Khi trẻ em cũng bị… đột quỵ

Đột quỵ hay còn gọi là tai biến mạch máu não là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và tàn tật, bệnh có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi. Tuy nhiên, gần đây, hiện tượng trẻ em bị đột quỵ có xu hướng tăng. PGS.TS.BS Nguyễn Huy Thắng - Trưởng khoa Bệnh lý mạch máu não, Bệnh viện Nhân dân 115, Chủ tịch Hội Đột quỵ TPHCM, cảnh báo, đột quỵ không còn là căn bệnh của người lớn tuổi mà đang dần trẻ hóa một cách đáng báo động, trong đó có nhiều trẻ em.

Theo TS.BS Trần Chí Cường - Giám đốc Bệnh viện S.I.S Cần Thơ, đơn vị thường xuyên tiếp nhận các bệnh nhân đột quỵ là trẻ em. Nhỏ tuổi nhất phải kể đến là một bé trai 4 tuổi, ngụ tỉnh Đồng Tháp. Trước thời điểm nhập viện 1 tuần, bé bị sốt, nôn, tiêu chảy nên gia đình đưa đến một bệnh viện nhi điều trị. Vào Bệnh viện đa khoa S.I.S Cần Thơ, bệnh nhi luôn trong tình trạng mê man, được chẩn đoán bị huyết khối tĩnh mạch não, nguy cơ tử vong cao. Các bác sĩ đã quyết định can thiệp lấy huyết khối và cứu sống bệnh nhi trong gang tấc…

Trước đó, hồi tháng 5, Bệnh viện Nhi Trung ương điều trị cho bệnh nhi 8 tuổi N.T.A. (Cẩm Khê, Phú Thọ). Bệnh nhi nhập viện trong tình trạng co giật và được chẩn đoán nhồi máu não nhân bèo trái không rõ nguyên nhân – liệt dây thần kinh số 7 ngoại biên phải. Theo mẹ cháu bé kể lại, cháu có tiền sử khỏe mạnh, đi học và sinh hoạt bình thường. Sau khi tắm vào buổi chiều tối xong, cháu có biểu hiện không thể tự mặc quần áo và xuất hiện co giật. Ngay lập tức cháu được sơ cứu ban đầu tại Trung tâm Y tế huyện trước khi chuyển thẳng xuống Bệnh viện Nhi Trung ương…

Thậm chí, có trường hợp trẻ mới 3 tuổi đã bị đột quỵ. Đó là trường hợp bé 3 tuổi (quê ở An Giang) nhập bệnh viện địa phương trong tình trạng đau đầu, lơ mơ, liệt nửa người. Ở bệnh viện tỉnh chụp chiếu không phát hiện ra, chỉ nghi ngờ bé bị viêm màng não. Sau đó bé được chuyển lên Bệnh viện Nhi đồng TPHCM, kết quả chụp MRI phát hiện bé bị đột quỵ nhồi máu não do huyết khối. Ngay sau đó các bác sĩ tiến hành can thiệp lấy huyết khối bằng đường động mạch dưới.

Theo thống kê của Bộ Y tế, mỗi năm Việt Nam ghi nhận thêm 200.000 ca mắc mới và 11.000 ca tử vong do đột quỵ; tỷ lệ người trẻ và người trung niên bị đột quỵ chiếm 1/3 tổng số các trường hợp đột quỵ. Trong đó, tỷ lệ đột quỵ ở người trẻ ngày càng gia tăng, chiếm 10-15%; độ tuổi đột quỵ cũng ngày càng trẻ. Cứ mỗi năm, tỷ lệ đột quỵ ở người trẻ tuổi lại tăng thêm 2%, ở nam giới cao gấp 4 lần nữ giới.

Theo các chuyên gia, khi trẻ có dấu hiệu đột quỵ, cần đặt trẻ vào một vị trí thoải mái, tốt nhất cho trẻ nằm ngửa hoặc nằm nghiêng an toàn, đầu, vai hơi nâng cao và được hỗ trợ bằng gối hoặc quần áo. Hạn chế di chuyển trẻ, giữ môi trường thông thoáng, nới lỏng quần áo. Nếu trẻ ngưng thở, cần hô hấp nhân tạo và đưa ngay đến cơ sở y tế gần nhất. Không tự ý bấm huyệt, châm cứu, đánh gió hoặc chích lể máu đầu ngón tay, sau gáy hay sau tai vì những động tác này có thể làm nặng thêm tình trạng bệnh.

PGS.TS.BS Nguyễn Huy Thắng cho rằng, đột quỵ ở trẻ em chủ yếu do bệnh lý tim bẩm sinh, bất thường mạch máu não và dấu hiệu ban đầu khá mờ nhạt, rất dễ nhầm lẫn với những bệnh lý co giật, viêm màng não, yếu liệt tay chân... Do đó, việc phát hiện không dễ dàng và thường bị chậm so với “thời gian vàng” điều trị đột quỵ (3-6 giờ kể từ khi phát đột quỵ). Khi thấy trẻ có những biểu hiện bất thường như đau đầu, nôn ói bất thường, lơ mơ, không linh hoạt, co giật, yếu tay chân một bên, khó nói..., phụ huynh cần đưa trẻ đi khám ngay.

Để nhận diện nhanh đột quỵ, phụ huynh yêu cầu con cười để xem một bên mặt có bị chảy xệ xuống hay không; yêu cầu con giơ cùng lúc cả hai tay lên để xem một bên tay có bị rũ xuống hoặc không thể giơ lên hay không; kiểm tra xem trẻ có bị nói lắp, nói không rõ lời hay không… Khi trẻ có những dấu hiệu này, cần đưa trẻ đến các cơ sở y tế để khám và điều trị kịp thời, bởi “thời gian vàng” trong cấp cứu đột quỵ được tính bằng phút, bằng giây.