Công năng vỉa hè và câu chuyện sinh kế người dân

PV: Thưa ông, việc giành lại vỉa hè có lẽ không phải chỉ là để có chỗ cho người đi bộ. Hơn thế vỉa hè còn đóng góp vào cái phần không gian công cộng cho đô thị?

KTS Trần Huy Ánh: Nói về không gian công cộng là cả một câu chuyện rất dài. Nhìn lại lịch sử xa xưa, tại Hà Nội, ở các thôn làng, khoảng đất trống dưới gốc đa, bến nước, sân đình, chùa, ngõ xóm... đều là không gian công cộng.

Mỗi khi tổ chức hội hè, người ta kéo nhau ra những bãi đất trống được dọn sạch, còn lễ trọng thì tổ chức ở đình, hay ở sân nhà mấy người mạnh thường quân giàu có.

Còn ở thành phố, ngoài các công trình lớn như nhà máy, trường học, chợ búa, rạp hát, bệnh viện thì ngay cả vỉa hè, đường phố liền trước cửa mỗi nhà, khoảng sân rộng giữa hai khối cao tầng tập thể, chung cư cũ cũng là không gian công cộng.

PV:Ông đánh giá thế nào về việc lập lại trật tự, trả lại cho vỉa hè công năng của nó trong thời gian gần đây?

KTS Trần Huy Ánh: Tôi cho rằng nó có muôn vàn sự khó. Nhưng nếu quyết tâm thì chúng ta sẽ làm được. Mặc dù vậy, hiện nay nó vẫn được làm theo kiểu tuyên truyền vận động ra quân tuần tra loa đài. Tất nhiên cũng đang có thay đổi ít nhiều so với trước khi thực hiện đợt cao điểm này nhưng nhìn chung thì không mấy ai tin vào tính bền vững của nó.

PV: Cũng có những thay đổi thấy rõ đấy chứ, thưa ông?

KTS Trần Huy Ánh: Đã có một vài thực nghiệm thành công tại quận Hoàn Kiếm như duy trì làn đường đi bộ an toàn cho học sinh 5 trường phường Hàng Trống trên vỉa hè từ cổng trường tới các điểm đón; hoặc tại phường Trần Hưng Đạo với sáng kiến tổ chức chỗ để xe máy trên hè một đoạn phố Quang Trung kết hợp không cho ô tô dừng đỗ bừa bãi… Một số ứng dụng thành công hỗ trợ giám sát toàn diện các hoạt động/ hành vi người vi phạm và người xử lý bằng camera và mạng lưới trao đổi thông tin các tình nguyện viên bằng hình ảnh.

PV: Theo ông đâu là chỗ vướng nhất hiện nay trong “dọn dẹp” vỉa hè?

KTS Trần Huy Ánh: Trong tọa đàm chuyên gia do quận Hoàn Kiếm tổ chức, các chuyên gia quốc tế đã chỉ ra cần nhận diện tổng thể không gian đô thị bao gồm vỉa hè/ lòng đường và cần tái tổ chức sắp xếp lại việc đỗ ô tô xe máy bừa bãi - nguyên nhân chính gây mất trật tự/ an toàn/ mỹ quan đô thị. Chừng nào còn thỏa hiệp với thu phí đỗ xe giá rẻ thì căn bệnh vỉa hè lòng đường mất trật tự không đc giải quyết mà còn gia tăng.

PV: Ông nghĩ sao về việc cho phép kinh doanh vỉa hè, trong đó có tính cả giải pháp cho thuê thu phí theo giờ. Ông nghĩ sao về đề xuất này?

KTS Trần Huy Ánh: Có chính sách đỗ xe giá cao đảm bảo đầu tư thu hồi vốn. Đỗ xe là nhu cầu riêng, chiếm dụng không gian đô thị lớn, không thể thu phí thấp. Thành phố không có trách nhiệm cung cấp phúc lợi đỗ xe mà đây là nền kinh tế dịch vụ cung cấp chỗ đỗ xe có giá cao hấp dẫn đầu tư. Các nhà đầu tư bãi đỗ xe cùng tham gia loại bỏ vi phạm đỗ xe tùy tiện.

Trong giải quyết trật tự vỉa hè, việc đảm bảo làn đường đi bộ tối thiểu 1,5m là ưu tiên số 1 trong đó cần giới định bằng sơn hè và giám sát tự động, cộng với chế tài xử phạt nặng thay vì cho thuê vỉa hè giá rẻ hoặc lắp đặt các kết cấu, tủ kệ tùy tiện.

Chỗ nào cho đỗ xe cần chuyển đổi chức năng giao thông không còn là vỉa hè/ lòng đường nữa cho đúng luật, (điều 8 Luật Giao thông đường bộ nghiêm cấm sử dụng vỉa hè lòng đường phi giao thông).

Vỉa hè, lòng đường là kết quả của năng lực quản trị của các cơ quan quản lý. Muốn vỉa hè lòng đường trật tự thì chỉ cần quản lý sao cho đúng chức năng của nó… không nên biện giải sự tùy tiện yếu kém do buông lỏng, thỏa hiệp, tùy tiện hay sa đà vào các lý lẽ chăm lo sinh kế người nghèo, hỗ trợ thúc đẩy hoạt động dịch vụ thương mại.

PV: Xin cảm ơn ông!