Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam cho biết, căn cứ quy định tại Điều 56 Luật BHXH năm 2014; Điều 12 Nghị định số 134/2015/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật BHXH về BHXH tự nguyện, người lao động là công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên và không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc thì thuộc đối tượng tham gia BHXH tự nguyện. Mức hưởng BHXH được tính trên cơ sở mức đóng, thời gian đóng BHXH và có chia sẻ giữa những người tham gia BHXH.
Người lao động vừa có thời gian đóng BHXH bắt buộc, vừa có thời gian đóng BHXH tự nguyện được hưởng chế độ hưu trí và chế độ tử tuất trên cơ sở thời gian đã đóng BHXH. Mức lương hưu hàng tháng của người lao động đủ điều kiện quy định tại Điều 54 Luật BHXH được tính bằng 45% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH tương ứng với 15 năm đóng BHXH, sau đó cứ thêm mỗi năm thì tính thêm 2% đối với nam và 3% đối với nữ; mức tối đa bằng 75%.
Tổng kết thực hiện Luật Bảo hiểm xã hội 2014, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐTBXH) cho biết, trong giai đoạn 2016 - 2021, có trên 54.000 người lao động tham gia BHXH hội tự nguyện nghỉ việc hưởng lương hưu hàng tháng, bình quân khoảng 9.000 người hưởng lương hưu mới mỗi năm. Bộ LĐTBXH đánh giá, thời gian qua, số người tham gia BHXH tự nguyện có sự gia tăng lớn, tuy nhiên chính sách vẫn chưa đủ tính hấp dẫn do chưa có các chế độ ngắn hạn như chính sách BHXH bắt buộc.
Tương tự như chính sách BHXH bắt buộc, nhiều người lao động phản ánh việc quy định phải đóng đủ BHXH từ 20 năm trở lên mới đủ điều kiện hưởng lương hưu là quá dài, khiến họ không đủ động lực để tham gia BHXH tự nguyện.
Trước thực tế trên dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) đã bổ sung quy định chuyển tiếp liên quan tới người tham gia BHXH tự nguyện trước khi luật mới có hiệu lực (dự kiến từ 1/7/2025). Theo đó, người lao động bắt đầu tham gia BHXH tự nguyện từ trước ngày luật này có hiệu lực thi hành và có đủ 20 năm đóng BHXH tự nguyện trở lên thì được hưởng lương hưu khi đủ 60 tuổi đối với nam, đủ 55 tuổi đối với nữ. Khi nghỉ hưu ở tuổi này, người tham gia BHXH tự nguyện không bị trừ tỷ lệ hưởng lương hưu như với trường hợp nghỉ hưu trước tuổi.
Bên cạnh đó, Bộ LĐTBXH cũng đề xuất nghiên cứu bổ sung chế độ ngắn hạn trong chính sách BHXH tự nguyện. Đồng thời, nghiên cứu giảm điều kiện hưởng lương hưu từ 20 năm đóng BHXH xuống còn 15 năm, để nhiều người có điều kiện hưởng lương hưu khi về già, đặc biệt với những người có thời gian tham gia đóng BHXH ngắn do đặc thù công việc, hoặc tham gia BHXH muộn, hoặc công việc không ổn định…