Ngành mía đường đứng trước nhiều khó khăn

Hiệp hội Mía đường Việt Nam cho biết, giá đường bình quân tại Manila (Philippines) đang đứng ở mức 32.476 đồng/kg; tại Indonesia 29.625 đồng/kg; tại Trung Quốc 20.945 đồng/kg; còn tại Việt Nam hiện giá đường chỉ ở mức 18.898 đồng/kg.

Ông Nguyễn Văn Lộc - Chủ tịch Hiệp hội Mía đường Việt Nam cho biết, từ đầu năm 2025 đến nay, so với giá đường thị trường nội địa trong khu vực bao gồm các nước sản xuất mía đường khối ATIGA và Trung Quốc, giá đường của Việt Nam ở mức thấp nhất. Mặc dù giá đường giảm nhưng đường trong nước lại không bán được. Nguyên nhân được cho là các loại đường không rõ nguồn gốc xuất xứ vẫn tràn ngập thị trường, bán với giá rẻ. Giá đường trong nước (tùy chất lượng và cỡ hạt) có giá dao động từ 17.800 - 20.000 đồng/kg thì đường nhập lậu chỉ bán với giá 17.400 - 17.600 đồng/kg.

Cùng với đường nhập lậu, một mối lo khác là sự gia tăng mạnh mẽ của lượng đường lỏng siro ngô HFCS nhập khẩu. Theo Tổng cục Hải quan, trong tháng 5/2025, khối lượng HFCS nhập về tương đương cùng kỳ năm ngoái, nhưng xu hướng chuyển dịch tiêu dùng từ đường mía sang HFCS rõ rệt hơn trong năm nay, nhất là ở các ngành công nghiệp thực phẩm - đồ uống, do giá rẻ và khả năng thay thế cao.

Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sức tiêu thụ đường trong nước mà còn tác động dài hạn đến sự phát triển bền vững của ngành mía đường, ảnh hưởng đến sinh kế của hàng trăm nghìn hộ nông dân. Thực trạng này khiến nhiều doanh nghiệp (DN) buộc phải bán dưới giá thành để có tiền trả nợ nông dân, nhưng vẫn không tiêu thụ được. Theo Hiệp hội Mía đường Việt Nam, tồn kho tại các nhà máy hiện đã vượt quá 70% sản lượng niên vụ 2024/25, mức tồn kho cao kỷ lục trong lịch sử ngành này.

Chủ tịch Hiệp hội Mía đường Việt Nam đánh giá thị trường đường hiện tại là bức tranh không mấy sáng sủa: giá giảm, tiêu thụ trì trệ, tồn kho chạm đỉnh và buôn lậu hoành hành. Vì vậy, những nỗ lực chính sách cần nhanh chóng được cụ thể hóa thành hành động hiệu quả, từ việc kiểm soát đường nhập lậu, giám sát thị trường siro ngô đến hỗ trợ tiêu thụ đường sản xuất trong nước. Nếu không, ngành mía đường vốn đã trải qua nhiều thăng trầm sẽ còn đối mặt với những thử thách khắc nghiệt hơn trong thời gian tới.

“Chuỗi liên kết mía đường đang phát triển đúng hướng theo chỉ đạo của ngành nông nghiệp và của Chính phủ. Các nhà máy đường nhiều năm qua sản xuất theo chuỗi tuần hoàn, giảm chi phí để nâng cao sức cạnh tranh. Nhưng thách thức lớn nhất đối với ngành mía đường Việt Nam là gian lận thương mại” - ông Nguyễn Văn Lộc cho biết và nói thêm rằng dù Chính phủ đã liên tiếp ban hành các chỉ đạo mạnh mẽ như Công điện số 65 ngày 15/5, Chỉ thị 13 ngày 17/5 và Công điện 72 ngày 24/5 về đợt cao điểm chống buôn lậu, hàng giả, hàng gian lận thương mại, nhưng thị trường chuyển biến còn rất khiêm tốn.

Nhiều chuyên gia dự báo trong ngắn hạn, giá đường nội địa sẽ tiếp tục chịu áp lực giảm do tồn kho lớn và cạnh tranh gay gắt. Về dài hạn, giá đường Việt Nam vẫn phụ thuộc vào biến động giá thế giới, chính sách thương mại quốc tế và năng lực cạnh tranh nội tại. Các DN, nhà đầu tư và nhà quản lý cần theo dõi sát thị trường, xây dựng kịch bản ứng phó linh hoạt để giảm thiểu rủi ro và tận dụng cơ hội khi thị trường biến động.

Được biết hiện cả nước hiện có 180.000 ha mía với khoảng 22.500 hộ trồng mía trên cả nước.