Đắk Lắk: Bất an với nguồn nước sinh hoạt ô nhiễm
Xã Ea Súp (tỉnh Đắk Lắk) - nơi được xem là vùng đất biên giới còn nhiều khó khăn, người dân đang ngày ngày phải đối mặt với một thực trạng nhức nhối kéo dài suốt nhiều năm: nguồn nước sinh hoạt lấy từ hồ Ea Súp Hạ cung cấp cho hàng nghìn hộ dân và các cơ quan trên địa bàn đang có nguy cơ bị ô nhiễm nghiêm trọng.
Hồ nước sinh hoạt hay “hồ nước thải”?
Hồ chứa nước Ea Súp Hạ được giao cho Công ty TNHH MTV Quản lý Công trình thủy lợi tỉnh Đắk Lắk quản lý; công trình có dung tích 9,25 triệu m3. Với nhiệm vụ tập trung nước từ hồ Ea Súp thượng để điều tiết nước tưới cho gần 9.000 ha cây trồng các loại trên địa bàn huyện Ea Súp (cũ), đặc biệt cung cấp nước sinh hoạt cho hàng nghìn hộ dân (20.000) ở xã Ea Súp, trong đó bao gồm cả cơ quan nhà nước, bệnh viện, trường học... Tuy nhiên, nhiều năm trở lại đây, tình trạng xả thải ra hồ ngày càng trầm trọng.
Bề mặt hồ thường xuyên bị phủ kín bởi lớp bèo tây, rác sinh hoạt trôi nổi và mùi hôi bốc lên nồng nặc. Bức tranh về một hồ nước sạch, trong xanh ngày nào giờ đã biến thành một cảnh tượng nhếch nhác, bẩn thỉu, khiến bất cứ ai đi ngang qua cũng phải lắc đầu ngao ngán.
Ông P.B. - một người dân địa phương cho biết, nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng ô nhiễm kéo dài là do nhiều hộ dân xung quanh hồ tận dụng mặt nước để nuôi vịt, nuôi cá lồng bè. Các hoạt động này thải trực tiếp phân gia cầm, thức ăn thừa xuống lòng hồ mà không qua bất kỳ hệ thống xử lý nào. Cộng thêm với đó là các công trình vệ sinh xây dựng ngay sát bờ hồ, nước thải sinh hoạt ngấm thẳng ra hồ theo mạch nước ngầm, tạo ra một “hỗn hợp ô nhiễm” nguy hiểm. Không chỉ riêng các hộ dân sinh sống quanh hồ mà ý thức chung của một bộ phận người dân trong việc bảo vệ môi trường nước còn thấp. Việc vứt rác bừa bãi ra hồ vẫn diễn ra thường xuyên. Trong khi đó, công tác kiểm tra, xử lý của các cơ quan chức năng lại thiếu đồng bộ, chưa nghiêm túc, khiến cho vi phạm diễn ra ngày càng công khai.
Ông Trịnh Quốc Bảo - Phó Giám đốc Công ty TNHH MTV Quản lý Công trình thủy lợi tỉnh Đắk Lắk cho biết: “Nhiều hộ dân làm nhà cửa và sinh sống ven theo đường viền lòng hồ Ea Súp Hạ (nằm trong phạm vi bảo vệ công trình), tình trạng này đã diễn ra cách đây hơn 20 năm, trước đây chính quyền địa phương (huyện Ea Súp cũ) đã có phương án dời các hộ dân này nhưng đến nay vẫn chưa thực hiện được. Đặc biệt, hiện tại có 2 hộ dân tự ý nuôi cá lồng bè trong lòng hồ Ea Súp Hạ (gần phạm vi cống lấy nước), Chi nhánh Thủy lợi huyện Ea Súp đã nhiều lần kiểm tra, nhắc nhở, và lập biên bản vi phạm, đồng thời báo cáo, phối hợp với UBND thị trấn Ea Súp (cũ) để giải quyết nhưng đến nay người dân vẫn chưa chấp hành dẫn đến tình trạng nuôi cá không phép vẫn chưa được xử lý dứt điểm”.
Dân phản ánh, chính quyền vẫn… im lặng?
Trước thực trạng này, người dân đã nhiều lần phản ánh tại các buổi tiếp xúc cử tri với đại biểu HĐND xã, huyện, tỉnh. Các cơ quan báo chí trong tỉnh cũng đã từng lên tiếng về vấn đề này. Tuy nhiên, tình trạng vẫn không hề chuyển biến. Câu hỏi đặt ra là: tại sao một vấn đề nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe hàng nghìn người dân mà lại không được giải quyết dứt điểm?
Trao đổi với phóng viên Báo Đại đoàn kết, ông Nguyễn Bá Bân - Chủ tịch UBND xã Ea Súp, xác nhận: Hồ Ea Súp Hạ cung cấp nước sinh hoạt cho người dân thị trấn Ea Súp, xã Cư M’Lan cũ nay là xã Ea Súp.
Đối với hộ chăn nuôi cá lồng bè thì không phải mới đây; hộ chăn nuôi này đã đưa lồng bè nằm ở dưới phần cống chảy phía dưới chứ không phải nằm ở phần lấy nước để phục vụ cho người dân sinh hoạt.
Còn lượng bèo, cỏ, rác thì thực tế là có rất lớn. Trước đây cũng đã có đề án của tỉnh và phía Công ty khai thác công trình thủy lợi cũng đã tham mưu xử lý rồi nhưng có thể là liên quan đến nguồn lực; và phải có kế hoạch lớn thì mới xử lý được, một vài tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp thì chưa thể xử lý ngay được.
Ông T.N.T. - một cán bộ đang công tác tại cơ quan nhà nước thuộc xã Ea Súp cho rằng: Việc để ô nhiễm nguồn nước trở thành nguồn cấp sinh hoạt cho hàng nghìn con người là vấn đề nghiêm trọng, không chỉ đơn thuần là chuyện môi trường, mà còn là câu chuyện về trách nhiệm, về đạo đức quản lý nhà nước.
Hồ Ea Súp Hạ cần được quy hoạch lại việc sử dụng, không thể để vừa làm nơi cấp nước, vừa làm nơi chăn nuôi, xả thải. Các công trình vệ sinh gần hồ cần phải được kiểm tra, xử lý triệt để. Cùng với đó là việc tuyên truyền nâng cao nhận thức người dân, tổ chức các chiến dịch làm sạch hồ, gắn trách nhiệm cụ thể cho từng cơ quan, từng địa phương. Đặc biệt, chính quyền các cấp cần lắng nghe tiếng nói của người dân một cách thực chất, không hình thức, không chiếu lệ.
Bởi lẽ, quyền được sử dụng nước sạch là quyền tối thiểu, căn bản của người dân – dù họ sống ở thành phố hay vùng sâu biên giới. Sự chậm trễ trong xử lý tình trạng xả thải ra hồ Ea Súp Hạ là biểu hiện của sự thiếu quan tâm đối với vùng khó khăn, nơi mà người dân đã chịu quá nhiều thiệt thòi, nay lại phải sống chung với nguồn nước độc hại, ngày này qua ngày khác.
Phó Giám đốc Công ty TNHH MTV Quản lý Công trình thủy lợi tỉnh Đắk Lắk đề nghị chính quyền cấp xã phối hợp với Chi nhánh thủy lợi xử lý dứt điểm các tình trạng nêu trên.
Không thể để tình trạng “kêu mãi không nghe, báo mãi không làm” tiếp diễn. Sức khỏe của hàng nghìn người dân Ea Súp đang bị đe dọa từng ngày bởi một hồ nước ô nhiễm đã tồn tại suốt nhiều năm qua. Đã đến lúc UBND tỉnh Đắk Lắk, huyện Ea Súp và các cơ quan liên quan phải hành động, phải trả lại một nguồn nước sạch đúng nghĩa cho người dân địa phương.
