Hà Nội hướng tới đô thị xanh
Với tổng lượng phát thải bụi mịn PM2.5 lên tới hơn 30.000 tấn mỗi năm, trong đó hơn 50% phát sinh tại chỗ từ giao thông và bụi đường, thành phố Hà Nội đang đối mặt với mức ô nhiễm vượt quy chuẩn quốc gia 1,5 đến 1,9 lần. Trước thực trạng này, thành phố Hà Nội đã và đang triển khai các giải pháp đồng bộ nhằm kiểm soát ô nhiễm không khí, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống người dân.
Bụi mịn sát thủ thầm lặng
Theo nghiên cứu của Viện Khoa học và Công nghệ Môi trường, khí thải từ xăng và dầu diesel do phương tiện giao thông phát ra chiếm tới 46% tổng lượng bụi mịn PM2.5, được xem như “sát thủ thầm lặng” gây ra nhiều bệnh nguy hiểm về đường hô hấp và tim mạch. Giao thông là nguồn phát thải chính nên việc kiểm soát tại đây được đặt ưu tiên hàng đầu.
Hà Nội hiện có hơn 8 triệu phương tiện cơ giới, trong đó xe máy chiếm hơn 7 triệu chiếc, là nguồn phát thải chủ yếu. Thành phố đã mở rộng mạng lưới xe buýt điện với 16 tuyến đạt 246 xe, chiếm khoảng 13% tổng tuyến đường, góp phần hình thành các tuyến giao thông xanh. Ngoài ra, Hà Nội đã áp dụng tiêu chuẩn khí thải Euro 4 và Euro 5 cho các phương tiện, đồng thời thực hiện phun xịt, dập bụi tại các công trình xây dựng để giảm bụi mịn trong không khí.
Từ 1/5/2026, Hà Nội sẽ không còn các xe máy dùng nhiên liệu hóa thạch trong phạm vi Vành đai 1; kế hoạch sẽ mở rộng sang Vành đai 2 vào năm 2028 và đến năm 2030, bao phủ toàn bộ Vành đai 3. Đây là những bước đi quyết liệt, tạo tiền đề cho chuyển đổi giao thông xanh, giảm phát thải ô nhiễm, đồng thời hoàn thiện cơ chế ưu đãi cho các nhà đầu tư trong lĩnh vực phương tiện, hạ tầng xanh và sản xuất phương tiện năng lượng sạch.
Ngoài ra, vào ngày 12/12/2024, HĐND thành phố Hà Nội ban hành Nghị quyết số 47 về thực hiện vùng phát thải thấp, bước đi tiên phong đầu tiên cả nước trong việc thiết lập mô hình quản lý không khí đô thị theo hướng thân thiện môi trường, hiện đại và xanh sạch. Vùng phát thải thấp áp dụng tại các khu vực nội thành có mật độ phương tiện cao, hạn chế lưu thông đối với các loại phương tiện có mức phát thải lớn.
Công khai chỉ số chất lượng không khí để người dân chủ động phòng tránh
Ngày 12/7/2025, Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị số 20 giao Hà Nội triển khai nhiều nhiệm vụ trọng tâm về kiểm soát ô nhiễm không khí và thúc đẩy năng lượng xanh. Thành phố đã cụ thể hóa các nhiệm vụ này qua Kế hoạch số 24/247 với nhiều giải pháp đồng bộ trong lĩnh vực giao thông, công nghiệp và dân sinh.
Hà Nội cũng đã ban hành Quyết định số 1142 phê duyệt Kế hoạch quản lý chất lượng không khí đến năm 2030, tầm nhìn đến 2035, trong đó xác định bốn nhóm mục tiêu và 14 nhiệm vụ trọng tâm, tích hợp các chính sách kiểm soát khí thải vào quy hoạch đô thị, giao thông và công nghiệp. Thành phố đang xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu và công khai chỉ số chất lượng không khí (AQI) để người dân dễ dàng theo dõi, chủ động phòng tránh khi ô nhiễm vượt ngưỡng.
Bên cạnh đó, thành phố đã xóa bỏ trên 90% các bếp than tổ ong trên các tuyến phố và triển khai các biện pháp hạn chế đốt rơm rạ sau mùa vụ; tăng cường kiểm tra giám sát nguồn thải tại các khu công nghiệp và các công trường xây dựng, áp dụng các chương trình sử dụng năng lượng tiết kiệm, kiểm soát bụi và tiếng ồn.
Bà Lê Thanh Thủy, Phó trưởng phòng Quản lý Môi trường, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội cho biết, để giảm thiểu ô nhiễm, thành phố triển khai đồng bộ các giải pháp từ mở rộng mạng lưới xe buýt điện, áp dụng tiêu chuẩn khí thải Euro 4 và Euro 5, đến thực hiện vùng phát thải thấp và kiểm soát phương tiện cá nhân. Tính đến tháng 7/2025, Hà Nội đưa vào hoạt động 16 tuyến xe buýt điện với 246 xe, chiếm khoảng 13% tổng số tuyến, góp phần hình thành các tuyến giao thông xanh.
Thành phố cũng mở rộng các phương tiện thân thiện môi trường như xe đạp công cộng và tàu điện trên cao, nâng cao khả năng tiếp cận của người dân và giảm phát thải từ phương tiện cá nhân. UBND thành phố giao Sở Xây dựng triển khai các chương trình loại bỏ phương tiện cơ giới hết niên hạn, tăng cường kiểm định và kiểm soát khí thải; hoàn thiện các quy chuẩn kiểm soát khí thải cho xe máy, làm cơ sở xây dựng những quy định bổ sung mang tính tiên phong.
Trước thách thức lớn về ô nhiễm không khí, Hà Nội đã đi đầu với các bước đi chiến lược và quyết liệt nhằm giảm phát thải, chuyển đổi năng lượng, phát triển giao thông xanh và xây dựng môi trường sống trong lành. Câu chuyện kiểm soát ô nhiễm không khí tại Hà Nội không chỉ nằm ở vai trò của chính quyền mà còn cần sự đồng hành của toàn xã hội mới tạo nên hiệu quả lâu dài và bền vững cho tương lai.
