Cú hích đột phá cho sự nghiệp chăm sóc sức khỏe nhân dân
Ngay sau khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 72-NQ/TW “Về một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân”, phóng viên đã có cuộc trao đổi với Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan về ý nghĩa, mục tiêu và các giải pháp trọng tâm mà ngành Y tế sẽ triển khai.
PV: Thưa Bộ trưởng, Nghị quyết 72-NQ/TW vừa được ban hành có ý nghĩa như thế nào đối với sự phát triển của ngành Y tế và sức khỏe nhân dân?
Bộ trưởng Đào Hồng Lan: Sức khỏe là vốn quý nhất của mỗi con người và của toàn xã hội. Đầu tư cho sức khỏe là đầu tư cho phát triển đất nước. Vì vậy, trong mọi văn kiện, nghị quyết, chỉ thị của Đảng và Nhà nước đều đặt công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân vào vị trí ưu tiên. Tuy nhiên, công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân còn những hạn chế, bất cập và khó khăn, thách thức.
Việc bảo vệ môi trường sống, rèn luyện nâng cao sức khỏe thường xuyên, bảo đảm an toàn thực phẩm, dinh dưỡng chưa được chú trọng đúng mức. Y tế dự phòng chưa được đầu tư thỏa đáng, chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu phòng, chống dịch, bệnh; năng lực sản xuất, cung ứng thuốc, vật tư, thiết bị y tế còn hạn chế, phụ thuộc nguồn nhập khẩu; việc huy động nhân lực còn bị động, nhất là trong tình huống xảy ra dịch lớn.
Y tế cơ sở chưa cung cấp đầy đủ các dịch vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu, việc khám sàng lọc để phát hiện sớm bệnh tật cho người dân chưa được triển khai rộng rãi, chưa tạo được niềm tin cho người bệnh, dẫn đến tình trạng khám, chữa bệnh vượt cấp, kể cả với những bệnh lý thông thường, gây quá tải ở tuyến trên. Chất lượng khám, chữa bệnh, khả năng tiếp cận dịch vụ y tế còn chênh lệch giữa các cấp chuyên môn, vùng, miền, địa phương.
Công tác chăm sóc sức khỏe cho người yếu thế chưa được quan tâm đầy đủ. Nhân lực y tế ở một số địa phương, y tế cơ sở chưa đáp ứng yêu cầu cả về số lượng, trình độ, chất lượng; chưa có chế độ đãi ngộ đặc biệt tương xứng. Tiềm năng, thế mạnh của y học cổ truyền chưa được phát huy đầy đủ. Nghiên cứu khoa học, ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số y tế còn chậm.
Cơ chế, chính sách, chế độ đãi ngộ chưa đủ mạnh để huy động các nguồn lực cho phát triển y tế. Một số vụ việc vi phạm pháp luật, lạm dụng, trục lợi trong lĩnh vực khám bệnh, chữa bệnh, dược và thực phẩm gây bức xúc trong dư luận xã hội.
Trước những yêu cầu cấp bách từ thực tiễn, công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khoẻ Nhân dân cần được thay đổi mạnh mẽ cả trong tư duy, nhận thức và hành động
Việc Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 72-NQ-TW có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, tiếp tục thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Đảng đối với sức khỏe của mỗi người dân để hướng đến mục tiêu xây dựng một nước Việt Nam khoẻ mạnh, mọi người dân đều được chăm sóc sức khoẻ, sống lâu, sống khoẻ, sống lành mạnh, nâng cao thể chất, ý thức bảo vệ sức khoẻ và chủ động phòng ngừa bệnh tật trong toàn xã hội, góp phần quan trọng thúc đẩy phát triển đất nước giàu mạnh, văn minh, thịnh vượng trong kỷ nguyên mới.
Đây là nghị quyết có ý nghĩa chiến lược, toàn diện và lâu dài, mang tính chất hành động, là “Nghị quyết để thực hiện Nghị quyết” với nhiều chính sách bổ sung, tăng cường, cụ thể hóa các chủ trương, đường lối trước đây, đưa ra những nhiệm vụ và giải pháp “đột phá” nhằm tháo gỡ, khơi thông các “điểm nghẽn”, “nút thắt”, khó khăn, vướng mắc từ thực tiễn để đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước và kỳ vọng của Nhân dân, hướng đến hai mục tiêu chiến lược 100 năm thành lập Đảng vào năm 2030 và 100 năm giành độc lập đất nước vào năm 2045.
PV: Nội dung cốt lõi và các giải pháp “đột phá” mà Nghị quyết đề ra là gì, thưa Bộ trưởng?
Bộ trưởng Đào Hồng Lan: Nghị quyết xác định 5 quan điểm, 5 nhóm mục tiêu cụ thể đến năm 2030, tầm nhìn đến 2045, cùng 6 nhóm nhiệm vụ, giải pháp đột phá. Trong đó, nhấn mạnh đổi mới tư duy và hành động trong chăm sóc sức khỏe nhân dân; chuyển trọng tâm từ chữa bệnh sang phòng bệnh; từ bị động sang chủ động; từ chăm sóc rời rạc sang quản lý sức khỏe toàn diện theo vòng đời. Người dân được đặt vào vị trí trung tâm, vừa là đối tượng phục vụ, vừa là chủ thể tham gia tích cực vào quá trình chăm sóc sức khỏe.
Đặc biệt, Nghị quyết coi y tế dự phòng và y tế cơ sở là nền tảng; yêu cầu củng cố trạm y tế xã đủ nhân lực, cơ sở vật chất và chức năng cung ứng dịch vụ cơ bản. Đồng thời, đề cao vai trò y đức, phát triển nhân lực y tế chất lượng cao, có chính sách đãi ngộ đặc biệt cho cán bộ y tế, nhất là tuyến cơ sở và dự phòng.
Một điểm nhấn khác là cải cách tài chính y tế, tiến tới miễn viện phí cơ bản cho toàn dân thông qua bảo hiểm y tế; đẩy mạnh chuyển đổi số, triển khai đồng bộ sổ sức khỏe điện tử, bệnh án điện tử, đơn thuốc điện tử, kết nối dữ liệu quốc gia.
PV: Một trong những điểm nhấn quan trọng của Nghị quyết số 72-NQ/TW là chuyển trọng tâm từ “chữa bệnh” sang “phòng bệnh”, lấy y tế dự phòng và y tế cơ sở làm nền tảng và người dân sẽ được tiếp cận dịch vụ y tế chất lượng, quản lý sức khỏe toàn diện ngay tại Trạm y tế cấp xã. Vậy làm thế nào để y tế dự phòng, y tế cơ sở có thể đảm đương được trọng trách này này, thưa Bộ trưởng?
Bộ trưởng Đào Hồng Lan: Chúng tôi tập trung vào ba yếu tố then chốt: nhân lực, cơ sở vật chất và cơ chế tài chính. Về nhân lực, trong giai đoạn 2025-2030, mỗi năm các địa phương luân phiên, luân chuyển, điều động ít nhất 1.000 bác sĩ về làm việc có thời hạn tại trạm y tế cấp xã; bổ sung bác sĩ cơ hữu tại trạm y tế cấp xã, đến năm 2027 có ít nhất từ 4-5 bác sĩ, đến năm 2030 có đủ bác sĩ theo chức năng, nhiệm vụ. Công tác đào tạo sẽ được đặc biệt quan tâm, Bộ Y tế sẽ triển khai quyết liệt, hiệu quả Đề án đào tạo, bồi dưỡng bác sĩ tạo nguồn cho trạm y tế cấp xã, đặc biệt cho các xã vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn, biên giới, hải đảo.
Về cơ sở vật chất, thuốc, thiết bị y tế cơ bản sẽ được bảo đảm cung ứng đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn, biên giới, hải đảo. 100% trạm y tế cấp xã được đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị y tế cơ bản theo chức năng, nhiệm vụ. Về cơ chế tài chính,Ngân sách Nhà nước giữ vai trò chủ đạo trong bảo đảm nguồn lực, đồng thời có chính sách phù hợp để huy động sự tham gia của xã hội. Mục tiêu là trạm y tế xã thực sự trở thành điểm tựa tin cậy, nơi người dân được quản lý sức khỏe toàn diện, từ phòng bệnh đến khám chữa bệnh.
PV: Chính sách “miễn viện phí” cơ bản vào năm 2030 được coi là điểm đột phá. Người dân sẽ được hưởng lợi gì từ chính sách này?
Bộ trưởng Đào Hồng Lan: Miễn viện phí ở mức cơ bản cho toàn dân thông qua bảo hiểm y tế vào năm 2030 là chủ trương hết sức nhân văn, thể hiện tính ưu việt của chế độ ta, có ý nghĩa an sinh xã hội sâu sắc, hợp lòng dân, giúp phát hiện sớm bệnh tật, giảm chi phí y tế, thể hiện rõ quan điểm người dân là chủ thể trung tâm, được ưu tiên cao nhất trong xây dựng, thực hiện các chính sách tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe.
Về phạm vi quyền lợi, người dân được người dân được khám sức khỏe định kỳ hoặc khám sàng lọc miễn phí ít nhất mỗi năm 1 lần và lập sổ sức khỏe điện tử, quản lý bệnh tật theo vòng đời, từ bào thai đến khi già, việc này được triển khai ngay từ năm 2026. Đến năm 2030, người dân được miễn các chi phí khám bệnh, chữa bệnh ở mức cơ bản trong phạm vi quyền lợi bảo hiểm y tế theo lộ trình
Theo đó, từ năm 2026, từng bước thực hiện tăng tỷ lệ, mức thanh toán, chi cho phòng bệnh, chẩn đoán, điều trị sớm một số bệnh và đối tượng ưu tiên theo lộ trình từ Quỹ Bảo hiểm y tế để giảm gánh nặng tài chính cho người bệnh, phù hợp với việc tăng mức đóng bảo hiểm y tế theo quy định của pháp luật từ năm 2027. Ngân sách nhà nước và Quỹ Bảo hiểm y tế chi trả cho một số dịch vụ phòng bệnh, quản lý bệnh mạn tính, khám sức khỏe định kỳ và khám sàng lọc theo yêu cầu chuyên môn tại cấp khám bệnh, chữa bệnh ban đầu, cơ bản theo lộ trình phù hợp nhằm ngăn ngừa bệnh tật, giảm tỷ lệ mắc và tử vong, tiết kiệm chi phí điều trị giai đoạn muộn, người dân.
Mục tiêu cuối cùng là bảo đảm mọi người dân - không phân biệt vùng miền, giàu nghèo - được tiếp cận các dịch vụ y tế thiết yếu, cơ bản mà không phải lo lắng về tài chính. Nghị quyết không đặt mục tiêu “miễn phí tuyệt đối”, mà hướng đến giảm tối đa chi phí đồng chi trả của người dân, tăng độ bao phủ BHYT, giảm tử vong do phát hiện bệnh muộn và xây dựng hệ thống y tế công bằng, bình đẳng, hiệu quả, bền vững và không ai bị bỏ lại phía sau.
Xin cảm ơn Bộ trưởng!
