Nước Mỹ tìm cách 'ghìm cương' lạm phát

Mốc lạm phát kỷ lục

Số liệu từ Chính phủ Mỹ hôm 14/7 cho biết, giá tiêu dùng tháng 6 tăng 9,1% so với một năm trước, đây là mức tăng hàng năm lớn nhất kể từ năm 1981 và tiếp tục tăng so với mức tăng kỷ lục trước đó là 8,6% vào tháng 5/2022. Tính trên cơ sở hàng tháng, giá tiêu dùng đã tăng 1,3% từ tháng 5 đến tháng 6, một mức tăng đáng kể khác, sau khi chỉ số này đã tăng 1% từ tháng 4 đến tháng 5 năm nay.

Giá cả liên tục tăng cho thấy tác động mạnh mẽ mà lạm phát đã gây ra cho nhiều gia đình, đặc biệt là chi phí cho nhu cầu thiết yếu tăng nhanh hơn nhiều so với thu nhập trung bình. Người Mỹ da đen và gốc Tây Ban Nha có thu nhập thấp hơn đã bị ảnh hưởng đặc biệt nặng nề, vì tỷ lệ thu nhập không cân đối của họ dành cho những thứ thiết yếu như nhà ở, phương tiện đi lại và thực phẩm.

Nếu loại trừ các nhóm thực phẩm và năng lượng dễ bay hơi, thì cái gọi là giá cốt lõi đã tăng 0,7% từ tháng 5 đến tháng 6, mức tăng lớn nhất trong một năm. So với 12 tháng trước đó, giá lõi đã tăng 5,9% trong tháng 6, giảm so với mức cao nhất trong năm gần đây là 6,4% vào tháng 3 nhưng vẫn ở mức cao ngất ngưởng.

Một số nhà kinh tế đã dự đoán, lạm phát có thể đạt hoặc gần đạt mức đỉnh trong ngắn hạn. Chẳng hạn, giá xăng đã giảm từ mức 5 USD/gallon vào giữa tháng 6 xuống mức trung bình 4,63 USD trên toàn quốc vào ngày 13/7 - vẫn cao hơn nhiều so với một năm trước nhưng mức giảm có thể giúp làm chậm lạm phát trong tháng 7 và có thể là tháng 8.

Ngoài ra, chi phí vận chuyển và giá hàng hóa đã bắt đầu giảm. Việc tăng lương đã chậm lại. Các cuộc khảo sát cho thấy rằng, dự đoán của người Mỹ về lạm phát trong thời gian dài đã giảm bớt - một xu hướng thường chỉ ra mức tăng giá vừa phải hơn theo thời gian.

Tuy nhiên, sự bao phủ của mức tăng giá cho thấy chi phí gia tăng đã ngấm vào hầu hết mọi ngóc ngách của nền kinh tế nước Mỹ. Giá hàng tạp hóa đã tăng 12,2% so với một năm trước, mức tăng cao nhất kể từ năm 1979. Giá thuê nhà tăng 5,8%, cao nhất kể từ năm 1986. Giá xe hơi mới tăng 11,4% so với một năm trước đó. Và giá vé máy bay, một trong số ít mặt hàng giảm giá trong tháng 6, tuy nhiên, vẫn tăng 34% so với một năm trước đó. Trong khi đó, từ tháng 5 đến tháng 6, chi phí dịch vụ nha khoa đã tăng 1,9%, mức tăng lớn nhất trong một tháng kể từ khi việc thống kê bắt đầu vào năm 1995.

Lần đầu tiên lạm phát bùng phát sau hậu quả của cuộc suy thoái do đại dịch trong năm 2020, khi người Mỹ chuyển hướng chi tiêu của họ vào các mặt hàng cho gia đình, như đồ nội thất, thiết bị gia dụng và thiết bị tập thể dục, chuỗi cung ứng trở nên quá tải và giá hàng hóa vật chất tăng vọt. Nhưng khi chi tiêu của người tiêu dùng dần chuyển hướng khỏi hàng hóa và chuyển sang các dịch vụ như du lịch nghỉ dưỡng, ăn uống tại nhà hàng, xem phim, hòa nhạc và sự kiện thể thao, một số mức tăng giá cao nhất đã xảy ra đối với ngành dịch vụ.

Đặc biệt, chi phí nhà ở cũng tăng mạnh. Tình trạng thiếu nhà để bán đã giữ giá cao cũng như lãi suất thế chấp cũng tăng vọt. Khi nhà đất được định giá quá cao, nhiều người đã chuyển sang thuê nhà khiến giá thuê vượt quá mức phải chăng. Theo công ty môi giới bất động sản Redfin, chi phí trung bình của các hợp đồng thuê mới đã tăng 14% trong năm qua, lên mức trung bình là 2.016 USD một tháng.

“Ghìm cương” lạm phát

Tình trạng lạm phát cao kéo dài đã khiến Chủ tịch FED Jerome Powell và các quan chức khác của FED lo lắng. FED đã đưa ra một loạt các đợt tăng lãi suất nhanh nhất kể từ cuối những năm 1980 trong nỗ lực làm chậm đà tăng giá cả. Ngân hàng trung ương Mỹ dự kiến sẽ tăng lãi suất ngắn hạn quan trọng vào cuối tháng này thêm 3/4 điểm, như đã làm vào tháng trước, và với khả năng còn tăng lãi suất lớn hơn nữa.

Ông Powell nhấn mạnh, ngân hàng trung ương muốn thấy “bằng chứng thuyết phục” rằng, lạm phát đang chậm lại trước khi quay trở lại việc tăng lãi suất. Bằng chứng như vậy sẽ cần phải là “một loạt các chỉ số lạm phát hàng tháng giảm”, ông Powell nói tại một cuộc họp báo.

Nhiều nhà kinh tế lo ngại rằng nỗ lực của FED trong việc dập tắt lạm phát sẽ khiến FED thắt chặt tín dụng quá mạnh ngay cả khi nền kinh tế tăng trưởng chậm lại. Chi phí đi vay cao hơn nhiều có thể gây ra suy thoái kinh tế, được cảnh báo có khả năng xảy ra vào năm tới.

Người tiêu dùng đã bắt đầu giảm chi tiêu, doanh số bán nhà giảm do lãi suất thế chấp tăng và sản lượng nhà máy sụt giảm trong tháng 5. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng việc làm mạnh mẽ đều đặn cho thấy một nền kinh tế vẫn đang mở rộng, không có dấu hiệu cho thấy một cuộc suy thoái sắp xảy ra.

Mặc dù lạm phát có thể chậm lại vào cuối năm nay, nhưng vẫn chưa rõ là bao nhiêu. Giá dầu đã giảm hôm 13/7, xuống khoảng 96 USD/thùng. Các mặt hàng khác, trong đó có kim loại như đồng cũng trở nên ít đắt đỏ hơn, chủ yếu là do lo ngại suy thoái ở cả Mỹ và châu Âu.

Với việc ít tàu bị mắc kẹt hơn tại Cảng Los Angeles và Long Beach, cảng lớn nhất của Mỹ, chi phí vận chuyển hàng hóa quốc tế đã giảm. Giá xăng bán buôn đã giảm xuống khoảng 3,40 USD/gallon, điều này cho thấy giá bán lẻ có thể giảm xuống mức thấp nhất là 4,20 USD vào tháng 8. Cùng với đó, giá bán buôn ô tô đã qua sử dụng cũng đang giảm, điều này sẽ kéo theo mức giá giảm trong những tháng tới.

Không chỉ ở Mỹ, lạm phát ở nước ngoài cũng tăng vọt. 9,1% là mức lạm phát tại Vương quốc Anh vào tháng 5, mức cao nhất trong bốn thập kỷ, chủ yếu là do giá khí đốt và thực phẩm tăng cao. Lạm phát hàng năm ở 19 quốc gia của khu vực đồng tiền chung châu Âu (euro zone) đạt 8,6% vào tháng 6, vượt qua mức 8,1% được ghi nhận vào tháng 5. Lạm phát hiện đang ở mức cao nhất kể từ kỷ lục của đồng euro bắt đầu vào năm 1997.