Đâu là nguyên nhân giá phân bón tăng cao?

7 tháng giá tăng 72,9%

Từ đầu năm 2021 đến nay, giá phân bón trong nước và nhập khẩu liên tục tăng, cá biệt có loại tăng 73% so với thời điểm tháng 1. Cụ thể, với giá phân bón sản xuất trong nước, phân u rê được bán giá trên 11.000 đồng/ kg, trong đó u rê Phú Mỹ có giá 12.400 đồng/kg (tăng 83,7%), urê Cà Mau có giá 11.700 đồng (tăng 72%) ; DAP Đình Vũ có giá 14.300 đồng /kg (tăng 67,3%) … Trên thị trường phân bón nhập khẩu, loại SA bột của Trung Quốc có giá 5.250 đồng/kg (tăng 60,6%); DAP 64% nhập khẩu Trung Quốc có giá 16.800 đồng/kg (tăng gần 50%); kali có giá 11.500 đồng/kg (tăng gần 73%).

Giá phân bón tăng đột biến được lý giải, thứ nhất do giá nguyên liệu sản xuất tăng. Trong đó các nguyên liệu chính để sản xuất phân bón tăng mạnh, cụ thể giá lưu huỳnh tăng 233% (từ 95 USD/tấn lên 221 USD/tấn), ammoniac tăng. Thứ nữa là giá cước vận tải tăng 3 đến 5 lần, khiến chi phí tăng…

Ông Nguyễn Văn Thanh, Cục trưởng Cục Hóa chất (Bộ Công thương) cho biết, sau thời gian tăng giá kỷ lục vào cuối năm 2018, giá phân bón đã liên tục giảm và chạm đáy vào tháng 7/2020. Từ tháng 7/2020 đến nay, giá phân bón bắt đầu phục hồi và có chiều hướng tăng cao trở lại. Lý giải, ông Thanh cho rằng, giá phân bón tăng là do giá nông sản trên thế giới liên tục tăng trong thời gian qua kết hợp với tình hình thời tiết thuận lợi đã thúc đẩy sản xuất nông nghiệp phát triển, gia tăng nhu cầu phân bón. Kèm với đó là vấn đề vận chuyển, logistics, nhiều DN có hàng nhưng không vận chuyển được khiến giá tăng cao…

Song, dư luận đặt câu hỏi: Liệu những lý giải này có hợp lý không? Khi thống kê cho thấy nguồn cung hiện lớn hơn cầu rất nhiều. Cụ thể nhu cầu sử dụng phân bón trong nước hiện nay chỉ vào khoảng 10 triệu tấn/năm. Trong khi đó, tổng công suất đăng ký của các nhà máy phân bón trong nước là gần 30 triệu tấn. Chưa kể giá các nguyên liệu cũng đã bắt đầu chững lại.

Giới chuyên gia trong ngành cho rằng, lý giải của nhà quản lý chưa thuyết phục! Đặc biệt không thể vin vào lý do tác động của dịch Covid -19, nhiều tỉnh, thành phố khu vực phía Nam thực hiện giãn cách dẫn đến các loại chi phí đều tăng khiến giá phân bón cũng tăng. Đó chẳng khác nào tình trạng “té nước theo mưa”. Ông Trần Thái Nghiêm, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT Cần Thơ cho biết, trong điều kiện hiện nay, giá phân bón tăng cao nhưng giá nông sản giảm, thậm chí khó tiêu thụ đang ảnh hưởng đến tâm lý sản xuất, đầu tư của người dân.

Thanh tra toàn diện

Về tình hình sản xuất phân bón trong nước, ông Hoàng Trung, Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NN&PTNT) cho hay, trong khoảng 5 năm trở lại đây, Việt Nam cơ bản tự chủ được mặt hàng phân bón. Nhu cầu sử dụng phân bón trong nước không tăng trong những năm gần đây. Thống kê mới nhất từ Bộ NN&PTNT cho thấy, cả nước hiện có 841 nhà máy sản xuất phân bón, với công suất gần 30 triệu tấn/năm. Như vậy, công suất sản xuất của Việt Nam gấp 3 lần so với nhu cầu tiêu thụ. 7 tháng đầu năm, các nhà máy trong nước đã sản xuất được 2,5 triệu tấn phân bón, tăng gần 200 triệu tấn so với cùng kỳ năm trước.

Năm 2020, Việt Nam nhập khẩu 3,97 triệu tấn phân bón. Tiếp đó, chỉ 7 tháng đầu năm 2021, lượng nhập khẩu đã là 3,1 triệu tấn, tăng 6.700 tấn so với cùng kỳ năm trước. “Số liệu trên cho thấy, năng lực sản xuất và nhập khẩu đều tăng và không có chuyện đứt gãy cung-cầu, khi nguồn cung phân bón còn dư”, ông Hoàng Trung khẳng định. Do vậy nói giá phân bón tăng do bất cập cung cầu là bất hợp lý.

Trước thực tế này, Bộ Bộ NN&PTNT đề nghị Bộ Công thương chỉ đạo Cục Quản lý thị trường các tỉnh phía Nam phối hợp với Thanh tra Cục Bảo vệ thực vật và Ban chỉ đạo 389 các tỉnh, thường xuyên kiểm tra, rà soát các cửa hàng kinh doanh vật tư nông nghiệp không để tình trạng đầu cơ, trữ hàng… tạo khan hiếm giả để trục lợi.

Tại cuộc họp nhằm tháo gỡ khó khăn về giá phân bón với các địa phương và doanh nghiệp sản xuất phân bón phía Nam diễn mới đây, Thứ trưởng Bộ Công thương Trần Quốc Khánh cũng cho biết, Bộ Công thương đã chỉ đạo lực lượng quản lý thị trường tăng cường công tác quản lý thị trường phân bón, chống các hành vi gian lận thương mại, đầu cơ, tích trữ, đẩy giá phân bón lên cao và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm. Đồng thời, Bộ Công thương đề nghị DN sản xuất tiếp tục cung cấp đầy đủ nguồn hàng cho thị trường, hợp lý hóa chi phí và cố gắng có giá bán thấp hơn giá nhập khẩu, ưu tiên dành phân bón cho sản xuất nông nghiệp trong nước.