Lo ngại thực trạng chênh lệch mức sinh giữa các vùng

Hội thảo diễn ra trong bối cảnh Việt Nam đang duy trì mức sinh thay thế, song có sự chênh lệch đáng kể giữa các vùng, đối tượng, đồng thời tỷ lệ vô sinh cao, ảnh hưởng đến quy mô và cơ cấu dân số trong tương lai.

Theo Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Liên Hương, từ năm 2007, Việt Nam bước vào thời kỳ dân số vàng đã đóng góp tích cực cho phát triển kinh tế - xã hội của nước ta. Tuy nhiên, hiện nước ta lại đang đối mặt với thực trạng chênh lệch mức sinh đáng kể giữa các vùng.

Bà Hương phân tích, tốc độ gia tăng dân số của Việt Nam đã được khống chế, đạt mức sinh thay thế, tức là trung bình mỗi phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ ở Việt Nam sinh khoảng 2,1 con. Tuy nhiên, bên cạnh 33 tỉnh, thành phố có mức sinh cao, hiện có 21 tỉnh, thành phố lại có mức sinh thấp, thậm chí một số nơi mức sinh rất thấp tập trung ở khu vực Đông Nam Bộ, Đồng bằng sông Cửu Long và duyên hải miền Trung. Các tỉnh mức sinh thấp có quy mô dân số là 37,9 triệu người (chiếm khoảng 39,4% dân số cả nước).

Đáng chú ý, mức sinh thấp không chỉ diễn ra ở một số đô thị - nơi có điều kiện kinh tế phát triển mà còn xuất hiện ở nhiều tỉnh có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, đơn cử như ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, nơi chiếm vai trò quan trọng trong việc sản xuất nông nghiệp.

Tại hội thảo, Thứ trưởng Nguyễn Thị Liên Hương cũng nêu rõ các nhiệm vụ giải pháp chủ yếu theo yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ cho vùng mức sinh thấp. Bao gồm, tập trung tuyên truyền vào lợi ích của việc sinh đủ hai con, các yếu tố bất lợi của việc kết hôn, sinh con quá muộn, sinh ít con đối với việc phát triển kinh tế - xã hội, đối với gia đình và chăm sóc bố mẹ khi về già. Tập trung vận động nam, nữ thanh niên không kết hôn muộn, không sinh con muộn, mỗi cặp vợ chồng sinh đủ 2 con và nuôi dạy con tốt. Tiếp đó, thí điểm và từng bước mở rộng các biện pháp hỗ trợ các cặp vợ chồng sinh đủ 2 con ở vùng mức sinh thấp.

Một số nội dung hỗ trợ, khuyến khích cần thí điểm như khuyến khích nam nữ kết hôn trước 30 tuổi, không kết hôn muộn và sớm sinh con, phụ nữ sinh con thứ 2 trước 35 tuổi. Xây dựng môi trường cộng đồng phù hợp với các gia đình nuôi con nhỏ, hỗ trợ phụ nữ khi mang thai, sinh con…

Về hệ lụy lâu dài của mức sinh thấp, TS Hà Anh Đức - Chánh Văn phòng Bộ Y tế, Chủ tịch Hội Thầy thuốc trẻ Việt Nam cho hay: Mức sinh thấp tác động trực tiếp, sâu sắc tới cơ cấu dân số, suy giảm nhóm dân số trong độ tuổi lao động, tác động mạnh vào quá trình di cư, tăng nhanh quá trình già hóa dân số, suy giảm quy mô dân số.

Một ví dụ cụ thể, mức sinh thấp khiến chi phí chăm sóc sức khỏe và các chi phí xã hội khác cao hơn, ít công nhân hơn, giảm khả năng cạnh tranh kinh tế, cơ sở tính thuế thấp hơn, ít người tiêu dùng hơn và hậu quả là tăng trưởng kinh tế thấp hơn và mức sống giảm. Nhiều quốc gia khi đối diện tình trạng mức sinh giảm thấp đã liên tục đưa ra các biện pháp ngăn đà giảm, tại Hàn Quốc, sau khi phá kỷ lục về tỷ lệ sinh thấp nhất thế giới, chính phủ đã tăng gấp 3 lần số tiền chi trả cho hoạt động khuyến sinh. Còn tại Hungary, Thủ tướng nước này tuyên bố sinh 4 con trở lên sẽ không phải đóng thuế thu nhập cá nhân suốt đời...

Thế nhưng, kinh nghiệm quốc tế cho thấy, nhiều nước trên thế giới đã thành công trong việc giảm sinh nhưng chưa có nước nào thành công trong việc đưa mức sinh rất thấp về mức sinh thay thế, cho dù có nhiều chính sách khuyến sinh với một lượng đầu tư rất lớn.