Lạng Sơn phát triển CLB văn hóa dân gian gắn với du lịch

Đây là hoạt động nhằm bảo tồn, phát huy văn hóa truyền thống của các dân tộc thiểu số và cũng là cơ hội để các địa phương trong đó có Lạng Sơn phát huy những thế mạnh văn hóa dân gian bản địa, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội của địa phương.

Tối nào cũng vậy, bà con Tày Nùng ở các địa phương của huyện Văn Lãng, tỉnh Lạng Sơn lại "hò" nhau đến nhà văn hóa để tập luyện hát then. Dù không phải dễ tiếp cận, nhưng hát then nhất là then cổ luôn có sức hấp dẫn, lôi cuốn không chỉ với các bà các mế mà ngay người trẻ.

Vương Quốc Tài (19 tuổi) ở thị trấn Na Sầm tham gia CLB đàn tính hát then của thôn từ nhiều năm nay, và thể hiện đam mê đối với then cổ, hình thức hát rất kén người nghe và có kỹ thuật thể hiện rất khó. Vương Quốc Tài chia sẻ yêu thích và được đi biểu diễn hát then cổ là cách để lưu giữ bản sắc cổ truyền của dân tộc Lạng Sơn bởi những nét văn hóa như này rất dễ bị mai một, vì vậy thế hệ trẻ cần lưu giữ và bảo tồn.

Hai năm trở lại đây, trên địa bàn huyện Văn Lãng đã thành lập được 59 câu lạc bộ văn hóa, văn nghệ, nổi bật là các CLB then - tính được bà con địa phương ủng hộ, tham gia nhiệt tình. Tham gia sinh hoạt CLB, các thành viên được truyền đạt và hiểu hơn về các nghi lễ, phong tục tập quán của dân tộc mình như: Lễ cấp sắc, cầu bình an, cầu mùa… trong Then cổ. Vào những ngày lễ, tết hay những dịp quan trọng của địa phương, các thành viên trong CLB đều mặc trang phục dân tộc mình để biểu diễn.

Các CLB then, hay văn hóa, văn nghệ quần chúng chính là lực lượng nòng cốt, tiên phong trong việc gây dựng một phong trào phong trào văn nghệ, văn hóa dân gian lan tỏa rộng khắp Văn Lãng nói riêng, tỉnh Lạng Sơn nói chung.

Bà Đặng Thị Hiền, Trưởng phòng Văn hóa và Thông tin huyện Văn Lãng cho biết: “Phong trào văn hóa, văn nghệ, TDTT đã lan tỏa rộng khắp đến tất cả các thôn bản khu phố, kể cả ở vùng sâu, vùng xa. Ngày thì lao động sản xuất, tối đến bà con đều tập luyện, tham gia các CLB rất tích cực, sôi nổi dù kinh phí hỗ trợ còn nhiều hạn chế. Chúng tôi cũng gắn hướng tới việc các CLB tập luyện và tham gia biểu diễn, trình diễn, quảng bác các làn điệu dân ca để phục vụ du khách khi tới tham quan, trải nghiệm tại các điểm du lịch trên địa bàn. Đó là cách tốt nhất để giữ gìn và tạo thêm động lực cho các CLB”.

Tính tới thời điểm này, Lạng Sơn có tới 90% thôn, xóm, khu dân cư trong tỉnh Lạng Sơn có đội văn nghệ quần chúng thường xuyên sinh hoạt. Trung bình mỗi năm, toàn tỉnh Lạng Sơn tổ chức được gần 100 buổi biểu diễn văn nghệ quần chúng. Riêng 5 tháng đầu năm 2022, toàn tỉnh có trên 30 chương trình trong đó, 70% các tiết mục đều khai thác chất liệu văn hóa dân tộc như: trang phục, điệu múa, điệu nhạc, các làn điệu hát sli, then, lượn…

Bên cạnh đó, Lạng Sơn cũng đã gây dựng được khoảng 400 CLB, tổ, đội văn hóa, văn nghệ quần chúng thuộc nhiều loại hình như: đàn, hát, khiêu vũ… với khoảng hơn 10.000 hội viên. Trong đó có 40 CLB trực thuộc Trung tâm Văn học nghệ thuật tỉnh; trên 300 CLB, đội văn nghệ thuộc các huyện, thành phố, các cơ quan, đơn vị. Phần lớn các CLB văn nghệ quần chúng đã khai thác, phát huy hiệu quả thế mạnh văn hóa truyền thống như hát Sli, lượn, xắng cọ của người Sán Chỉ, Hát then, đàn tính...

Đây là lợi thế rất lớn để Lạng Sơn phát huy thế mạnh văn hóa dân gian bản địa, góp phần bảo tồn, gìn giữ bản sắc văn hóa truyền thống và phát triển du lịch. Nhất là khi Lạng Sơn được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch lựa chọn là 1 trong 5 tỉnh của cả nước (cùng với Kon Tum, Phú Yên, Ninh Thuận và Đắk Nông) triển khai xây dựng các mô hình CLB sinh hoạt văn hóa dân gian tại các thôn vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, vùng di dân tái định cư gắn với phát triển du lịch.

Bên cạnh đó, Lạng Sơn cũng thường xuyên tạo không gian biểu diễn các loại hình dân ca mang đậm bản sắc dân tộc tại các sự kiện như: Tuần Văn hóa – Du lịch; Lễ hội Hoa Đào; Liên hoan du lịch Mẫu Sơn, Liên hoan dân ca tỉnh Lạng Sơn, Liên hoan các CLB văn nghệ quần chúng tỉnh Lạng Sơn…

Ông Hoàng Thế Vinh, Phó Giám đốc Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch tỉnh Lạng Sơn khẳng định “Thời gian tới, việc xây dựng, tổ chức các CLB đàn hát dân ca tại Lạng Sơn phải gắn với các giải pháp đồng bộ, gắn với phát triển du lịch với các giá trị tiêu biểu, đặc sắc; đầu tư có trọng tâm, trọng điểm, tránh dàn trải, phân tán…Đồng thời, phải tổ chức xây dựng, khai thác tốt loại hình du lịch đặc trưng, phù hợp với đặc điểm văn hóa cộng đồng, mở rộng các ngành kinh tế phát triển vùng đồng bảo dân tộc thiểu số và miền núi…tạo việc làm, tăng thu nhập cho người dân, thúc đẩy phát triển kinh tế văn hóa xã hội của địa phương.”

Để triển khai thực hiện Đề án “Bảo tồn, phát huy giá trị dân ca, dân vũ, dân nhạc của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch giai đoạn 2021-2030”, Bộ Văn hóa Thể dục Thể thao yêu cầu tỉnh Lạng Sơn nói riêng cũng như 4 địa phương còn lại cần chủ động đề xuất các cơ chế, chính sách hỗ trợ, khuyến khích các nghệ nhân, hướng đến bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống, tạo môi trường văn hóa, không gian văn hóa phù hợp để đồng bào các dân tộc thường xuyên được giao lưu, trình diễn văn hóa truyền thống trong các ngày hội, liên hoan, giao lưu văn hóa trong từng cộng đồng hoặc giữa các cộng đồng dân tộc với nhau.

Trong quá trình thực hiện xây dựng các CLB sinh hoạt văn hóa dân gian tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng di dân tái định cư cần đảm bảo thiết thực, hiệu quả, khai thác được nét văn hóa đặc thù của địa phương.

Việc xây dựng mô hình CLB sẽ gìn giữ, lưu truyền cho các thế hệ mai sau những giá trị độc đáo, mang đậm tính nhân văn nhắc nhớ về những phong tục, tập quán tốt đẹp, về lối sinh hoạt văn hóa, âm nhạc dân gian các dân tộc thiểu số và đem lại sự mới mẻ cho hoạt động du lịch.