Phát triển ngành thép: Chỉ tự vệ thôi, chưa đủ!
Thép ngoại ồ ạt tràn vào Việt Nam gây thiệt hại nặng nề cho ngành thép trong nước, khiến các DN thép trong nước lao đao, nhiều DN có nguy cơ bị phá sản. Trước tình thế đó, Bộ Công thương đã ban hành liên tiếp hai quyết định về việc áp thuế đối với một số mặt hàng thép nhập khẩu. Động thái này không ngoài mục đích bảo hộ sản xuất trong nước. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, chỉ sử dụng các biện pháp tự vệ thôi chưa đủ…
Trong tháng 3 và 4 vừa qua, Bộ Công thương đã liên tiếp ban hành 2 quyết định quan trọng: Quyết định 862/QĐ-BCT áp dụng biện pháp tự vệ tạm thời đối với thép dài và phôi thép nhập khẩu và Quyết định 1656/QĐ-BCT về kết quả rà soát lần thứ nhất việc áp dụng biện pháp chống bán phá giá đối với một số sản phẩm thép không gỉ cán nguội nhập khẩu vào Việt Nam từ Trung Quốc, Malaysia, Indonesia và Đài Loan. Trong bối cảnh thép ngoại nhập đang ồ ạt tràn vào thị trường trong nước, đặc biệt là thép xuất xứ từ Trung Quốc, thì động thái này của cơ quan quản lý được coi là cần thiết để hạn chế tình trạng bất lợi cho ngành sản xuất thép trong nước.
Con số thống kê của Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA) cho thấy, chỉ trong 3 tháng đầu năm 2016, Việt Nam đã nhập hơn 4,7 triệu tấn thép, tăng hơn 64% so với cùng kỳ năm 2015, với các sản phẩm chủ yếu là phôi thép, thép cuộn, dây thép, tôn mạ kim loại, hợp kim thép..., cạnh tranh trực tiếp với sản phẩm trong nước. Đáng chú ý, sắt thép nhập khẩu từ Trung Quốc tới 2,9 triệu tấn, chiếm hơn 61% tổng lượng sắt thép nhập khẩu.
Con số trên cho thấy, các DN thép nội địa lâu nay vẫn luôn bị ám ảnh bởi nguồn thép nhập ngoại, đặc biệt là từ Trung Quốc. Trong khi đó, theo bà Phạm Châu Giang - Trưởng phòng điều tra Cục Quản lý cạnh tranh (Bộ Công thương), mỗi năm Trung Quốc dư thừa 300 triệu tấn thép, trong khi tổng dung lượng thị trường của Việt Nam chỉ chưa đến 100 triệu tấn/năm. Khi dư thừa, Trung Quốc sẽ tìm đến nước nào gần nhất để xuất khẩu. Và Việt Nam chính là thị trường “béo bở” nhất mà Trung Quốc muốn “đẩy” lượng thép dư thừa đó.
Doanh nghiệp thép phải nâng cao sức cạnh tranh mới có thể trụ vững.
| “Ngành thép phát triển nhanh, nhưng quy mô doanh nghiệp nhỏ. Khi Việt Nam tham gia nhiều hiệp định thương mại tự do (FTA), hội nhập sâu hơn thì doanh nghiệp cần có quy mô lớn hơn để có thể liên kết thực hiện vai trò dẫn dắt thị trường. Sử dụng các biện pháp tự vệ là điều doanh nghiệp cần áp dụng trong điều kiện tự do hóa thương mại, nhưng về lâu dài, nội lực mới là yếu tố để quyết định sự tồn vong của doanh nghiệp ngành thép trong bối cảnh mở cửa như hiện nay” - ông Nguyễn Văn Sưa, Phó Chủ tịch Hiệp hội Thép Việt Nam cho hay. |
Nói về động thái đưa ra những tấm “lá chắn” đối với ngành thép để bảo vệ sản xuất trong nước của Bộ Công thương, ông Nguyễn Phương Nam - Phó Cục trưởng Cục Quản lý cạnh tranh (Bộ Công thương) cho hay, khi đưa ra biện pháp áp dụng tự vệ tạm thời, đó đây có ý kiến cho rằng cơ quan quản lý đang tìm cách bảo vệ quyền lợi của nhóm DN này, nhóm DN kia, và động thái này cũng ảnh hưởng đến quyền lợi của người tiêu dùng trong nước. Song, ông Nam nhấn mạnh: “Nếu không bảo vệ DN trong nước, ngành sản xuất trong nước sẽ bị tiêu diệt, phá sản, hàng nước ngoài từng bán giá thấp, khi tiêu diệt xong họ sẽ nâng giá lên sau khi chiếm lĩnh thị trường”.
Theo ông Nguyễn Phương Nam, sản phẩm thép của Trung Quốc hầu như xuất khẩu đi thị trường nào trên thế giới đều bị các nước áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại, chỉ có Việt Nam mãi đến tận bây giờ mới áp dụng là quá chậm.
Bà Nguyễn Thị Thu Trang - Giám đốc Trung tâm WTO và hội nhập, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cũng cho rằng, Việt Nam thực hiện các biện pháp phòng vệ thương mại đối với sản phẩm thép là phù hợp với guồng quay của thế giới. Và nếu áp dụng thành công biện pháp này thì đây là “chìa khóa” quan trọng để chiếm lĩnh, phát triển thị trường.
Tuy nhiên, giới chuyên gia trong ngành lại có những ý kiến trái chiều khi cho rằng, biện pháp tự vệ đối với ngành thép thực chất vẫn chỉ mang tính tạm thời. Vì không ai có thể che chở mãi cho ngành này hay bất kỳ một lĩnh vực nào khác được. Điều quan trọng, theo giới chuyên gia, cần phải tái cơ cấu, xây dựng ngành thép đồng bộ với khả năng cạnh tranh cao. Còn như hiện nay, với trình độ công nghệ còn lạc hậu, yếu kém, thì các DN ngành thép không có cách nào có thể nâng cao được sức cạnh tranh và do đó, kể cả có sử dụng biện pháp bảo hộ nào đi nữa, DN thép nội địa vẫn khó sống khi không chiếm lĩnh được niềm tin, sự quan tâm của người tiêu dùng.
