Năm học mới, đột phá mới

Năm học nhiều dấu ấn

Năm học mới khai giảng trong bối cảnh đất nước vừa trải qua quá trình sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp huyện, tạo điều kiện cho việc phân bổ lại nguồn lực giáo dục, quy hoạch lại mạng lưới trường lớp theo hướng hợp lý, hiện đại và công bằng. Theo số liệu từ Bộ Giáo dục và Đào tạo, toàn ngành hiện có hơn 1,6 triệu nhà giáo và cán bộ quản lý, cùng hơn 52.000 cơ sở giáo dục các cấp, trực tiếp đảm trách sự nghiệp “trồng người” cho hơn 26-30 triệu học sinh, sinh viên.

Đáng chú ý, nhiều chính sách mới lần đầu tiên đi vào thực tiễn từ năm học này. Luật Nhà giáo vừa được Quốc hội thông qua sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1/1/2026, khẳng định rõ vị thế, trách nhiệm và quyền lợi của đội ngũ nhà giáo. Hà Nội cũng tiên phong với chính sách miễn phí bữa ăn bán trú cho học sinh tiểu học, một bước đi có ý nghĩa thiết thực, giảm gánh nặng cho phụ huynh, tạo điều kiện để học sinh học tập, vui chơi trong môi trường an toàn, lành mạnh.

Đây còn là năm học mở đầu cho việc thực thi Nghị quyết 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo trong tình hình mới.

Phát biểu chỉ đạo ngành giáo dục tại Lễ khai giảng năm học 2025- 2026, Tổng Bí thư Tô Lâm yêu cầu đổi mới mạnh mẽ tư duy và hành động. Chuyển từ cải cách “chỉnh sửa” sang tư duy kiến tạo - dẫn dắt phát triển quốc gia bằng giáo dục; lấy chất lượng - công bằng - hội nhập - hiệu quả làm thước đo; siết chặt kỷ luật thực thi.

Trong thư gửi ngành giáo dục nhân dịp khai giảng năm học 2025 - 2026, Chủ tịch nước Lương Cường mong ngành giáo dục tập trung thực hiện tốt chủ đề năm học: “Kỷ cương - Sáng tạo - Đột phá - Phát triển; tiếp tục hướng tới mục tiêu hình thành và phát triển toàn diện con người về tri thức, đạo đức, kỹ năng, bản lĩnh và khát vọng, đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh và bền vững của đất nước trong kỷ nguyên phát triển mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam.

Những chỉ đạo trên không chỉ là định hướng mà còn là kim chỉ nam cho toàn ngành trong suốt năm học mới, tạo niềm tin để giáo dục trở thành trụ cột vững chắc trong chiến lược phát triển đất nước.

Chính sách mới - động lực đột phá

Bên cạnh Luật Nhà giáo, một loạt chính sách mang tính đột phá sẽ được triển khai đồng bộ. Trước hết là việc nâng chuẩn, cải thiện chế độ tiền lương và thu nhập của nhà giáo. Theo tính toán, từ năm 2026, mức lương cơ bản của giáo viên có thể tăng thêm từ 2-7 triệu đồng mỗi tháng, tùy cấp bậc và thâm niên. Đây là bước cải thiện rõ rệt, góp phần giải quyết một trong những nỗi trăn trở lớn nhất của đội ngũ hiện nay, giúp họ yên tâm gắn bó với nghề.

Về phía người học, ngoài chính sách hỗ trợ chi phí học tập, Chính phủ tiếp tục thực hiện lộ trình miễn, giảm học phí cho các đối tượng khó khăn; mở rộng phổ cập mầm non xuống nhóm trẻ từ 3-5 tuổi. Các địa phương, điển hình như Hà Nội, đã chủ động triển khai thêm các chính sách riêng, như hỗ trợ bữa ăn bán trú, qua đó góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc và giáo dục học sinh tiểu học.

Một điểm nhấn quan trọng khác là việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số và trí tuệ nhân tạo (AI) trong giáo dục. Bộ Giáo dục và Đào tạo đã lên kế hoạch thí điểm thi tốt nghiệp THPT trên máy tính từ năm 2027, tiến tới nhân rộng toàn quốc. Đây là bước tiến phù hợp với xu thế quốc tế, hứa hẹn giảm áp lực thi cử, đồng thời nâng cao tính minh bạch, công bằng trong đánh giá chất lượng học sinh.

Những thách thức không nhỏ

Tuy nhiên, hành trình đổi mới chưa bao giờ dễ dàng. Một thực tế đang đặt ra là sự chênh lệch về cơ sở vật chất, đội ngũ và điều kiện học tập giữa các vùng miền vẫn còn lớn. Trong khi nhiều đô thị lớn đã sớm bắt nhịp với chuyển đổi số, có đầy đủ điều kiện để tổ chức dạy học 2 buổi/ngày, thì ở nhiều vùng sâu, vùng xa, học sinh vẫn phải vượt sông, lội suối để đến lớp.

Nhiều địa phương thiếu giáo viên ở các môn học đặc thù như Tin học, Ngoại ngữ, Âm nhạc, Mỹ thuật. Không ít trường tiểu học chưa có đủ phòng học để triển khai học 2 buổi/ngày như yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông mới. Các điểm trường miền núi, trung du thường xuyên đối diện với nguy cơ sạt lở, lũ lụt, đe dọa an toàn của cả thầy và trò. Trường Tiểu học Châu Thắng (Nghệ An) là một minh chứng, khi nhiều lần phải gồng mình khắc phục hậu quả thiên tai để duy trì việc dạy và học.

Ngoài ra, vấn nạn dạy thêm - học thêm tràn lan, nếu không được quản lý tốt, sẽ tiếp tục gây áp lực cho học sinh, phụ huynh và làm méo mó mục tiêu giáo dục toàn diện. Trước thềm năm học mới, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cũng nhấn mạnh: “Những hệ lụy sâu xa của tình trạng dạy thêm, học thêm tràn lan đòi hỏi phải tiếp tục phải quyết liệt chấn chỉnh. Vì vậy, năm học 2025-2026, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ tiếp tục chỉ đạo, đôn đốc các địa phương ban hành quy định quản lý dạy thêm, học thêm nhằm tăng cường trách nhiệm của chính quyền, đồng thời yêu cầu các cơ sở giáo dục thực hiện hiệu quả Chương trình Giáo dục phổ thông”.

Niềm tin và kỳ vọng từ cơ sở

Trong bức tranh nhiều gam màu ấy, điều làm nên sức mạnh của giáo dục Việt Nam chính là tinh thần nỗ lực vượt khó và khát vọng đổi mới. Hình ảnh những lớp học vùng cao với phong trào “nuôi lợn đất” để gây quỹ giúp đỡ học sinh nghèo, hay những thầy cô không quản gian khó, chèo thuyền, băng rừng đến từng bản vận động học sinh ra lớp, đã và đang truyền cảm hứng mạnh mẽ cho xã hội.

Cô giáo Nguyễn Thị Hồng - giáo viên Tiểu học ở Nghệ An, chia sẻ: “Chúng tôi mong chờ những chính sách mới sẽ giúp giáo viên ổn định đời sống hơn, để toàn tâm toàn ý với học trò. Đặc biệt, việc nâng cao điều kiện dạy học ở vùng khó khăn là niềm mong mỏi lớn của thầy trò chúng tôi”.

Năm học 2025-2026 không chỉ mở ra cơ hội thụ hưởng chính sách mới, mà còn là năm bản lề để đo lường hiệu quả của hàng loạt cải cách lớn. Nếu triển khai đồng bộ, quyết liệt, những đột phá từ năm học này sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, thu hẹp khoảng cách vùng miền, đưa hình ảnh nền giáo dục Việt Nam ra thế giới với niềm tự hào và tự tin. Nói cách khác, giáo dục Việt Nam đang có trong tay những “chìa khóa vàng” để bước qua những thử thách, chinh phục những đỉnh cao mới.

Năm học mới mở ra trong niềm hân hoan, kỳ vọng và cũng đầy trách nhiệm. Đây là thời điểm mà mỗi nhà giáo, học sinh, phụ huynh và toàn xã hội cần chung tay để biến những chính sách mới, những quyết sách lớn thành hiện thực. Nếu làm được, đây sẽ không chỉ là một năm học mới, mà còn là một đột phá mới cho giáo dục Việt Nam trên hành trình hội nhập và phát triển bền vững.