Nuôi lợn bằng chè xanh: Hướng đi mới cho nông nghiệp sạch Thái Nguyên

Trong bối cảnh ngành chăn nuôi đứng trước yêu cầu đổi mới theo hướng an toàn, giảm kháng sinh và bảo vệ môi trường, Thái Nguyên đã lựa chọn con đường phát triển dựa trên lợi thế bản địa. Không chỉ nổi tiếng với chè, địa phương này đang từng bước đưa cây chè đi xa hơn, tham gia vào chuỗi giá trị của nhiều lĩnh vực nông nghiệp, trong đó có chăn nuôi lợn thịt.

Xuất phát từ thực tiễn đó, đề tài nghiên cứu “Nuôi lợn lấy thịt bằng thức ăn tự nhiên có bổ sung bột lá chè xanh Thái Nguyên” được triển khai với mục tiêu xây dựng quy trình chăn nuôi an toàn sinh học, tạo ra sản phẩm thịt có chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường.

Ý tưởng khoa học gắn với thế mạnh địa phương

Theo các nhà khoa học Trường Đại học Nông Lâm (Đại học Thái Nguyên), chè xanh không chỉ là nông sản chủ lực mà còn là nguồn nguyên liệu giàu hoạt chất sinh học. Trong lá chè chứa nhiều polyphenol, polysacarit, saponin cùng các vitamin, khoáng chất có lợi cho sức khỏe vật nuôi.

Từ cơ sở khoa học này, nhóm nghiên cứu đã xây dựng khẩu phần thức ăn cho lợn thịt hoàn toàn từ nguyên liệu tự nhiên như cám gạo, cám ngô, đậu tương, vitamin tổng hợp… được ủ men vi sinh và bổ sung bột lá chè xanh với tỷ lệ phù hợp. Qua nhiều thử nghiệm, tỷ lệ 3% bột lá chè xanh được xác định là mức tối ưu, vừa đảm bảo hiệu quả sinh trưởng vừa phát huy tác dụng của các hoạt chất trong chè.

Nguyên liệu chè dùng để chế biến bột được thu hái từ các vùng chè sạch, sau đó sấy khô theo quy trình kiểm soát nhiệt độ nhằm bảo toàn thành phần hóa học. Lá chè được nghiền mịn trước khi phối trộn vào thức ăn, giúp vật nuôi dễ hấp thu dưỡng chất.

Đề tài được triển khai từ giữa năm 2023 với tổng kinh phí hơn 3,7 tỷ đồng. Trong giai đoạn thí nghiệm, nhóm nghiên cứu đã khảo sát nhiều hộ chăn nuôi trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên, lựa chọn những mô hình đáp ứng đầy đủ yêu cầu về chuồng trại, quy mô và an toàn sinh học.

Quá trình nuôi được theo dõi nghiêm ngặt, từ khẩu phần ăn, tốc độ tăng trọng, tình trạng sức khỏe đến chất lượng thịt sau xuất chuồng. Các số liệu được ghi chép, phân tích thường xuyên nhằm đánh giá tác động của việc bổ sung bột lá chè xanh đối với đàn lợn.

Theo TS. Nguyễn Tiến Đạt, Chủ nhiệm đề tài, kết quả ban đầu cho thấy đàn lợn được nuôi theo quy trình này sinh trưởng ổn định, sức đề kháng tốt, tỷ lệ mắc bệnh thấp hơn so với phương thức chăn nuôi truyền thống.

Nhân rộng mô hình gắn với chuyển giao kỹ thuật

Một trong những kết quả nổi bật của đề tài là chất lượng thịt lợn được cải thiện rõ rệt. Polyphenol trong chè xanh có tác dụng làm giảm tích lũy mỡ trong cơ thể vật nuôi, bao gồm mỡ bụng, mỡ lưng và mỡ phủ tạng, đồng thời giảm độ dày trung bình của mỡ lưng. Nhờ đó, tỷ lệ nạc trong thịt tăng lên, phù hợp với thị hiếu tiêu dùng hiện nay.

Bên cạnh đó, polyphenol còn góp phần hạn chế sự tích lũy cholesterol trong cơ thể lợn, giúp sản phẩm thịt an toàn hơn cho người tiêu dùng. Màu sắc thịt cũng được cải thiện – yếu tố quan trọng trong đánh giá cảm quan chất lượng thịt lợn.

Các phân tích cho thấy, việc bổ sung bột lá chè xanh còn ảnh hưởng tích cực đến tỷ lệ axit amin thiết yếu trong cơ thịt. Với những đàn lợn đạt chất lượng tốt, tỷ lệ này có thể đạt khoảng 40%, góp phần nâng cao giá trị dinh dưỡng của sản phẩm.

Sau khi giai đoạn thí nghiệm đạt kết quả khả quan, mô hình nuôi lợn bằng bột lá chè xanh được triển khai nhân rộng dưới sự chỉ đạo của UBND tỉnh Thái Nguyên. Trường Đại học Nông Lâm phối hợp với Sở Nông nghiệp và Môi trường, Sở Khoa học và Công nghệ tổ chức khảo sát thực địa, xây dựng bộ tiêu chí lựa chọn các hộ đủ điều kiện tham gia.

Các lớp tập huấn kỹ thuật được tổ chức ngay tại chuồng trại, giúp người chăn nuôi nắm chắc quy trình từ khâu chuẩn bị thức ăn, chăm sóc đàn lợn đến phòng, chống dịch bệnh. Các hộ tham gia phải ký cam kết thực hiện đúng quy trình kỹ thuật, đặc biệt là tỷ lệ bổ sung 3% bột lá chè xanh trong khẩu phần ăn.

Trong suốt quá trình triển khai, cán bộ kỹ thuật thường xuyên kiểm tra, giám sát tại cơ sở. Đồng thời, việc hỗ trợ kỹ thuật được duy trì liên tục thông qua các nền tảng trực tuyến, giúp người chăn nuôi kịp thời trao đổi, xử lý các vấn đề phát sinh.

Từ mô hình nghiên cứu đến chuỗi liên kết sản xuất

Hiệu quả thực tế của mô hình đã tạo tiền đề cho việc hình thành chuỗi liên kết sản xuất – tiêu thụ thịt lợn trà xanh. Tại xã Tân Cương, hộ bà Nguyễn Thị Liễu – đơn vị tham gia từ giai đoạn đầu – đã phát triển mô hình lên quy mô hợp tác xã.

Hiện nay, Hợp tác xã Toàn Liễu có 7 hộ thành viên, chăn nuôi gần 1.000 con lợn thịt theo cùng một quy trình. HTX tổ chức liên kết từ chăn nuôi, giết mổ, chế biến đến phân phối sản phẩm, từng bước xây dựng thương hiệu thịt lợn trà xanh trên thị trường địa phương.

Theo bà Nguyễn Thị Liễu, việc áp dụng quy trình nuôi lợn có bổ sung bột chè xanh giúp đàn lợn khỏe mạnh, hạn chế tối đa dịch bệnh, không phải sử dụng kháng sinh. Lợn lớn nhanh, tỷ lệ nạc cao, đầu ra ổn định nhờ liên kết tiêu thụ.

HTX Toàn Liễu hiện đang hoàn thiện hồ sơ đăng ký sản phẩm thịt lợn trà xanh đạt chuẩn OCOP 3 sao của tỉnh Thái Nguyên, hướng tới mở rộng thị trường và nâng cao giá trị sản phẩm.

Thực tế từ các hộ chăn nuôi cho thấy, mô hình nuôi lợn bằng bột lá chè xanh không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế mà còn góp phần thay đổi tư duy sản xuất theo hướng an toàn, thân thiện môi trường.

Từ một đề tài nghiên cứu khoa học, thịt lợn trà xanh Thái Nguyên đã từng bước trở thành sản phẩm hàng hóa có chỗ đứng trên thị trường. Đây là minh chứng cho sự gắn kết hiệu quả giữa khoa học công nghệ, thế mạnh bản địa và nhu cầu tiêu dùng, mở ra triển vọng mới cho phát triển chăn nuôi bền vững của địa phương.