Kiểm soát khí thải xe máy: Phải gắn với kiểm định định kỳ

Theo giới chuyên gia giao thông, xe máy là nguyên nhân chính dẫn tới ô nhiễm không khí, nhất là ở các đô thị. So với các quốc gia trong khu vực châu Á, Việt Nam là quốc gia sử dụng nhiều xe máy nhất trong các phương tiện giao thông chính gồm xe con xe máy, xe buýt, đường sắt, bán công cộng.

Tại Hà Nội, 85% phương tiện được sử dụng là xe máy, 11% xe buýt, 5% là xe con. Tại TP HCM, 91% là xe máy, 2% xe con, và 2% là xe buýt. Với địa phương đông dân nhất nước là TPHCM có gần 7,5 triệu xe máy, trung bình 1,5 người có 1 xe máy. Con số từ các cơ quan kiểm soát và nghiên cứu môi trường thành phố cho biết mô tô lưu thông thải ra 94% hydro carbon, 87% carbon, 57% ôxit nitơ trong tổng lượng phát thải của các loại xe cơ giới. Với tốc độ tăng mô tô trên địa bàn 10 - 15%/năm và vẫn chạy với chuẩn EURO 2 (mức gây ô nhiễm môi trường nặng nề) từ hàng chục năm qua, lượng xe mô tô tăng kéo theo lượng khí phát thải chắc chắn sẽ gia tăng mạnh trong thời gian tới.

Trước thực trạng trên, các thành phố lớn luôn “thúc” Bộ GTVT sớm có giải pháp kiểm soát khí thải sớm nhất nhằm hạn chế sử dụng phương tiện giao thông cá nhân, bởi hiện nay chưa có quy định kiểm soát khí thải đối với loại phương tiện mô tô, xe gắn máy.

Mới đây, trả lời Đoàn đại biểu Quốc hội TP HCM về xây dựng lộ trình kiểm định khí thải đối với xe mô tô, xe gắn máy. Bộ GTVT cho biết, nhằm kiểm soát mức phát thải của phương tiện giao thông đường bộ nói chung, trong đó có xe mô tô, xe gắn máy, Bộ GTVT đã tham mưu Thủ tướng Chính phủ ban hành các quy định liên quan đến giới hạn mức phát thải của phương tiện giao thông đường bộ, trong đó có xe mô tô, xe gắn máy.

Cụ thể, Bộ GTVT đã ban hành các Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải đối với xe mô tô, xe gắn máy sản xuất và nhập khẩu mới gồm: QCVN 05:2009 QCVN 05:2009. Bộ GTVT đã giao Cục Đăng kiểm Việt Nam là cơ quan trực tiếp tổ chức triển khai thực hiện công tác quản lý, chứng nhận chất lượng đối với phương tiện được sản xuất, nhập khẩu trước khi đưa ra thị trường tiêu thụ phải đảm bảo mức tiêu chuẩn khí thải theo các quy định hiện hành.

Quy định của pháp luật về kiểm soát khí thải đối với xe mô tô, xe gắn máy ngay tại nguồn trước khi các phương tiện này lưu thông đã được Chính phủ, Bộ GTVT ban hành đầy đủ và triển khai đồng bộ từ nhiều năm nay, đảm bảo kiểm soát chất lượng phương tiện nói chung và giới hạn tiêu chuẩn mức phát thải nói riêng và phù hợp với điều kiện kinh tế, xã hội nước ta trong những năm qua.

Liên quan đến kiểm soát khí thải xe mô tô, xe gắn máy đang lưu hành, Bộ GTVT cho biết, những năm vừa qua, số lượng xe mô tô, xe gắn máy gia tăng nhanh chóng, tuy nhiên do người dân chưa chú trọng việc bảo dưỡng xe trong quá trình sử dụng dẫn tới lượng khí thải gây ô nhiễm phát thải ra môi trường tăng cao, ảnh hưởng tiêu cực tới chất lượng không khí và sức khỏe cộng đồng.

Từ những năm 2009, Bộ GTVT đã triển khai xây dựng đề án kiểm soát khí thải xe mô tô, xe gắn máy và đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt vào năm 2010. Bộ GTVT đã xây dựng và trình Thủ tướng dự thảo Quyết định quy định về kểm soát khí thải đối với xe mô tô, xe gắn máy tại các thành phố lớn, trong đó việc kiểm soát khí thải xe mô tô, xe gắn máy tham gia giao thông gắn với quy định kiểm định định kỳ khí thải xe mô tô, xe gắn máy.

Tuy nhiên, Bộ GTVT cũng cho biết, do việc kiểm định định kỳ đối với mô tô, xe gắn máy có tác động ảnh hưởng đến người dân, phát sinh chi phí xã hội, thủ tục hành chính mà chưa được quy định trong Luật Giao thông đường bộ năm 2008. Vì vậy, năm 2017, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo Bộ GTVT tiếp tục nghiên cứu quy định về áp dụng tiêu chuẩn khí thải và quy định về kiểm định khí thải đối với xe mô tô, xe gắn máy trong quá trình xây dựng Luật Giao thông đường bộ sửa đổi.

Bộ GTVT đã đưa nội dung quy định về áp dụng tiêu chuẩn khí thải và quy định về kiểm định khí thải đối với xe mô tô, xe gắn máy đang lưu hành vào Dự thảo Luật Giao thông đường bộ sửa đổi và sẽ trình Chính phủ, Quốc hội xem xét, thông qua trong thời gian tới. Căn cứ quy định của Luật Giao thông đường bộ sửa đổi, Bộ GTVT sẽ xây dựng lộ trình kiểm định khí thải đối với xe mô tô, xe gắn máy để triển khai đồng bộ trên phạm vi cả nước.

Theo Phòng Kiểm định xe cơ giới, Cục Đăng kiểm Viêt Nam, hiện toàn quốc có hơn 50 triệu xe máy đang lưu thông, chiếm đến 95% số lượng xe cơ giới và thải ra 80 - 90% khí CO, HC, 50% lượng NOx trong tổng lượng phát thải xe cơ giới. Các đô thị lớn như Hà Nội và TPHCM có lượng xe máy tập trung đông, chiếm khoảng 1/4 lượng xe cả nước và có mức gây ô nhiễm từ xe máy khá cao.