Hiệu quả và kỳ vọng từ Chương trình giám sát và phản biện xã hội - Bài 1: Khi dân biết, dân bàn, dân kiểm tra, dân giám sát
Sau hơn 10 năm thực hiện Chương trình giám sát và phản biện xã hội tại Thanh Hóa đã tạo ra những kết quả và hiệu ứng rõ rệt trên tất cả các lĩnh vực kinh tế - xã hội. Vai trò của MTTQ được nâng lên, khối đại đoàn kết toàn dân tộc được xây dựng và củng cố vững mạnh, từ đó tạo động lực giúp chính quyền thực hiện thắng lợi các mục tiêu. Song, để phát huy hết hiệu năng của đề án trong thời kỳ mới, vẫn còn nhiều khó khăn, bất cập cần được tháo gỡ, tạo điều kiện trong thời gian tới.
Có lẽ chưa khi nào cử tri và nhân dân tại các địa phương của Thanh Hóa được chứng kiến quy chế dân chủ ở cơ sở được phát huy cao độ như hiện nay. Phương châm: “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân hưởng thụ” đã đem lại những hiệu quả to lớn. Việc góp ý thẳng thắn trên tinh thần xây dựng, cảnh báo sớm… đã góp phần đưa tỉnh Thanh Hóa phát triển về mọi mặt, đồng thời nâng cao vị thế của MTTQ các cấp tại địa phương này.
Phát huy sức mạnh dân chủ
Tuyến đường thôn 4, xã Tân Ninh (tỉnh Thanh Hóa) nối với tỉnh lộ 506, dài 3,5km được làm mới theo hình thức “Nhà nước và nhân dân cùng làm” với tổng mức đầu tư 2,5 tỷ đồng. Trong đó, Nhà nước đóng vai trò kích cầu hỗ trợ 1 tỷ đồng và nhân dân đóng góp 1,5 tỷ đồng, cùng với hàng trăm ngày công lao động. Sau gần 2 tháng thi công, con đường bê tông kiên cố, mặt đường rộng 5m đã được đưa vào sử dụng trong niềm hân hoan của bà con nhân dân.
Ông Lê Xuân Hùng - Bí thư Chi bộ, Trưởng thôn 4, xã Tân Ninh cho biết: Ngay từ khi bắt đầu triển khai dự án, Ban giám sát đầu tư cộng đồng do Ủy ban MTTQ xã thành lập đã thường xuyên có mặt tại công trình để giám sát việc thi công đúng với thiết kế, chất lượng nguyên vật liệu, tiến độ thi công... Trong quá trình giám sát hoặc thông qua phản ánh của người dân, các thành viên Ban giám sát sẽ phản ánh, yêu cầu đơn vị thi công điều chỉnh kịp thời, đảm bảo tiến độ, chất lượng công trình.
“Nhờ có giám sát cộng đồng và Ban thanh tra nhân dân thường xuyên kiểm tra, đôn đốc đã góp phần đưa dự án hoàn thành vượt tiến độ đề ra, đảm bảo chất lượng thi công. Việc giám sát chặt chẽ và đóng góp ý kiến kịp thời mang tính cảnh báo sớm cũng góp phần tránh cho chủ đầu tư và nhà thầu có thể để xảy ra những sai phạm đáng tiếc” - ông Hùng chia sẻ.
Nói về những hiệu ứng tích cực từ chương trình giám sát và phản biện xã hội (GS-PBXH) đem lại cho địa phương trong suốt nhiều năm qua, ông Lê Tiến Dũng - Bí thư Đảng ủy xã Thọ Phú (nguyên Chủ tịch Ủy ban MTTQ huyện Triệu Sơn cũ) cho biết: Để phát huy được hiệu năng của Chương trình, trong 10 năm qua, MTTQ đã phối hợp tổ chức gần 80 hội nghị để đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND các cấp tiếp xúc với cử tri theo quy định của pháp luật; đồng thời phân loại tổng hợp 1.010 ý kiến, kiến nghị của cử tri gửi tới Quốc hội và HĐND các cấp; tổ chức 105 cuộc tiếp xúc đối thoại giữa MTTQ, các tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân, với trên 12.500 lượt người tham gia, đã có 1.189 ý kiến kiến nghị và ý kiến góp ý xây dựng đối với cấp ủy và chính quyền các cấp. MTTQ các cấp đã tổ chức giám sát trực tiếp 394 cuộc, tổ chức 126 cuộc phản biện, nhìn chung, nội dung các kiến nghị sau giám sát đều được cấp ủy, chính quyền, các cơ quan có thẩm quyền xem xét, giải quyết và trả lời.
“Chính nhờ làm tốt công tác GS-PBXH, chỉ trong 10 năm qua, MTTQ và các tổ chức thành viên đã vận động bà con nhân dân hiến trên 41,9ha đất, đóng góp hàng trăm tỷ đồng xây dựng 85 nhà văn hoá thôn, xây dựng đường giao thông nông thôn, các công trình phúc lợi xã hội... Tính đến trước ngày 1/7/2025, 100% số xã của huyện Triệu Sơn cũ đã hoàn thành xây dựng nông thôn mới (NTM). Trong đó có 17 xã đạt NTM nâng cao, 2 xã đat NTM kiểu mẫu, an ninh - quốc phòng ổn định, đơn thư khiếu nại vượt cấp giảm rõ rệt.
Thông qua công tác GS-PBXH, cử tri, nhân dân được nói tiếng nói của mình, được giám sát, tất cả đều được minh bạch hóa. Và, khi người dân đã tin thì họ sẽ ủng hộ là điều tất yếu!”- ông Dũng thẳng thắn.
Cảnh báo sớm các sai phạm
“Chúng tôi là cử tri, chứng kiến sự công khai minh bạch của các ban MTTQ trong quá trình triển khai giám sát các dự án, phản biện các vấn đề nổi cộm trên địa bàn nên rất tin tưởng và ủng hộ, cùng chung tay để thực hiện thành công các mục tiêu, các tiêu chí xây dựng nông thôn mới theo đúng nghĩa “dân làm, dân hưởng thụ”- cử tri Nguyễn Văn Sơn, trú tại xóm 4, xã Tân Ninh chia sẻ.
Theo ông Sơn, những mâu thuẫn, va chạm trong cuộc sống thường nhật ở khu dân cư, ban đầu đơn giản nếu không được quan tâm giải quyết kịp thời sẽ trở thành phức tạp, thậm chí là nguyên nhân xuất hiện những điểm nóng về khiếu kiện. Vì vậy, MTTQ các cấp cần triển khai có hiệu quả công tác giám sát và hòa giải ngay tại cơ sở, nhằm nâng cao ý thức chấp hành pháp luật trong cộng đồng dân cư, giữ gìn mối quan hệ tốt đẹp trong gia đình, tình làng nghĩa xóm, đoàn kết nội bộ nhân dân, cảnh báo và làm giảm các hành vi vi phạm pháp luật. Đồng thời, phối hợp với chính quyền tích cực tuyên truyền, vận động nhân dân tham gia thực hiện nội dung "dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, giám sát" theo quy định của Pháp lệnh thực hiện dân chủ ở cơ sở.
Ông Nguyễn Văn Thuyết - Trưởng ban Dân chủ pháp luật, Ủy ban MTTQ tỉnh Thanh Hóa cho biết: Trong 10 năm qua, MTTQ các cấp trong tỉnh đã tổ chức giám sát độc lập được 8.215 cuộc. Tổng số kiến nghị sau giám sát là 5.214 kiến nghị gửi đến cấp ủy, chính quyền các cấp trong tỉnh và nhận được 123 văn bản phản hồi… Mặc dù là một hoạt động khó, nhưng trong những năm qua, MTTQ các cấp và các đoàn thể chính trị - xã hội trên địa bàn Thanh Hóa đã triển khai thực hiện hiệu quả vai trò GS-PBXH, góp phần hiện thực hóa quan điểm, chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Nhiều nội dung GS-PBXH đã được dư luận đánh giá cao, nhiều nội dung phản biện được cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp thu và có ý kiến phản hồi tích cực.
“Chương trình GS-PBXH đã có những tác động rõ nét và có ảnh hưởng tích cực đến tình hình phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Các chỉ số tăng trưởng kinh tế năm sau luôn cao hơn năm trước, các vụ việc có tính nổi cộm, điểm nóng đã giảm rõ rệt do được phát hiện sớm và ngăn chặn kịp thời. Việc xác định Chương trình GS-PBXH trở thành một trong những nhiệm vụ trọng tâm đang góp phần nâng cao vị thế, vai trò của MTTQ trong thời kỳ mới!”- ông Thuyết khẳng định.
(Còn nữa)
