Giải ngân vốn đầu tư công: Khơi thông điểm nghẽn

Bộ Tài chính cho biết, trong tổng số vốn đầu tư đã được phân bổ, con số ghi nhận đến nay là 987.441 tỷ đồng. Nếu không tính số kế hoạch vốn cân đối ngân sách địa phương giao tăng (141.341 tỷ đồng), thì tổng số vốn đã phân bổ là 846.100 tỷ đồng, đạt 95,65% kế hoạch vốn Thủ tướng Chính phủ đã giao.

Tuy vậy, vẫn còn một phần vốn chưa được triển khai phân bổ. Cụ thể, 18/42 bộ, cơ quan trung ương và 29/34 địa phương chưa phân bổ chi tiết số vốn là 38.485,5 tỷ đồng vốn Ngân sách Trung ương (NSTƯ), chiếm 4,35% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Trong đó, vốn theo ngành, lĩnh vực là 37.358,4 tỷ đồng; vốn Chương trình mục tiêu quốc gia (CTMTQG) là 1.127,1 tỷ đồng.

Nguyên nhân chủ yếu đến từ: 1.937,5 tỷ đồng vốn NSTƯ chưa phân bổ so với kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao đầu năm. 31.764,2 tỷ đồng chưa phân bổ do mới giao bổ sung từ nguồn tăng thu NSTƯ năm 2024 và bổ sung vốn CTMTQG đợt 2, đợt 3. 4.696,8 tỷ đồng đang trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) xem xét, điều chỉnh giảm để bổ sung cho các bộ, ngành, địa phương khác có nhu cầu.

Về phương án điều chỉnh, 18 bộ, cơ quan trung ương và 10 địa phương đã đề nghị điều chỉnh giảm kế hoạch vốn NSTƯ năm 2025 (bao gồm cả số chưa phân bổ và số đã phân bổ chi tiết) là 9.993,02 tỷ đồng.

Chính phủ đã trình UBTVQH xem xét, điều chỉnh giảm 4.696,8 tỷ đồng để bổ sung cho 3 bộ, cơ quan trung ương và 17 địa phương theo chỉ đạo tại Nghị quyết số 124/NQ-CP ngày 8/5/2025. Đối với số vốn còn lại là 5.296,2 tỷ đồng, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục rà soát, tổng hợp và báo cáo cấp có thẩm quyền trong thời gian tới.

Theo số liệu của Bộ Tài chính, lũy kế giải ngân đến 31/7/2025 là 358.188,8 tỷ đồng, đạt 32,84% tổng kế hoạch. Đến hết tháng 8/2025, ước tính số giải ngân đạt 434.006,5 tỷ đồng, tương ứng 39,79% tổng kế hoạch... Nếu tính theo kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao đầu năm, tỷ lệ đạt 41%. Đến tháng 8, ước giải ngân 409.174,5 tỷ đồng, đạt 39,9% kế hoạch, tương ứng 46,3% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao...

Để bảo đảm mục tiêu đề ra, Chính phủ và các bộ, ngành đã đề xuất triển khai nhiều giải pháp. Đó là sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính và chuyển sang mô hình chính quyền 2 cấp. Các bộ, ngành liên quan cần kịp thời xử lý vướng mắc, không để gián đoạn trong phân bổ, giải ngân.

Khẩn trương phân bổ vốn chưa phân bổ chi tiết đến hết 30/9/2025, bảo đảm kịp thời cho giải ngân cuối năm. Phấn đấu đến hết quý III đạt tối thiểu 60% kế hoạch, cả năm đạt 100%. Rà soát, tổng hợp các vướng mắc trong cơ chế, chính sách để kịp thời báo cáo, đề xuất cấp có thẩm quyền tháo gỡ.

Tập trung tháo gỡ khó khăn về giải phóng mặt bằng (GPMB), coi đây là "nút thắt" lớn trong triển khai dự án.

Đẩy nhanh tiến độ các dự án quan trọng quốc gia, đặc biệt trong lĩnh vực giao thông vận tải, phấn đấu hoàn thành 3.000km cao tốc, trên 1.000km đường bộ ven biển cùng nhiều dự án trọng điểm khác trong năm 2025...

Đầu tư công là nguồn tiềm năng cho tăng trưởng nếu được khơi thông, nên nhóm nghiên cứu đến từ Đại học kinh tế quốc dân đã đề cần nâng cao hiệu quả đầu tư công, đáp ứng mục tiêu tăng trưởng giai đoạn 2026-2030.

Trước hết là cần thay đổi tư duy, phân bổ vốn đầu tư công theo hướng dẫn dắt các lĩnh vực ưu tiên của mô hình tăng trưởng mới.

Theo các chuyên gia, đầu tư công phải mang ý nghĩa “kiến tạo” cho phát triển, tập trung vào các lĩnh vực chiến lược như công nghệ cao, chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, hạ tầng xanh và chống biến đổi khí hậu.

Vì thế, cần đẩy mạnh đầu tư vào hạ tầng phục vụ hệ sinh thái đổi mới sáng tạo như các trung tâm nghiên cứu, khu công nghệ cao, vườn ươm khởi nghiệp, cùng với hạ tầng số nền tảng như mạng 5G và trung tâm dữ liệu.

TS Lê Duy Bình - Giám đốc điều hành Economica Việt Nam nhận định, không chỉ thực hiện mục tiêu ngắn hạn, đầu tư công cũng trở thành động lực và nền tảng dài hạn nếu hướng đến mục tiêu đầu tư nguồn nhân lực phát triển công nghiệp bán dẫn, xây dựng nguồn năng lượng tái tạo… đáp ứng yêu cầu phát triển của các ngành công nghiệp công nghệ cao, các ngành kinh tế xanh trong định hướng phát triển của nền kinh tế Việt Nam hiện nay.