Đẩy mạnh chuyển đổi xanh trong đầu tư công

Tăng ngân sách

Giới chuyên gia kinh tế nhận định, để thực hiện chuyển đổi xanh trong đầu tư công, vai trò của chính sách tài chính xanh là vô cùng quan trọng. Chính sách tài chính xanh bao gồm các công cụ, giải pháp tài chính, nhằm khuyến khích hoạt động đầu tư, sản xuất và tiêu dùng xanh; điều chỉnh hành vi kinh tế để giảm các tác động tiêu cực lên môi trường; đồng thời huy động nguồn lực cho ngân sách để tái đầu tư vào các chương trình, dự án xanh.

Đồng quan điểm, ông Trương Bá Tuấn - Phó Cục trưởng Cục trưởng Cục Quản lý, giám sát thuế, phí (Bộ Tài chính) chia sẻ, việc áp dụng thuế bảo vệ môi trường (BVMT) từ năm 2012 đã mang lại nguồn thu đáng kể và ngày càng tăng cho ngân sách nhà nước. Thuế BVMT hiện trở thành một sắc thuế quan trọng, đóng góp nguồn thu bền vững giúp Nhà nước có thêm nguồn lực đầu tư cho các mục tiêu xanh.

Theo ông Tuấn, số thu thuế BVMT tăng mạnh đặc biệt từ năm 2015 do điều chỉnh tăng mức thuế xăng dầu: năm 2014 thu khoảng 12.000 tỷ đồng, thì năm 2015 vọt lên 27.020 tỷ đồng. Tổng thu thuế BVMT giai đoạn 2012-2015 đạt gần 61.800 tỷ đồng. Giai đoạn 2021-2024, số thu thuế BVMT có giảm nhẹ (do chính sách giảm thuế tạm thời để hỗ trợ người dân khi giá xăng dầu tăng cao) nhưng mức thu này vẫn chiếm tỷ trọng đáng kể và dự kiến tăng trở lại sau khi chính sách hết hiệu lực. Bên cạnh đó, các khoản phí BVMT (nước thải, khai khoáng…) cũng đóng góp hàng nghìn tỷ đồng mỗi năm cho ngân sách địa phương, như thu phí nước thải đạt 934 tỷ đồng vào năm 2014; thu phí khai thác khoáng sản (không kể dầu khí) là 2.600 tỷ đồng năm 2016. Những con số này tuy chưa lớn so với tổng thu ngân sách, nhưng đã phản ánh xu hướng tích cực rằng ngân sách dành cho môi trường tăng lên song hành với việc đánh vào các hành vi gây ô nhiễm.

Hoàn thiện khung pháp lý

Theo đại diện Bộ Tài chính, Việt Nam đang đứng trước cơ hội vàng để bứt phá, khi chuyển đổi xanh trở thành một trong hai trụ cột chiến lược của giai đoạn phát triển kinh tế, xã hội, môi trường. Kết quả 10 tháng đầu năm 2025 cho thấy, kinh tế Việt Nam tiếp tục duy trì đà tăng trưởng tích cực, là điểm sáng của khu vực và được cộng đồng quốc tế ghi nhận. Tổng vốn FDI đăng ký đạt trên 31,5 tỷ USD, tăng 15,6% so với cùng kỳ, vốn thực hiện đạt 21,3 tỷ USD, tăng 8,8%. Những con số này cho thấy Việt Nam tiếp tục là điểm đến hấp dẫn, được nhà đầu tư nước ngoài tin tưởng về triển vọng tăng trưởng và môi trường kinh doanh.

Đánh giá về kết quả trên, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho rằng, có sự đóng góp to lớn của cộng đồng doanh nghiệp (DN), trong nước và nước ngoài. Doanh nghiệp FDI không chỉ đầu tư hiệu quả mà còn đồng hành cùng Chính phủ trong việc tham vấn, xây dựng và hoàn thiện chính sách pháp luật, hướng tới một môi trường đầu tư minh bạch, thông thoáng. Đồng quan điểm, TS Nguyễn Thanh Nhã, giảng viên Trường Đại học Tài chính - Marketing chia sẻ, khung pháp lý về chuyển đổi xanh trong đầu tư công tại Việt Nam đã từng bước được đồng bộ, góp phần quan trọng vào mục tiêu Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050 với các mục tiêu giảm cường độ phát thải khí nhà kính, xanh hóa các ngành kinh tế, xanh hóa lối sống và thúc đẩy tiêu dùng bền vững. Vậy nhưng, để thúc đẩy chuyển đổi xanh trong đầu tư công tại Việt Nam thì vẫn cần phải hoàn thiện khung pháp lý.

Trong khi đó, theo ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam thúc đẩy chuyển đổi xanh cần bứt phá về chính sách và thực thi. Ông Tuấn đưa ra 3 nhóm giải pháp trọng tâm nhằm hiện thực hóa mục tiêu xây dựng Việt Nam xanh và năng động trong kỷ nguyên mới. Thứ nhất, cần cải cách thể chế, nâng cao chất lượng điều hành và thực thi chính sách. Thứ hai, VCCI cho rằng, cần thúc đẩy đầu tư và phát triển doanh nghiệp xanh, khuyến nghị phát triển thị trường tín chỉ carbon, trái phiếu xanh và cơ chế bảo lãnh tín dụng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa. Thứ ba, ông Tuấn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nâng cao vai trò và quyền chủ động của chính quyền địa phương. Chuyển đổi xanh cần bắt đầu từ cơ sở.