Nguyễn Nhật Ánh: Người giữ lửa cho văn học thiếu nhi

Gần 50 năm cầm bút, sự nghiệp của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh trải rộng trong các hoạt động làm báo, viết về sân khấu, kịch trường, bóng đá, viết giải đáp tâm tình cho bạn đọc trẻ, và viết văn. Chỉ riêng lĩnh vực văn học, ông đã có đến gần 120 tác phẩm trải ra trên các thể loại: thơ, truyện/truyện dài, tản văn, trong đó chủ yếu là truyện; tuy đa phần viết cho tuổi thơ nhưng cũng có một vài tác phẩm viết cho người lớn.

Trong các tác phẩm văn học dành cho thiếu nhi, thiếu niên, nhà văn Nguyễn Nhật Ánh đã kiến tạo nên một thế giới vừa mộng mơ vừa chân thực - nơi những đứa trẻ được sống trọn vẹn với tuổi thơ của mình: bối rối, hồn nhiên, biết yêu, biết giận, trong veo rung động đầu đời... Các nhân vật trong truyện Nguyễn Nhật Ánh qua năm tháng đã trở thành người bạn thiết thân trên hành trình trưởng thành của bao thế hệ độc giả. Trong thế giới dung dị huyền diệu ấy, trẻ em không bị xem là “người lớn chưa trưởng thành”, mà được lắng nghe, yêu thương và thấu hiểu như những cá thể độc lập, sống động, đầy nội tâm. Chính ở đó, nhà văn không ngừng vun xới một niềm tin lặng thầm nhưng bền chặt vào cái đẹp, cái thiện, và vào chính khả năng yêu thương của con người.

“Nguyễn Nhật Ánh - Người giữ lửa cho văn học thiếu nhi” là một chuyên luận công phu, ghi nhận, suy tư và soi chiếu toàn diện về hành trình cầm bút của người vẫn được độc giả trìu mến gọi với danh xưng “hiệp sĩ tuổi thơ”. Từ tiểu sử văn chương, thế giới nhân vật, không gian nghệ thuật đến phong cách tự sự, đặc thù văn phong, cuốn sách không chỉ phác họa chân dung Nguyễn Nhật Ánh như một hiện tượng đặc biệt của nền văn học Việt, mà còn đặt ông trong dòng chảy rộng lớn hơn của văn học thiếu nhi thế giới - nơi “người lớn viết cho trẻ em” luôn là một thử thách hấp dẫn mà đầy gian nan. Khi văn chương vượt khỏi biên giới địa lý, ta được nghe những tiếng nói cảm xúc từ Mỹ, Thụy Điển, Nhật Bản, Thái Lan, Ấn Độ, Nga... về một nhà văn Việt Nam có khả năng chạm vào trái tim bạn đọc thế giới bằng thứ ngôn ngữ tinh khiết: ngôn ngữ của tuổi thơ.

Sách gồm có 4 phần và phụ lục. Trong đó, phần một: “Phác thảo chân dung nhà văn Nguyễn Nhật Ánh” gồm “Mười điểm toát yếu” của nhà phê bình Văn Giá, đưa ra những luận điểm lớn về sự nghiệp trải dài và rất đa dạng của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh. Phần hai: “Tấc lòng tri ngộ” gồm những bài viết của các nhà nghiên cứu, nhà phê bình, nhà văn, nhạc sĩ, đạo diễn, ca sĩ, diễn viên… về nhà văn và về nhiều khía cạnh trong sách Nguyễn Nhật Ánh. Đó là những bài viết có chuyên môn sâu, hoặc đơn giản là chia sẻ chân thành từ góc độ độc giả yêu mến sách Nguyễn Nhật Ánh. Phần ba “Những chiếc vé đi... thế giới” gồm một số bài viết/ý kiến tiêu biểu của các nhà văn, dịch giả, độc giả nước ngoài giúp bạn đọc có thêm tư liệu để dễ hình dung về cái nhìn của thế giới đối với sự nghiệp nhà văn Nguyễn Nhật Ánh nói chung và một số tác phẩm của ông nói riêng. Và phần bốn “Về những sân ga tuổi nhỏ”, tuyển chọn bài viết của các đồng nghiệp trong nước về một số tác phẩm của Nguyễn Nhật Ánh. Các bài viết này giúp bạn đọc có điều kiện tiếp xúc sâu hơn các tác phẩm cụ thể và toàn cảnh các sáng tạo của nhà văn.

Có thể nói, chuyên luận này không chỉ dành cho những người làm nghiên cứu - phê bình văn học, mà còn là món quà gửi tặng những ai từng lớn lên cùng sách Nguyễn Nhật Ánh - để được một lần ngoái đầu nhìn lại những “sân ga tuổi nhỏ” của chính mình. Qua từng trang viết, độc giả sẽ phần nào thấy được vì sao có những cuốn sách khiến người ta bật cười lúc nhỏ, rồi bật khóc khi bỗng thấy mình không còn nhỏ nữa. Và vì sao có một nhà văn vẫn kiên trì giữ lửa cho văn chương, cho thiếu nhi, và cho cả những tâm hồn luôn khao khát được trở về.