Di tích Hồ Đồng Vụa bị xâm hại: Bao giờ giải quyết dứt điểm?

Buông lỏng quản lý?

Di tích Quốc gia Hồ Đồng Vụa, xã Nga An (thuộc cụm di tích - danh lam thắng cảnh chùa Tiên - hồ Đồng Vụa - Phủ Thông) được Bộ Văn hóa và Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) xếp hạng di tích danh lam thắng cảnh tại Quyết định số 39/2002/QĐ-BVHTT ngày 30/12/2002.

Tuy nhiên trong hàng chục năm qua, khu di tích danh thắng này đã bị xâm hại nghiêm trọng bởi cá nhân tự ý chuyển đổi mục đích sử dụng đất, xây dựng, cơi nới trái phép các hạnh mục như: Lập hàng rào thép gai, tự ý làm cổng ra vào Khu di tích hồ Đồng Vụa, xây dựng lán trại, khai thác dịch vụ trái phép...

Theo tìm hiểu của phóng viên Báo Đại Đoàn Kết: Năm 1998, Khu di tích danh thắng hồ Đồng Vụa được UBND xã Nga An giao khoán cho ông Hứa Văn Thái (trú xã Nga An) quản lý, khai thác. Sau đó đến năm 2001, ông Thái đã có giấy chuyển nhượng hồ Đồng Vụa cho ông Hoàng Minh Thanh (trú xã Nga An), có sự xác nhận của UBND xã Nga An và UBND huyện Nga Sơn.

Theo kết luận của Chủ tịch UBND huyện Nga Sơn tại Thông báo số 83 ngày 21/5/2014, huyện đã đồng ý để gia đình ông Hoàng Minh Thanh thực hiện hợp đồng đã ký kết với UBND xã Nga An với thời hạn đến hết ngày 1/7/2018 kèm theo các điều kiện như: Trong quá trình khai thác sử dụng, nghiêm cấm gia đình ông Thanh không được phép khai thác tài nguyên, xây dựng, cơi nới trái phép hoặc có những hành vi làm ảnh hưởng đến cảnh quan, môi trường sinh thái trong quần thể khu di tích lịch sử văn hóa và danh lam thắng cảnh chùa Tiên, hồ Đồng Vụa, động Phủ Thông.

Tuy nhiên, qua kiểm tra của UBND huyện Nga Sơn, gia đình ông Thanh đã tự ý xây dựng lán trại khi chưa được cấp phép trên diện tích hơn 80m2. Việc hộ gia đình ông Thanh tự ý xây dựng các công trình tại khu vực I của Di tích Quốc gia Hồ Đồng Vụa khi chưa được cấp có thẩm quyền cho phép là vi phạm quy định của Luật Di sản văn hóa; Nghị định số 98/2010/NĐ-CP ngày 21/9/2010 quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Di sản văn hóa và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Di sản văn hóa; quy định quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa ban hành kèm theo Quyết định số 2060/2013/QĐ-UBND của UBND tỉnh; Điều 2 Quyết định số 39/2002/QĐ-BVHTT ngày 30/12/2002 của Bộ Văn hóa và Thông tin về việc xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa và danh lam thắng cảnh chùa Tiên - hồ Đồng Vụa - Phủ Thông.

Trước những sai phạm trên, ngày 27/5/2019, Đoàn kiểm tra của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Thanh Hóa phối hợp các phòng, ban, đơn vị có liên quan của UBND huyện Nga Sơn, UBND xã Nga An kiểm tra thực tế tại di tích danh thắng quốc gia hồ Đồng Vụa và xác định rõ những sai phạm, việc xâm hại di tích danh thắng này. Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đề nghị UBND huyện Nga Sơn kiểm tra, làm rõ trách nhiệm của các tập thể, cá nhân trong công tác quản lý, giao khoán đất di tích cho cá nhân thuê, quản lý, sử dụng.

Đồng thời chỉ đạo các phòng, ban, đơn vị có liên quan và xã Nga An, tăng cường công tác quản lý, bảo vệ di tích; khẩn trương chấm dứt hợp đồng giao khoán hồ Đồng Vụa, thu hồi diện tích đất thầu; phối hợp với gia đình ông Hoàng Minh Thanh tổ chức tháo dỡ các hạng mục công trình xây dựng trái phép, trả lại nguyên trạng cho di tích, báo cáo Chủ tịch UBND tỉnh. Kết luận là vậy nhưng đến quý I, năm 2022, mọi sai phạm tại di tích này vẫn trong tình trạng còn nguyên trạng mà không hề bị xử lý.

Ngày 24/6/2022, cơ quan Thanh tra tỉnh Thanh Hóa đã có văn bản kết luận: “Từ năm 2002 đến năm 2018, ông Hoàng Minh Thanh đã tự ý chuyển đổi mục đích sử dụng đất, xây dựng các công trình phục vụ kinh doanh, tham quan thắng cảnh trên Di tích Quốc gia Hồ Đồng Vụa khi chưa được cấp có thẩm quyên cho phép, vi phạm Hợp đồng giao khoán đã ký năm 1998…

UBND xã Nga An đã buông lỏng quản lý, không có biện pháp ngăn chặn, xử lý kịp thời vi phạm về sử dụng đất của ông Hoàng Minh Thanh, đã để cho ông Hoàng Minh Thanh sử dụng đất không đúng mục đích, tự ý xây dựng các công trình trái phép trên đất khu di tích, danh lam thắng cảnh; vi phạm Hợp đồng giao khoán đã ký năm 1998…”.

Có thể thấy, rõ ràng ngoài việc buông lỏng quản lý của chính quyền các cấp tại địa phương huyện Nga Sơn còn là sự thiếu quyết liệt trong xử lý đã tạo điều kiện cho cá nhân xâm hại nghiêm trọng Di tích Quốc gia Hồ Đồng Vụa.

Huyện gặp khó trong tìm nguồn kinh phí đền bù

Trong nội dung kết luận của Thanh tra tỉnh Thanh Hóa ngày 24/6/2022, cũng kiến nghị Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa chỉ đạo: “UBND huyện Nga Sơn tổ chức kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm của các tập thể, cá nhân có liên quan đến khuyết điểm, vi phạm đã được chỉ ra trong kết luận thanh tra… UBND huyện Nga Sơn chỉ đạo UBND xã Nga An phối hợp với ông Hoàng Minh Thanh tiến hành kiểm kê; báo cáo Thường trực Huyện ủy để quyết định việc mua lại số cây trồng lâu năm trên đất theo hiện trạng, đồng thời tháo dỡ, di dời toàn bộ tài sản, vật kiến trúc vi phạm trong quá trình thực hiện hợp đồng: bàn giao lại khu đất hồ Đồng Vụa cho Ban quản lý khu di tích huyện và UBND xã Nga An quản lý, bảo vệ theo quy định. Báo cáo kết quả thực hiện về UBND tỉnh và Thanh tra tỉnh trước ngày 31/12/2022.”

Trao đổi với phóng viên Báo Đại Đoàn Kết về kết luận nêu trên, ông Lê Ngọc Hợp - Bí thư Huyện ủy Nga Sơn cho biết: Việc di tích danh thắng hồ Đồng Vụa bị xâm hại trái phép là sự cố đáng tiếc và hiện nay huyện đang phối hợp chặt chẽ với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Sở Tư pháp, Sở Tài nguyên và Môi trường cũng như xã Nga An tiến hành các bước xử lý với phương châm kiên quyết, đúng luật, bảo đảm hài hòa lợi ích của Nhà nước và nhân dân.

Tuy nhiên, như nội dung kết luận của cơ quan Thanh tra là giao cho huyện phải tự tính toán, tìm nguồn kinh phí để mua lại số cây trồng lâu năm sẽ là một khó khăn lớn vì kinh phí của địa phương rất eo hẹp.

“Sắp tới tôi sẽ tổ chức họp, làm việc cụ thể từng vấn đề, tính toán lại các phương án đền bù và báo cáo với Thường vụ” - ông Hợp cho biết thêm.

Ngày 27/8/2018, UBND xã Nga An có thông báo thu hồi diện tích thầu; trong đó yêu cầu ông Thanh tháo dỡ các công trình đã xây dựng trái phép trên diện tích thầu, trả lại nguyên trạng toàn bộ diện tích hồ Đồng Vụa cho xã và huyện quản lý. Tuy nhiên, các công trình trên, gia đình ông Thanh vẫn đang sử dụng, khai thác, kinh doanh. Thậm chí còn tổ chức thu phí tham quan, chụp ảnh, quay phim, giải trí đối với người đến vãn cảnh...