Người thức khuya hay người dậy sớm có lợi thế hơn?
Theo các nhà khoa học, việc bạn có thói quen dậy sớm hay thức khuya chủ yếu do đồng hồ sinh học tự nhiên của cơ thể quyết định. Mỗi người đều có nhịp sinh học riêng, cơ chế bên trong điều khiển thời điểm chúng ta cảm thấy tỉnh táo hay buồn ngủ. Người có nhịp sinh học buổi sáng thường dễ ngủ sớm và dậy sớm, còn người có nhiệp sinh học buổi tối lại tỉnh táo, sáng tạo hơn vào ban đêm.
Giáo sư Kristen Knutson - Chuyên gia về Giấc ngủ tại Đại học Northwestern (Mỹ) cho biết: nhịp sinh học thay đổi theo độ tuổi. Thanh thiếu niên thường thích ngủ muộn, còn người lớn tuổi lại dần chuyển sang dậy sớm. Di truyền cũng đóng vai trò quan trọng, con cái của những “cú đêm” thường có xu hướng giống cha mẹ.
Nhiều người tin rằng người thức khuya sáng tạo và thông minh hơn, nhưng các nghiên cứu khoa học chưa khẳng định chắc chắn điều này. Một số nghiên cứu ở Anh và Mỹ cho thấy người thức khuya có khả năng tư duy linh hoạt và điểm IQ cao hơn, song các nhà khoa học cảnh báo rằng kết quả có thể bị ảnh hưởng bởi lối sống, chẳng hạn những người học giỏi có xu hướng thức khuya để ôn tập.
Điều rõ ràng hơn là sống trái với nhịp sinh học tự nhiên có thể ảnh hưởng xấu đến sức khỏe. Một nghiên cứu của Đại học Northwestern cho thấy người thường xuyên thức khuya có nguy cơ tử vong sớm cao hơn 10% so với người dậy sớm, đồng thời dễ mắc các bệnh tim mạch và rối loạn chuyển hóa. Nguyên nhân được cho là do “lệch pha” giữa đồng hồ sinh học của cơ thể và nhịp sống xã hội.
Các nhà khoa học Đại học Stanford (Mỹ) cũng phát hiện rằng việc thức khuya thường xuyên không tốt cho sức khỏe tinh thần, vì con người dễ sa vào thói quen xấu như ăn khuya, uống rượu hoặc sử dụng điện thoại quá nhiều. Nghiên cứu của Đại học Groningen (Hà Lan) chỉ ra rằng, người có thói quen ngủ muộn lâu dài dễ bị giảm trí nhớ và khả năng tập trung.
Dù khó thay đổi hoàn toàn nhịp sinh học, các chuyên gia cho rằng có thể điều chỉnh nhẹ đồng hồ cơ thể bằng những thói quen lành mạnh như tiếp xúc với ánh sáng buổi sáng, ăn uống và tập thể dục sớm hơn, tránh uống cà phê vào buổi chiều và hạn chế dùng thiết bị điện tử trước khi ngủ. Tuy nhiên, việc cố gắng ép mình sống ngược với nhịp sinh học vốn có là không bền vững.
Giáo sư Matthew Walker - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Giấc ngủ của Đại học California (Mỹ), nhấn mạnh: “Quan trọng nằm ở việc bạn biết sống đúng với nhịp sinh học của mình. Người dậy sớm có thể bắt đầu trước, nhưng người thức khuya lại biết tận dụng thời điểm phù hợp để đạt hiệu quả cao hơn”.
