Ngân sách phải được quản lý và giám sát chặt chẽ

Cảng Cái Mép - Thị Vải: Dự án sử dụng vốn đầu tư nhà nước chậm tiến độ. Ảnh: VOV.

Chưa đáp ứng được yêu cầu

Thẩm tra Dự án luật nói trên, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính ngân sách của Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho rằng, Dự thảo luật có nhiều điều khoản giao Chính phủ quy định chi tiết. Trong số 106 điều luật thì có đến gần 30 điều luật quy định giao Chính phủ hướng dẫn, trong đó nhiều nội dung quan trọng không thuộc thẩm quyền hướng dẫn như: về các trường hợp điều chỉnh làm tăng tổng mức đầu tư; thẩm định dự án; thẩm quyền quyết định dự án đặc biệt; thứ tự ưu tiên, lựa chọn danh mục dự án.

Ông Hải nhìn nhận, điều này một mặt không phù hợp thẩm quyền, mặt khác sẽ làm phát sinh vướng mắc trong quá trình tổ chức thực hiện, không bảo đảm yêu cầu. Do đó, đề nghị Chính phủ quy định chi tiết tối đa các điều, khoản trong Dự thảo luật, đảm bảo tính cụ thể, minh bạch, phù hợp về thẩm quyền. Đối với những vấn đề thuộc thẩm quyền hướng dẫn, đề nghị Chính phủ khẩn trương xây dựng dự thảo nghị định trình kèm Dự thảo Luật.

Ông Hải cũng cho rằng, Dự thảo luật chưa đáp ứng yêu cầu về tính bao quát, cụ thể. Nhiều vấn đề cần phải được sửa đổi, bổ sung, song trong dự thảo luật lại chưa đề cập đến. Đáng chú ý, nội dung dự thảo luật chưa thể hiện đầy đủ mục tiêu sửa đổi luật, các quy định mới chỉ tập trung vào nội dung phân bổ vốn đầu tư công, từ xem xét đề xuất, phê duyệt chủ trương đầu tư đến khi hoàn thành việc giải ngân cấp vốn cho công trình.

Đó là vấn đề được Phó Chủ tịch Quốc hội Đỗ Bá Tỵ đặt ra. Bên cạnh đó, Ủy ban Tài chính ngân sách cũng cho rằng, các quy định liên quan đến thẩm quyền Quốc hội, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, HĐND, UBND đã được Chính phủ chỉnh sửa theo hướng tăng cường phân cấp, thu hẹp các nội dung cần trình Quốc hội quyết định so với luật hiện hành. Việc không quy định thẩm quyền của UBTVQH là chưa phù hợp với Luật Ngân sách nhà nước, Nghị quyết 26 của Quốc hội và một số văn bản liên quan.

Giải trình, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho rằng, trong luật không có từ nào nhắc đến bỏ quyền hạn của UBTVQH mà chỉ có duy nhất 1 điều là nâng tiêu chí dự án quốc gia từ 10 lên 35 nghìn tỷ đồng. Tuy nhiên, bày tỏ quan điểm ở góc độ cơ quan thẩm tra, ông Hải cho rằng, luật không ghi bỏ thẩm quyền của UBTVQH nhưng trong luật không quy định quy trình thủ tục. Như vậy là không có thẩm quyền, luật trước nêu nhưng luật này không nêu coi như là bỏ thẩm quyền.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nêu quan điểm, cái gì vướng mắc, khó khăn trong thực hiện đầu tư công thì phải sửa. Nhưng bất cập trong luật chỉ là một phần, còn phần nhiều là do tổ chức thực hiện luật trong thời gian qua chưa nghiêm. Do đó cái gì thiếu, chưa đồng bộ thì sửa đổi, còn những gì không phải do luật mà do công tác điều hành thì không sửa.

Cũng theo Chủ tịch Quốc hội, trong 18 vấn đề sửa đổi, lẽ ra phải đánh giá thêm việc thi hành Luật Đầu tư công. “Cần đánh giá xem những nghị định thực hiện luật có gây khó khăn cho triển khai thực hiện hay không? Có ý kiến cho rằng thực hiện mấy nghị định này phải chạy tới chạy lui nhiều lần, làm cho thủ tục rườm rà thêm. Hướng dẫn luật nhưng làm cho thủ tục nhiều hơn, gây khó khăn và có ảnh hưởng tới tiến độ đầu tư công”-Chủ tịch Quốc hội nói đồng thời cho rằng, do khâu tổ chức thực hiện luật chứ không phải do quy định của Luật Đầu tư công.

Nhiều thủ tục chưa được đơn giản hóa

Một trong những yêu cầu quan trọng trong lần sửa đổi này, theo Ủy ban Tài chính ngân sách là phải cải cách thủ tục hành chính. Tuy nhiên, đối chiếu với Dự thảo luật cho thấy, còn nhiều thủ tục chưa được đơn giản hóa, thậm chí một số quy trình, thủ tục còn phức tạp hơn như quy trình xử lý nguồn vốn ODA; quy trình thẩm định, phê duyệt các dự án thuộc Kế hoạch đầu tư công trung hạn 3 năm. Có ý kiến cho rằng, để nâng cao hiệu quả quản lý đầu tư công cần sắp xếp, tinh gọn bộ máy theo hướng tập trung vào một đầu mối quản lý, khắc phục tình trạng trùng lắp chức năng, nhiệm vụ theo Nghị quyết 18-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương về đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị.

Một điểm đáng chú ý trong Dự thảo luật là quy định dự án quan trọng quốc gia là dự án sử dụng vốn đầu tư công từ 35.000 tỷ đồng trở lên (hiện nay là 10.000 tỷ đồng). Uỷ ban Tài chính – Ngân sách cho rằng Tờ trình của Chính phủ mới chỉ nêu mức này tương đương 0,6% GDP mà chưa đưa ra cơ sở điều chỉnh, đánh giá tác động nên chưa đủ căn cứ.

Quy định hiện hành về xác định mức vốn của Dự án quan trọng quốc gia là từ 10.000 tỷ đồng trở lên đã được tính toán, bảo đảm phù hợp với điều kiện thực tế của Việt Nam, với khả năng cân đối nguồn vốn của NSNN và số dự án có tổng mức đầu tư ở mức này là rất ít.

Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển cho rằng, tất cả các khoản chi đều phải có dự toán và được sự quyết định của cơ quan có thẩm quyền. Chỉ có Quốc hội, UBTVQH mới được quyền phân bổ theo Luật Ngân sách nhà nước. 35.000 tỷ đồng là tương đương 1,5 tỷ USD chứ không phải ít. Đồng tiền bát gạo của dân phải được quản lý chặt chẽ, không thể buông lỏng.