Liệu có lợi bất cập hại?

Theo dự thảo nghị quyết quy định mức thu phí đường, đoạn tuyến cao tốc do thành phố quản lý, các tuyến đường có thể thu phí phải đáp ứng các điều kiện sau: Được thiết kế, đầu tư xây dựng theo quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật về đường cao tốc và các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật khác có liên quan; bàn giao cho TP Hà Nội quản lý, đưa vào khai thác và có đề án khai thác tài sản được thành phố phê duyệt. Phí cao tốc được xác định tương ứng với từng loại phương tiện trên quãng đường thực tế di chuyển (đồng/km).

Dù việc thu phí đường, đoạn tuyến cao tốc của TP Hà Nội mới chỉ “manh nha”, nhưng đã vấp phải phản ứng từ dư luận xã hội. Việc dư luận phản đối Hà Nội thu phí đường, đoạn tuyến cao tốc do thành phố quản lý không phải vì “tiếc tiền” mà bởi việc thu phí sẽ phát sinh nhiều hệ lụy không tốt, ảnh hưởng nghiêm trọng tới người dân. Đơn cử, việc thu phí đường, đoạn tuyến cao tốc của Hà Nội chắc chắn sẽ làm đội giá các loại hàng hóa, dịch vụ (vé xe, chi phí đầu vào sản xuất hàng hóa...).

Hiện, mặt bằng chi phí logistics của Việt Nam so với nhiều nước trong khu vực và trên thế giới đã khá cao, nếu mỗi tỉnh, thành phố đều như Hà Nội “dậm dịch” thu phí đường, đoạn tuyến cao tốc, thì giá cả hàng hóa, dịch vụ sẽ khó mà cạnh tranh ngay cả ở thị trường trong nước. Điều này cũng đồng nghĩa với việc nền kinh tế của địa phương nói riêng, nền kinh tế vĩ mô nói chung sẽ bị kìm hãm, khó phát triển đột phá. Ngay cả khi bỏ qua chi phí logistics, việc lập thêm trạm thu phí cũng làm giao thương hàng hóa bị cản trở, đình trệ.

Thôi thì tạm chưa bàn đến vấn đề lớn liên quan đến phát triển kinh tế - xã hội, chỉ riêng việc giải quyết ùn tắc giao thông cũng sẽ khiến Hà Nội thêm đau đầu nếu cương quyết muốn lập trạm thu phí các đường, đoạn tuyến cao tốc mà thành phố đang quản lý. Ví dụ, nếu Hà Nội tổ chức thu phí tại đường vành đai 3 trên cao, việc giải quyết ùn tắc giao thông sẽ trở thành “bất khả thi”, bởi hiện trạng đã là rất tệ rồi. Đáng nói, việc lập trạm thu phí sẽ không chỉ ảnh hưởng đến giao thông của tuyến đường này, mà còn khiến những tuyến đường xung quanh kẹt cứng, khó mà điều tiết, bởi sẽ có nhiều lái xe tìm cách “né” phí.

Thử hình dung, nếu các lái xe để tránh phải nộp phí khi đi trên đường cao tốc, mà “luồn” sang những tuyến đường khác trong nội đô thì sẽ gây ra nguy cơ ùn tắc giao thông nghiêm trọng như thế nào cho Hà Nội? Bao nhiêu năm nay, Hà Nội luôn phải “loay hoay”, “đánh vật” với vấn nạn ùn tắc giao thông mà chưa thể đưa ra giải pháp hữu hiệu để giải quyết triệt để, dù hàng năm vẫn phải đầu tư rất nhiều nhân lực, vật lực. Trong khi còn chưa giải quyết tận gốc vấn nạn ùn tắc giao thông, lẽ nào Hà Nội lại muốn “thêm dầu vào lửa”?

Vẫn biết, khi Hà Nội tổ chức thu phí các đường, đoạn tuyến cao tốc mà thành phố đang quản lý sẽ giúp tăng ngân sách địa phương. Song, nếu chỉ vì cái lợi nhỏ này mà khiến vấn nạn ùn tắc giao thông càng thêm nghiêm trọng, kìm hãm sự phát triển kinh tế - xã hội, đẩy giá cả hàng hóa, dịch vụ leo thang... thì liệu có đáng? Quản lý nhà nước cần có cách nhìn xa, trông rộng để bao quát toàn cảnh, đưa ra những quyết sách sáng suốt, đúng đắn, đảm bảo hài hòa mọi mặt, mọi lĩnh vực, quan trọng là không ảnh hưởng tới cuộc sống người dân, chứ không phải chỉ nhăm nhăm cái lợi nhỏ mà bỏ đi những cái lợi lớn.