáo sư quốc tế, tiến hành hợp tác liên ngành, liên trường, dùng chung cơ sở hạ tầng... để sinh viên vừa được thực hành công nghệ mới nhất, vừa tiếp cận được kiến thức ở cấp độ thế giới.

Còn theo TS Nguyễn Thanh Bình - Quản lý chương trình cao cấp, Đại học RMIT, một trong những điểm yếu của đào tạo nhân lực công nghệ nói chung và blockchain nói riêng hiện nay tại Việt Nam chính là thiếu nền tảng nghiên cứu trong khi công nghệ đang phát triển quá nhanh. Do đó, hướng giải quyết là phải kết hợp với các doanh nghiệp để đáp ứng nguồn nhân lực và cùng giải bài toán công nghệ cho doanh nghiệp. Về thời gian đào tạo, TS Bình cho biết, để đáp ứng nguồn nhân lực trước mắt, thay vì phải mất 3-4 năm mới đào tạo xong một ngành cho sinh viên thì chúng ta có thể áp dụng những mô hình giáo dục có thời gian ngắn hơn.

“Ví dụ, để đào tạo 100.000 nhân lực công nghệ mới như AI, blockchain trong 6 tháng, chúng ta cần chọn lựa những người đang đi làm trong lĩnh vực công nghệ thông tin để họ cập nhật các kiến thức mới và chuyên sâu vào một mảng nhất định; tổ chức các chương trình đào tạo lại hoặc đào tạo bằng thứ hai trong lĩnh vực blockchain cũng là giải pháp cần thiết” - TS Nguyễn Thanh Bình nói.