Sáng 14/12, Bảo tàng tỉnh Hà Tĩnh phối hợp với Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn (ĐHQG Hà Nội) tổ chức Hội nghị Báo cáo kết quả bước đầu khai quật khảo cổ học đền Huyện, xã Xuân Giang, huyện Nghi Xuân.
Theo Th.s Nguyễn Văn Anh- giảng viên Trường ĐH KHXH&NV (ĐHQG Hà Nội), đền Huyện xưa được gọi là miếu Tam Tòa Đại vương và thường được gọi tắt là miếu Tam Tòa. Miếu còn được gọi theo tên địa danh là miếu Tả Ao bởi miếu được xây dựng tại xã Tả Ao. Tam Tòa là Thánh hiệu của Minh Uy Vương Lý Nhật Quang.
Quá trình khai quật, các nhà nghiên cứu, khảo cổ học phát hiện nhiều loại hình di vật (vật liệu kiến trúc, gốm men, đồ sứ, đồ sành, gốm thô, tiền đồng...) có niên đại từ thế kỷ I-II TCN đến thế kỷ XVII-XVIII. Sự xuất hiện của các loại gốm thô cho thấy ngay từ những thế kỷ I-II TCN nơi đây là một điểm tụ cư của cư dân thời sơ sử. Đồng thời,sự góp mặt của loại bình 6 quai cho thấy dưới thời thuộc Đường tại đền Huyện đã từng tồn tại những công trình kiến trúc lớn. Có lẽ đó cũng chính là nguyên nhân các thời Lý,Trần và Lê sau này tiếp tục chọn và xây dựng các công trình kiến trúc ở đây.
Mặc dù chưa phát hiện được dấu vết kiến trúc thời Lý tại đây song cũng đã tìm thấy một số di vật thời Lý. Các dấu vết thời Trần đã được tìm thấy ở cả 3 hố khai quật cùng với rất nhiều loại hình di vật khác nhau cho thấy dấu ấn đậm đặc của thời Trần. Tuy chỉ mới phát hiện một số cấu kiện của tháp, nhưng di vật,các ghi chú và họa tiết trang trí trên cấu kiện cho phép chúng ta tin rằng đây là một tòa tháp có quy mô khá lớn.
Giám đốc Bảo tàng Hà Tĩnh Nguyễn Trí Sơn nhấn mạnh: Những phát hiện khảo cổ học tại đền Huyện cho thấy đây là một di tích hết sức quan trọng. Trong lòng đất đền Huyện còn gìn giữ những bí mật về lịch sử cũng như giá trị văn hóa cần được khai quật và làm rõ. Vì vậy, các cơ quan chức năng cần phải phối hợp bảo tồn và quan tâm đầu tư nghiên cứu làm rõ giá trị của di tích này.