Nguy cơ sốt xuất huyết bùng phát

Theo Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Hà Nội, từ ngày 14 - 21/11, thành phố ghi nhận 305 ca SXH tại 84 phường, xã, giảm so với tuần trước nhưng vẫn cao. Lũy tích từ đầu năm là 5.609 ca, giảm 22,5% so với cùng kỳ, nhưng 21 ổ dịch vẫn đang hoạt động. Trung tâm cảnh báo chỉ số côn trùng nhiều ổ dịch “vẫn ở ngưỡng nguy cơ cao”, dự báo có thể xuất hiện thêm ca bệnh mới.

Tại Bệnh viện Đa khoa Gia Lâm, mỗi ngày có 10 - 15 bệnh nhân đến khám vì nghi ngờ hoặc xác định mắc SXH. BSCKII Ngô Trọng Hiếu - Trưởng khoa Truyền nhiễm cho biết: “Hiện trung bình mỗi ngày chúng tôi tiếp nhận từ 10 - 15 ca… số ca có xu hướng giảm nhưng vẫn ở mức cao trong giai đoạn giao mùa”.

Không chỉ Hà Nội, TPHCM tiếp tục là điểm nóng với số ca mắc tăng mạnh. Theo Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TPHCM (HCDC), từ ngày 3 - 9/11, thành phố ghi nhận 1.961 ca, giảm 14,7% so với trung bình 4 tuần trước nhưng vẫn “ở mức rất cao”. Tính từ đầu năm, TPHCM có 52.501 ca, tăng gần 170% so với cùng kỳ 2024, thuộc nhóm chịu ảnh hưởng nặng nhất cả nước. Số liệu từ nhiều tỉnh, thành khác cũng cho thấy dịch chưa giảm. Chuyên gia nhấn mạnh mối liên hệ giữa mưa lớn, nước đọng và sự gia tăng muỗi Aedes aegypti – tác nhân truyền bệnh SXH.

TS.BS Nguyễn Văn Dũng – Trưởng khoa Côn trùng, Viện Sốt rét phân tích: nước đọng trong thau chậu, lốp xe cũ hay vật dụng phế thải là nơi muỗi Aedes sinh sôi mạnh. Sau lũ, người dân thường ưu tiên khắc phục hậu quả mà ít chú ý vệ sinh môi trường, khiến bọ gậy phát triển và tạo điều kiện cho dịch lan rộng. Rác thải, xác động vật và các vũng nước từ dòng lũ cũng tạo môi trường lý tưởng cho muỗi. Trong bối cảnh nhiều tỉnh miền Trung và Tây Nguyên vẫn ngập úng, nguy cơ SXH bùng phát ngay khi nước rút là điều hoàn toàn có cơ sở, bởi mỗi trận lụt để lại nhiều “ổ muỗi tiềm tàng” mà không phải gia đình nào cũng kịp xử lý.

Ngành y tế ghi nhận dù số ca mắc giảm cục bộ ở một số địa phương, tình trạng ca nặng lại có xu hướng tăng. Nhiều bệnh viện ghi nhận các trường hợp diễn tiến nguy kịch nếu không được phát hiện sớm, đặc biệt ở nhóm trẻ nhỏ, người cao tuổi, phụ nữ mang thai và người có bệnh nền.

BS Ngô Trọng Hiếu nhấn mạnh vai trò của việc đến khám sớm: Dấu hiệu sớm của bệnh thường là sốt cao trên 38,5°C, đau đầu, đau nhức cơ, chán ăn. Nhưng nếu sốt cao liên tục, dùng thuốc hạ sốt không giảm, mệt mỏi nhiều… cần đến ngay cơ sở y tế. Một số trường hợp tự ý truyền dịch tại nhà hoặc dùng thuốc không phù hợp đã khiến bệnh trở nặng và phải nhập viện cấp cứu. BS Hiếu cũng cảnh báo đặc biệt về việc tự ý dùng thuốc, tuyệt đối không dùng Ibuprofen hay Aspirin vì có thể gây xuất huyết nặng, đe dọa tính mạng.

Ở góc độ y tế dự phòng, ThS.BS Võ Hải Sơn - Phó Cục trưởng Cục Phòng chống bệnh (Bộ Y tế) cho rằng, việc chuẩn bị của các địa phương có vai trò quyết định: Cần giám sát chặt ổ dịch cũ, phát hiện sớm ca bệnh, xử lý ngay không để lan rộng. Đồng thời huy động toàn bộ hệ thống chính trị tham gia, hướng dẫn người dân loại bỏ ổ chứa lăng quăng, bọ gậy từ hộ gia đình. Hệ thống y tế phải chuẩn bị đầy đủ nhân lực, thuốc, hóa chất, dịch truyền, giường bệnh, và phân tuyến điều trị rõ ràng để tránh quá tải trong mùa dịch.

TS.BS Nguyễn Văn Dũng cũng đồng tình rằng chỉ cần thiếu cảnh giác trong vài ngày sau mưa lũ, nguy cơ bùng phát dịch sẽ tăng mạnh. Người dân cần kiểm tra tất cả dụng cụ chứa nước, loại bỏ vật dụng đọng nước, thay nước lọ hoa, lật úp các thùng chậu không dùng đến… Đây là những hành động đơn giản nhưng quyết định thành bại của công tác phòng dịch.

Các chuyên gia đều thống nhất rằng diệt muỗi – diệt lăng quăng/bọ gậy – tránh muỗi đốt là biện pháp hiệu quả nhất hiện nay, bởi vaccine phòng SXH chưa được sử dụng rộng rãi.

BS Hiếu khuyến cáo thêm, người dân cần phát quang bụi rậm, ngủ màn kể cả ban ngày, sử dụng kem – tinh dầu chống muỗi, thả cá vào bể cảnh, duy trì vệ sinh môi trường. Khi có triệu chứng, đi khám sớm sẽ giảm được biến chứng nặng.