Nông sản giảm phát thải: Xu hướng tất yếu

Nâng cao năng lực cạnh tranh cho ngành trồng trọt

Thứ trưởng Bộ NNMT Hoàng Trung cho biết, theo số liệu kiểm kê khí nhà kính năm 2020 do Viện Môi trường Nông nghiệp tính toán, tổng lượng phát thải khí nhà kính của Việt Nam đạt khoảng 454,6 triệu tấn CO₂ tương đương (CO₂tđ), tăng gần gấp đôi so với năm 2010. Trong đó lĩnh vực nông nghiệp chiếm khoảng 116,51 triệu tấn CO₂tđ, riêng trồng trọt chiếm khoảng 80% tổng phát thải của ngành nông nghiệp, chủ yếu là phát thải khí metan (CH₄) từ sản xuất lúa nước do tập quán canh tác ngập nước liên tục, sử dụng phân bón chưa hiệu quả và chưa có phương án xử lý rơm rạ sau thu hoạch hiệu quả. Nếu không có giải pháp tổng thể, các thực hành canh tác cũ sẽ không chỉ ảnh hưởng xấu tới môi trường mà sản xuất nông sản của Việt Nam cũng sẽ gặp nhiều rào cản từ thị trường quốc tế khi các yêu cầu về giảm phát thải, chứng nhận bền vững và truy xuất dấu vết carbon ngày càng khắt khe.

Xuất phát từ thực tế trên, nhằm hướng tới một nền nông nghiệp xanh, hài hòa với thiên nhiên và có khả năng cạnh tranh toàn cầu, Bộ NNMT đã xây dựng dự thảo “Đề án sản xuất trồng trọt giảm phát thải giai đoạn 2025 - 2030”.

“Đây không chỉ là một kế hoạch hành động mà còn là lời cam kết mạnh mẽ của ngành nông nghiệp Việt Nam trong việc đồng hành cùng thế giới trên hành trình đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050” - Thứ trưởng Hoàng Trung khẳng định.

Cũng theo ông Trung, mục tiêu chung của “Đề án sản xuất trồng trọt giảm phát thải giai đoạn 2025 - 2030” là triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm thúc đẩy chuyển đổi hệ thống sản xuất trồng trọt theo hướng phát thải thấp, thích ứng với biến đổi khí hậu, nâng cao thu nhập, cải thiện sinh kế cho người dân và phát triển bền vững. Qua đó giúp nâng cao năng lực cạnh tranh ngành hàng trồng trọt, bảo đảm an ninh lương thực quốc gia, từng bước hình thành nền nông nghiệp sinh thái, hiện đại, có khả năng chống chịu tốt trước tác động của biến đổi khí hậu, góp phần thực hiện các cam kết Việt Nam.

Tiếp cận thị trường có giá trị cao

Đề án cũng đặt ra 7 mục tiêu cụ thể: Phấn đấu đến năm 2035, lĩnh vực trồng trọt sẽ góp phần quan trọng vào mục tiêu giảm 30% tổng lượng phát thải khí metan, giảm ít nhất 10% tổng lượng phát thải khí nhà kính so với năm cơ sở 2020 đóng góp cho quốc gia tự quyết định (NDC), thông qua áp dụng các biện pháp kỹ thuật phù hợp với từng vùng sinh thái và nhóm cây trồng.

Xây dựng và phát triển nhãn hiệu “Phát thải thấp” cho các sản phẩm của ngành hàng trồng trọt. Theo ông Hoàng Trung, tác động kinh tế, môi trường và xã hội của Đề án được đánh giá rõ rệt. Cụ thể, áp dụng các kỹ thuật như tưới ngập khô xen kẽ (AWD), quản lý phân bón hợp lý, sử dụng vật tư có nguồn gốc sinh học giúp giảm chi phí đầu vào 5 - 15% so với canh tác thông thường (đặc biệt rõ trong cây lúa, mía, cà phê).

Việc sản xuất nông sản theo hướng giảm phát thải, có truy xuất nguồn gốc carbon, chứng nhận môi trường sẽ giúp tiếp cận các thị trường có giá trị cao như: EU, Nhật Bản, Bắc Mỹ... với giá bán tăng từ 10 - 25% so với sản phẩm thông thường.

Ngoài ra, còn góp phần đáng kể trong việc giảm phát thải khí nhà kính, ước tính, nếu triển khai hiệu quả các giải pháp tổng thể từ Đề án có thể giúp giảm được 8 - 11 triệu tấn CO₂ tương đương/năm, đóng góp cho NDC.

Đề án khẳng định việc xây dựng và triển khai chương trình giảm phát thải trong trồng trọt là yêu cầu khách quan, cấp thiết, phù hợp với chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước và xu thế phát triển nông nghiệp toàn cầu. Đây là nhiệm vụ trọng tâm, lâu dài cần được tổ chức thực hiện bài bản, đồng bộ, có lộ trình cụ thể.

Hơn hết, Đề án còn là lời khẳng định rằng nông nghiệp Việt Nam không chỉ là trụ đỡ kinh tế mà còn là ngành tiên phong trong bảo vệ môi trường và hướng đến nền sản xuất xanh. Với quyết tâm chính trị cao, sự đồng hành của nông dân, doanh nghiệp và các tổ chức quốc tế, Đề án sẽ mở ra con đường mới cho ngành trồng trọt - một nền nông nghiệp phát thải thấp, hiện đại và có khả năng hội nhập sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu, góp phần quan trọng để hiện thực hóa mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.