Khi suối Bắc ô nhiễm

Những ngày này, khi tin tức về nguồn nước dòng suối Bắc, đoạn chảy qua xã Châu Thành, huyện Quỳ Hợp nóng lên vì ô nhiễm. Người dân sống quanh khu vực này đã không còn bất ngờ mà bày tỏ quan điểm bức xúc. Bởi việc nguồn nước suối Bắc ô nhiễm đã từng xảy ra, nhưng biện pháp xử lý triệt để nguyên nhân vẫn chưa thuyết phục. Đỉnh điểm của những bức xúc này là vào khoảng ngày 30/6, người dân phát hiện dọc ven bờ suối Bắc qua địa bàn các bản Trung Thành, Tiến Thành, Chăm Hiêng, Bản Cải và Bình Tiến, xã Châu Thành đều có hiện tượng cá tự nhiên chết rải rác. Mặt nước suối trong nhưng đáy có bùn lắng và có màu đỏ đục.

Sau khi phát hiện sự việc, chính quyền thành lập đoàn kiểm tra nhưng đối với người dân, khi nhìn màu nước và đặc biệt là hiện tượng cá chết, họ cho rằng nguyên nhân do việc khai thác quặng gây nên. Anh T.C, trú xã Châu Thành nói: “Không cần mất thời gian nhiều để tìm ra nguyên nhân gây ô nhiễm. Chỉ cần cấp có thẩm quyền, ra quyết định đình chỉ khai thác mỏ quặng trái phép, thậm chí là các mỏ quặng có phép nhưng không đảm bảo môi trường, dòng suối Bắc sẽ hết ô nhiễm ngay”.

Trong khi đó, người dân sống tại bản Chăm Hiêng cũng rất lo lắng về nguồn nước, bởi sau khi sự cố xảy ra chính quyền khuyến cáo người dân tuyệt đối không sử dụng nguồn nước từ suối Nậm Huống, bắt cá trên suối...“Từ trước đến nay, việc nguồn nước suối Bắc thi thoảng xuất hiện màu đỏ đục là có, nhưng lần này xuất hiện cá tôm chết khiến chúng tôi rất lo lắng, không biết nước ngầm sẽ như thế nào, vì đây là nguồn nước để người dân sinh hoạt. Chúng tôi, mong cơ quan chức năng nhanh chóng tìm ra nguyên nhân, khắc phục triệt để hiện tượng này”- ông V. V. N trú xã Châu Thành nói.

Việc lo lắng của người dân là có cơ sở, không chỉ cá chết mà cách đây ít năm, cũng tại suối Bắc đã xảy ra vụ vỡ đập chứa bùn thải thiếc của Công ty cổ phần kim loại màu Nghệ Tĩnh, chảy tràn xuống suối gây nên hiện tượng cá nuôi của người dân ở các xã như Châu Cường, Châu Thành, Châu Quang nổi lên chết trắng. Trong khi đó, các cơ sở sản xuất thiếc này nằm trên núi Lan Toong, độ cao hơn 550m so với mực nước biển.

Nói thế để thấy, cơ bản mọi hoạt động khai thác, tuyển quặng diễn ra, nguồn nước thải đổ xuống suối Dôn, ra suối Nậm Tôn, chảy hàng chục km, đi qua các xã Châu Thành, Châu Cường, Châu Hồng, tới ngã ba Châu Quang. Nguồn nước thải này thẩm thấu hàng chục năm qua các hang cat-tơ. Khi những hang cat-tơ này bị bồi lấp, chúng chảy trực tiếp xuống Nậm Huống.

Do vậy hoạt động khai thác, chế biến khoáng sản tại thượng nguồn suối Bắc ảnh hưởng đến đời sống người dân các xã Châu Tiến, Châu Thành, Châu Hồng… khiến Nậm Tôn, Nậm Huống nhiều năm nay trở thành dòng sông hủy diệt.

Trở lại câu chuyện dòng suối Bắc bị ô nhiễm trong những ngày qua, chính quyền huyện Quỳ Hợp hiện đang phối hợp với các cơ quan chức năng truy tìm nguyên nhân, đồng thời kiểm tra các mẫu nước để xác định mức độ ô nhiễm và phương án khắc phục.

Theo đó, huyện Quỳ Hợp có văn bản số 263/BC-UBND, ngày 3/7 báo cáo và kiến nghị UBND tỉnh Nghệ An giao các đơn vị có chuyên môn vào cuộc để sớm làm rõ nguyên nhân.

Về vấn đề này, ông Lê Sỹ Hào - Phụ trách Phòng Tài nguyên và Môi trường cho biết, UBND huyện Quỳ Hợp cho biết: “UBND tỉnh Nghệ An đã giao cho huyện chủ trì phối hợp làm rõ nguyên nhân cũng như các vấn đề liên quan.

Tuy nhiên, huyện đã có báo cáo cụ thể cũng như nêu lên việc không đủ khả năng, thẩm quyền, chuyên môn để xử lý. Việc này cần có sự vào cuộc từ các sở, ngành có chuyên môn. Đến nay cũng chưa xác định được nguồn gốc của sự việc”.

Cũng theo ông Hào, trước hiện tượng nước suối đổi màu, cá chết bất thường, huyện đã chủ động phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức điều tra, lấy mẫu... cũng như truy tìm nguyên nhân. Trên đầu nguồn con suối Bắc có nhiều doanh nghiệp hoạt động khai thác khoáng sản quặng thiếc.

Trong khi đó, theo báo cáo từ xã Châu Thành, trước đây không xảy ra hiện tượng nước đổi màu đục, tới nay mới xuất hiện hiện tượng này, nền đất dưới lòng suối có màu vàng sẫm nghi do bị ảnh hưởng bởi nước thải trong quá trình tuyển quặng. Trước việc nước suối đổi màu đục, cá chết, huyện Quỳ Hợp đã phát thông báo khuyến cáo người dân xã Châu Cường, Châu Thành, tuyệt đối không sử dụng nước từ suối Nậm Huống, không đánh bắt cá trên suối về bán hoặc dùng làm thức ăn...

Sau quá trình kiểm tra, lực lượng chức năng xác định nguồn gốc phát sinh nước thải có dấu hiệu ô nhiễm là điểm cuối đầu nguồn từ khu vực mỏ của Công ty TNHH Thiếc Hà An. Đoàn đã tiến hành lập biên bản kiểm tra hiện trường. Trước mắt, yêu cầu công ty Hà An chấp hành nghiêm chỉnh công tác bảo vệ môi trường, tuyệt đối không để bùn thải, nước thải chưa qua xử lý ra môi trường. Đồng thời, giải trình nguyên nhân có các vệt và bùn màu đục vàng sẫm xuất phát từ khu vực miệng cống thoát nước của công ty Hà An.

Bên cạnh đó, công ty Hà An phải phối hợp với đoàn công tác (đơn vị quan trắc giám sát môi trường) để tổ chức lấy mẫu giám sát môi trường đối với các khu vực được chỉ định để làm rõ việc nước thải và bùn thải của công ty Hà An thải ra môi trường có đảm bảo các thông số, chỉ tiêu theo quy định của pháp luật hay không.