Kiến tạo để ngành xuất bản bứt phá
Trong dòng chảy phát triển của công nghiệp văn hóa, xuất bản được coi là một lĩnh vực có tiềm năng lớn, vừa bồi đắp đời sống tinh thần, vừa tạo giá trị kinh tế bền vững. Với chiến lược đúng đắn, ngành xuất bản Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành một trong những ngành công nghiệp văn hóa mũi nhọn, góp phần nâng tầm vị thế đất nước trên bản đồ tri thức toàn cầu.
Tiềm năng lớn
Ngành xuất bản từ lâu đã được khẳng định là công cụ quan trọng trong việc truyền tải tri thức, bồi đắp văn hóa đọc và gìn giữ giá trị dân tộc. Tuy nhiên, trong bối cảnh kinh tế tri thức và hội nhập quốc tế, xuất bản không chỉ dừng ở vai trò văn hóa – xã hội mà còn có thể trở thành một ngành kinh tế thực thụ, mang lại nguồn lợi lớn cho quốc gia.
Ở nhiều nước phát triển, xuất bản là một trong những ngành công nghiệp chủ lực. Nhật Bản, Hàn Quốc… đều đã chứng minh rằng sách và sản phẩm xuất bản không chỉ nuôi dưỡng đời sống tinh thần trong nước mà còn trở thành sản phẩm văn hóa xuất khẩu, lan tỏa giá trị ra toàn cầu.
Đối với Việt Nam, tiềm năng phát triển ngành xuất bản là rất lớn. Với nền văn hóa đa dạng, kho tàng văn học nghệ thuật phong phú và đội ngũ tác giả trẻ năng động, sách Việt hoàn toàn có thể tiếp cận thị trường khu vực, thậm chí vươn ra thế giới. Sự phát triển của công nghệ số, đặc biệt là sách điện tử, sách nói, nền tảng đọc trực tuyến đang mở ra một không gian mới cho ngành xuất bản, thu hút đông đảo độc giả, nhất là thế hệ trẻ.
Chất lượng các ấn phẩm xuất bản trong những năm gần đây không ngừng được cải thiện, nội dung ngày càng đa dạng, hấp dẫn hơn, vừa kịp thời phục vụ nhiệm vụ chính trị, vừa đáp ứng tốt nhu cầu thưởng thức và tiếp cận tri thức của bạn đọc.
Lĩnh vực in đã ghi nhận nhiều thành tựu đáng kể, thể hiện rõ ở hiệu quả sản xuất, chất lượng sản phẩm và năng lực cạnh tranh ngày càng được nâng cao. Hoạt động phát hành phát triển mạnh mẽ, không chỉ gia tăng về số lượng cơ sở phát hành mà còn mở rộng khả năng tiếp cận công chúng, đưa sách và tri thức đến gần hơn với người đọc.
Công tác phát triển văn hóa đọc được các cấp, các ngành quan tâm chỉ đạo, từng bước tạo nên thói quen và nhu cầu đọc trong một bộ phận người dân. Song song với đó, công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ làm công tác xuất bản không ngừng đổi mới, góp phần nâng cao trình độ chuyên môn, đáp ứng yêu cầu phát triển của ngành trong giai đoạn mới. Hoạt động hợp tác quốc tế về xuất bản cũng có nhiều chuyển biến tích cực, giúp ngành xuất bản Việt Nam dần khẳng định vị thế, uy tín trong khu vực và trên trường quốc tế.
Theo đánh giá của PGS.TS Phạm Minh Tuấn - Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam,20 năm qua, hoạt động xuất bản Việt Nam đã có những chuyển biến tích cực, ngày càng khẳng định vị trí không thể thiếu trong đời sống chính trị - xã hội và văn hóa của đất nước. Trong tiến trình xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, lĩnh vực xuất bản giữ một vai trò đặc biệt quan trọng, là phương tiện chủ lực trong công tác tuyên truyền đường lối của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Đồng thời phản ánh tâm thức thời đại, lan tỏa tri thức, nuôi dưỡng khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc.
Cần đổi mới để bứt phá
Dù có tiềm năng lớn và đạt được nhiều thành tựu nhưng ngành xuất bản Việt Nam vẫn đang đối diện không ít thách thức. Hiện nay, chất lượng xuất bản phẩm giữa các lĩnh vực vẫn chưa thật đồng đều. Dù số lượng đầu sách tăng qua từng năm, song giá trị nội dung còn hạn chế, thiếu vắng những bộ sách mang tầm vóc tương xứng với bước tiến phát triển của đất nước.
Tình trạng sách giả, sách in lậu vẫn là vấn đề nhức nhối, chưa được xử lý triệt để, thậm chí có thời điểm diễn biến phức tạp hơn, gây ảnh hưởng tiêu cực đến uy tín của ngành. Bên cạnh đó, cơ chế thu hút và phát triển nguồn nhân lực cho hoạt động xuất bản còn nhiều bất cập, dẫn đến thiếu hụt đội ngũ chuyên môn chất lượng cao…
Theo các chuyên gia, để nâng cao chất lượng toàn diện của hoạt động xuất bản trong thời kỳ mới, ngành cần hướng tới mục tiêu vừa phục vụ hiệu quả nhiệm vụ chính trị, tư tưởng, vừa phát huy vai trò kinh tế, từng bước xây dựng và phát triển xuất bản trở thành một ngành công nghiệp văn hóa mũi nhọn, đóng góp thiết thực vào sự phát triển bền vững của đất nước.
Ông Nguyễn Tuấn Quỳnh - Chủ tịch Hội đồng Quản trị Công ty Sách Phương Nam cho rằng, ngành xuất bản hôm nay có khoảng sáng và có cả khoảng mờ. Có khát vọng vươn ra thế giới, nhưng cũng có những nỗi đau đến từ sách giả, của thị trường nhỏ bé, của quy trình rườm rà. Nhưng trên hết, chúng ta có một tình yêu chung dành cho sách. Chính tình yêu ấy đã giữ chân những người làm nghề, để họ tiếp tục gieo mầm tri thức trong cộng đồng. Nếu chúng ta đồng lòng - minh bạch hoá pháp lý, quyết liệt chống sách giả, xây dựng chiến lược quốc gia, gieo thói quen đọc từ trường học đến cộng đồng, mở rộng thị trường trong nước – thì trong một thập kỷ tới, xuất bản Việt Nam sẽ không còn “tí hon”. Khi đó, chúng ta sẽ có một ngành công nghiệp văn hoá đúng nghĩa, hội nhập quốc tế, góp phần nâng tầm tri thức và bản sắc văn hóa dân tộc.
Còn theo TS Nguyễn Mạnh Hùng - Chủ tịch Hội Đồng quản trị Công ty sách Thái Hà, để sách Việt Nam thực sự vươn ra thế giới một cách chủ động, bền vững và có chiều sâu, cần có những chính sách mang tính chiến lược và đồng bộ. Nhằm tạo ra các cơ chế khả thi, phù hợp với năng lực thực tế của ngành xuất bản Việt Nam, đồng thời mở rộng cơ hội kết nối quốc tế thông qua việc xuất khẩu nội dung, đàm phán bản quyền, và nâng cao hình ảnh văn hóa Việt trên thị trường xuất bản toàn cầu.
