Nỗi buồn 'cung bọ cạp'

Trung tâm ngoại ngữ (ảnh minh họa, nguồn: nguoiduatin.vn).

Có lần, trong câu chuyện với nhà giáo Nguyễn Quang Kính, thành viên của nhóm nghiên cứu đề tài cấp nhà nước về đào tạo và bồi dưỡng giáo viên phổ thông, ông bảo mối quan hệ thầy trò hôm nay phải dựa trên nguyên tắc: Thầy trò phải tôn trọng lẫn nhau. Ông đưa ra nhiều phân tích cho nguyên tắc ấy, rằng bây giờ đòi hỏi một môi trường giáo dục phát triển, mà ở đó mọi thứ đều hoành tráng, mọi thứ phải thay đổi, chỉ trừ mỗi người thầy- thì rõ ràng đó là đòi hỏi không tưởng, là sự phi lý.

Ở câu chuyện người thật, việc thật vừa rồi nhiều người bảo, trung tâm ngoại ngữ của cô giáo nọ không phải là trường học nên hành vi cô giáo “cung bọ cạp” không bị soi xét ở góc độ của một giáo viên, mà nếu có thì chỉ ở góc độ một chủ doanh nghiệp.

Nhưng với người Việt, nghề dạy học lâu nay vốn được coi trọng: “Nhất tự vi sư, bán tự vi sư”. Người đã đứng trên bục giảng truyền dạy kiến thức cho người khác, nghiễm nhiên được coi là thầy trong mắt người học. Trên thực tế học trò ở trung tâm ngoại ngữ nọ vẫn gọi cô là cô giáo. Thế nên dù trong môi trường giáo dục nào, muốn người học tôn trọng mình thì trước hết người dạy phải có ứng xử văn minh, lịch sự với người học.

Nhân đây, lại bàn đến một vấn đề khác là những trung tâm dạy ngoại ngữ cũng như những trung tâm tư vấn giáo dục, hoặc dạy kỹ năng sống… vẫn đang mọc lên nhan nhản. Vậy giáo viên của những trung tâm ngoại ngữ này là ai?

Có những người đang làm trong môi trường giáo dục, có những người là sinh viên, thậm chí có cả Tây balô sang ta du lịch, nhưng được ký hợp đồng dạy ngoại ngữ với trung tâm A, B…Và tất cả họ đều được học viên gọi là thầy/cô giáo dạy ngoại ngữ. Người học thì coi họ là thầy. Nhưng nếu xảy ra chuyện gì đó mà ai cũng phủi tay bảo rằng tôi không chịu trách nhiệm với tư cách của người thầy, thì không hiểu mọi chuyện sẽ đi đến đâu.

Lâu nay, về mặt lý thuyết, việc quản lý các trung tâm ngoại ngữ dựa trên 2 đầu mối chính. Thứ nhất là chính quyền địa phương nơi trung tâm (doanh nghiệp) mở trụ sở; thứ hai là ngành giáo dục đào tạo của địa phương đó (theo Quy chế tổ chức và hoạt động của trung tâm ngoại ngữ, tin học (ban hành kèm theo Thông tư số 03 /2011/TT- BGDĐT ngày 28 tháng 1 năm 2011 của Bộ trưởng Bộ GD- ĐT). Nhưng trên thực tế, không ít trung tâm ngoại ngữ đang kinh doanh giáo dục kiểu “chụp giật”.

Đa số các trung tâm chỉ dùng một giáo trình giảng dạy cho tất cả các đối tượng học. Thế nên mới có chuyện người học đủ mọi lứa tuổi, đủ mọi trình độ và các loại ngành nghề - rõ ràng trình độ khác nhau, khả năng tiếp thu khác nhau, nhu cầu phục vụ công tác, việc làm khác nhau…nhưng không cần kiểm tra đầu vào, chỉ cần ghi danh, nộp tiền, sẽ được trung tâm xếp vào học chung một lớp, chung một loại giáo trình.

Sở dĩ các trung tâm vẫn tồn tại, thậm chí ngày càng có nhiều trung tâm ngoại ngữ được mở ra ở những thành phố lớn cũng bởi cầu luôn lớn hơn cung. Người học thì tin tưởng vào những trung tâm quảng bá là đã được cấp phép của ngành nọ, sở kia, qui tụ đội ngũ giáo viên uy tín, kinh nghiệm…

Hơn thế, cũng bởi trong vô vàn học viên ngoại ngữ ở các trung tâm, có vô số người đi học chỉ cần có được cái văn bằng hoặc chứng chỉ để làm đẹp hồ sơ.

Ấy là chưa kể những ngổn ngang trong việc quản lý các trung tâm ngoại ngữ dạng liên kết, có vốn đầu tư nước ngoài. Nhiều người còn nhớ năm 2009, khi sự kiện Trung tâm Ngoại ngữ SITC sai phạm, đẩy hơn 8.000 học viên ra đường, các nhà quản lý mới giật mình soi lại qui trình quản lý. Song bài học kinh nghiệm hẳn vẫn còn để ngỏ.

Cách đây nhiều năm, nhân một lần dự khai trương cơ sở mới của Trung tâm Anh ngữ ILA (Cầy Giấy- Hà Nội), một vị Thứ trưởng Bộ GD- ĐT đã nghiêm túc nhắc nhở lãnh đạo Trung tâm này phải bổ sung quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa vào những tấm bản đồ Việt Nam mà Trung tâm đang treo trong các phòng học ngoại ngữ.

Đại diện của Trung tâm hứa sẽ rút kinh nghiệm. Sau đó bẵng đi, không hiểu họ có chỉnh sửa những tấm bản đồ ấy hay không. Chỉ biết rằng đây cũng là một trong những trung tâm ngoại ngữ lớn, tiền học phí thu của học viên không nhỏ.

Giờ đây không ít những trung tâm ngoại ngữ đang hoạt động theo cơ chế thương trường. Cũng giành giật, chèo kéo học viên không khác nào cảnh tranh nhau khách hàng. Cung cách ấy, ắt sẽ dẫn tới nhiều hệ lụy, mà ở đó không chỉ là nỗi buồn mang tên “cung bọ cạp” như hiện tượng đang ồn ào mấy ngày qua.