Nói không với thực phẩm bẩn

PV: Vì sao ông lại có những cảnh báo đáng buồn như vậy về vệ sinh an toàn thực phẩm?

Ông Trần Ngọc Vinh: Dù Luật Bảo vệ người tiêu dùng, Luật Vệ sinh an toàn thực phẩm có hiệu lực từ lâu nhưng nói về chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm ở Việt Nam quả là câu chuyện chưa có hồi kết. Bất cứ nơi đâu, thực phẩm bảo quản vượt quá quy định, hoa quả ướp, rau phun thuốc, gia súc, gia cầm sử dụng chất tạo nạc, chất cấm...cứ nhan nhản khắp nơi.

Ai cũng biết, mỗi năm do sự mất an toàn trong đồ ăn thức uống đã cướp đi sinh mạng của bao người. Người ta còn nói tử thần luôn rình rập trong các bếp ăn, quá nhiều cái chết đã được cảnh báo trước do ăn thực phẩm bẩn...Thế mà, tình trạng mất vệ sinh an toàn thực phẩm chưa bao giờ giảm mà càng ngày càng tăng, khiến người tiêu dùng mất phương hướng, mất niềm tin.

Mất an toàn, nguy cơ ảnh hưởng đến giống nòi, những cái chết nhìn thấy trước từ sử dụng thực phẩm “bẩn”... đã được cảnh báo từ lâu, nhưng vì sao tình trạng này vẫn cứ tồn tại, thậm chí gia tăng?

- Có nhiều nguyên nhân khiến thực phẩm “bẩn” tung hoành khắp nơi.

Thứ nhất, các chất cấm trong chăn nuôi, chất bảo vệ thực vật không được chặn từ đầu nguồn nhập khẩu. Đó là chưa kể đến những hàng hóa không nguồn gốc, xuất xứ, chất độc hại theo con đường tiểu ngạch tuồn vào Việt Nam mà chưa tìm cách ngăn chặn được. Trong khi đó, việc tuyên truyền về tác hại của sử dụng các chất bảo quản, chất cấm thì chưa đến nơi đến chốn.

Để thực trạng này tồn tại là do lỗi của nhà quản lý. Tại sao, những mặt hàng không đủ chất lượng lưu hành trên thị trường ngày ngày bào mòn sức khỏe của nhân dân như vậy mà các cơ quan chức năng vẫn không tìm ra giải pháp hữu hiệu để ngăn chặn.

Còn một nguyên nhân nữa dẫn đến thực phẩm mất an toàn đó là, ở khía cạnh nào đó, bà con vì lợi nhuận, họ đã tìm mọi cách tăng thu, thế là thực phẩm bẩn ngang nhiên theo chân các “nhà sản xuất” tới chợ.

Thưa ông còn một lý do nữa nhiều người nhắc đến đó là chế tài xử lý chưa nghiêm, đến Bộ trưởng Cao Đức Phát cũng phải thốt lên “phải đến mức có người lăn đùng ra chết” mới quy trách nhiệm được?

- Đúng là có chuyện chế tài xử lý quá nhẹ. Chính Bộ trưởng Cao Đức Phát cũng thừa nhận, Điều 244 nói rằng nếu buôn bán thực phẩm độc hại, gây thiệt hại tính mạng hoặc sức khỏe nghiêm trọng mới xử lý. Tức là phải lăn ra chết mới xử lý. Ăn thực phẩm ít khi nào bị thế, nên điều đó không xử lý được.

Vì vậy, Bộ này đã kiến nghị phải sửa đổi 4 nghị định về xử phạt hành chính sẽ tăng mạnh mức xử phạt đối với các vi phạm. Theo tôi, phải truy cứu trách nhiệm hình sự đối với tội cố tình gây ảnh hưởng đến sức khỏe, tính mạng người khác. Nếu cứ phạt cho tồn tại như hiện nay thì nhiều năm nữa câu chuyện mất an toàn thực phẩm vẫn là chủ đề nóng.

Theo ông cần làm gì để ngăn chặn thực phẩm bẩn, để người dân không còn lo sợ về viễn cảnh những cái chết được báo trước do dùng thực phẩm “bẩn”?

- Ngoài chuyện chế tài xử lý thật nghiêm phải truy trách nhiệm cho từng ngành. Sở dĩ thực phẩm “bẩn” có mặt ở khắp nơi là vì việc quy trách nhiệm cá nhân chưa rõ. Quản về thực phẩm không chỉ có Bộ NN&PTNT, các Bộ Khoa học và Công nghệ, Y tế, Công thương và cao hơn nữa là Chính phủ phải chịu trách nhiệm về vấn đề này. Muốn làm được điều này phải chia mảng, chia việc ra.

Chẳng hạn, với các sản phẩm trồng trọt, Bộ NN&PTNT phải truy được nguồn gốc phân bón giả ở đâu, nhập khẩu hay hàng lậu? Sản phẩm khi tung ra thị trường tiêu thụ phải có nhãn mác, có nguồn gốc xuất xứ để có vấn đề gì nhà sản xuất phải chịu trách nhiệm...

Chia mảng, nhưng khi cần phải có sự phối hợp mạnh mẽ của các ngành, các cấp và các đoàn thể. Tôi nghĩ rằng dùng chất cấm, phun thuốc bừa bãi không thể qua mắt được nhân dân. Chính các đoàn thể nhân dân cần giúp cơ quan chức năng giám sát để phát hiện sai phạm.

Tóm lại, liên tục “truy quét” nói không với thực phẩm “bẩn” ở cả Trung ương lẫn địa phương. Đặc biệt là chính quyền cơ sở cũng phải chịu trách nhiệm khi để lọt sản phẩm không đủ chất lượng ra thị trường. Đặc biệt, chúng ta không thể chỉ nặng về kiểm soát, xử lý, mà gốc của vấn đề là phải hướng dẫn và phải hỗ trợ nhân dân sản xuất sản phẩm an toàn và người tiêu dùng nhận biết được đâu là an toàn.

Thưa ông nhiều ý kiến cho rằng nếu chúng ta không thay đổi cách làm, không cho ra đời sản phẩm sạch thì sản phẩm của Việt Nam không thể cạnh tranh thậm chí thua trên sân nhà khi TPP có hiệu lực?

- Đúng vậy. Nếu không có chính sách tuyên truyền kịp thời đến người dân thì không chỉ trực tiếp giết chết sản xuất trong nước chứ chưa nói đến nhập khẩu.

Tôi cho rằng, rất nhiều bộ, ngành đặc biệt là Bộ NN&PTNT cần tái cơ cấu mạnh mẽ hơn, để có sản phẩm mang tính cạnh tranh nhưng phải tuyệt đối an toàn. Nếu để chính người trong nước quay lưng với sản phẩm do chính mình làm ra thì đừng nghĩ đến chuyện hội nhập.

Trân trọng cảm ơn ông!