Phong Quang (Thái Nguyên): Tăng cơ hội tiếp cận thông tin – mở lối thoát nghèo cho đồng bào dân tộc thiểu số
Với mục tiêu phấn đấu đến hết năm 2025 giảm 52 hộ nghèo, 45 hộ cận nghèo, xã Phong Quang đang từng bước chuyển từ cách làm “truyền thông cho dân biết” sang “hỗ trợ dân làm chủ thông tin”. Đây chính là tiền đề quan trọng để thúc đẩy giảm nghèo bền vững trong giai đoạn mới.
Ứng dụng công nghệ, đa dạng hình thức truyền thông
Xã Phong Quang được thành lập trên cơ sở hợp nhất xã Dương Quang (thành phố Bắc Kạn trước sáp nhập) và xã Đôn Phong (huyện Bạch Thông trước sáp nhập). Nằm ở khu vực phía Bắc, cách trung tâm hành chính tỉnh khoảng 90 km, xã có diện tích tự nhiên 153,46 km² với 1.584 hộ dân, hơn 6.800 nhân khẩu. Đây là nơi sinh sống lâu đời của nhiều dân tộc thiểu số, chủ yếu là đồng bào Tày và Dao.
Trong nhiều năm qua, chính quyền xã đã chú trọng đến công tác truyền thông, phổ biến thông tin đến người dân – đặc biệt là nhóm hộ nghèo, cận nghèo và người dân tộc thiểu số. UBND xã đã thực hiện nghiêm túc việc công khai thông tin theo quy định của Luật Tiếp cận thông tin, thông qua nhiều kênh như Trang thông tin điện tử của xã, loa truyền thanh cơ sở, phát thanh – truyền hình địa phương, các cuộc họp dân, hội nghị, niêm yết tại trụ sở UBND và nhà văn hóa thôn.
Nhờ đó, phần lớn người dân đã có thể tiếp cận đầy đủ và kịp thời các chính sách, chủ trương của Đảng, Nhà nước cũng như các chương trình phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương. Đặc biệt, những năm gần đây, chương trình “Giảm nghèo về thông tin” – một trong những nội dung thuộc Chương trình Mục tiêu quốc gia Giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 – 2025 đã mang lại tác động thiết thực tới đời sống của người dân Phong Quang.
Nhờ được tiếp cận thông tin thường xuyên và chính xác, nhận thức của người dân về phát triển kinh tế, giảm nghèo, an sinh xã hội ngày càng được nâng lên. Nhiều hộ dân đã mạnh dạn áp dụng mô hình sản xuất mới, học hỏi cách làm hiệu quả từ các chương trình truyền thông của xã.
Không chỉ dừng lại ở việc phát triển kinh tế, chương trình giảm nghèo thông tin còn góp phần cải thiện đáng kể điều kiện sống của người dân. Năm 2025, xã đã vận động hoàn thành 100% kế hoạch xóa nhà tạm, nhà dột nát với 69/69 căn được xây mới hoặc sửa chữa. Thành công này không chỉ nhờ nguồn lực vật chất mà còn nhờ vào sức mạnh của thông tin, khi người dân hiểu được ý nghĩa của chương trình, tích cực tham gia cùng chính quyền, tạo nên hiệu quả lan tỏa.
Nâng cao khả năng tiếp cận thông tin
Sau khi hợp nhất, xã Phong Quang có địa bàn rộng, dân cư phân tán, địa hình đồi núi phức tạp, nhiều thôn xa trung tâm như Lủng Lầu, Nặm Tốc… nên công tác truyền thông gặp không ít khó khăn. Tuy vậy, chính quyền xã đã có nhiều đổi mới trong cách thức tiếp cận và phổ biến thông tin đến người dân.
Trước hết, UBND xã đã chỉ đạo rà soát và đánh giá lại toàn bộ hệ thống đài truyền thanh. Hiện xã có 16/18 thôn có cụm loa phát thanh, còn thiếu 2 thôn vùng sâu, xã đang lập kế hoạch đầu tư bổ sung để đảm bảo phủ sóng thông tin đến 100% thôn, bản. Song song đó, xã đã kiện toàn tổ công nghệ số cộng đồng tại 18 thôn, hỗ trợ người dân tra cứu, tìm kiếm thông tin hữu ích, hướng dẫn sử dụng điện thoại thông minh, dịch vụ công trực tuyến, tra cứu chính sách hỗ trợ hay giá nông sản.
Cùng với hạ tầng truyền thống, xã đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong truyền thông như: Thành lập các nhóm Zalo, Facebook cộng đồng do cán bộ thôn, đoàn thể quản lý, thường xuyên cập nhật thông tin chính sách, giá cả thị trường, tuyển dụng lao động, mô hình sản xuất hiệu quả. Xây dựng Trang thông tin điện tử của xã nhằm đăng tải tin tức, hướng dẫn, văn bản chỉ đạo, thông báo công khai để người dân dễ dàng tra cứu. Tổ chức tập huấn kỹ năng chọn lọc, tiếp nhận và sử dụng thông tin an toàn trên mạng, giúp người dân nhận diện tin giả, bảo vệ bản thân trước các thông tin sai lệch.
Tuy nhiên, quá trình triển khai chương trình vẫn còn những rào cản nhất định. Là xã thuần nông, địa bàn rộng, cơ sở hạ tầng còn yếu, hiện vẫn có 45 hộ thuộc 3 thôn chưa có điện, chưa có sóng điện thoại ổn định, khiến việc truyền tải thông tin gặp khó khăn. Bên cạnh đó, một bộ phận người dân lớn tuổi, hộ nghèo vẫn phụ thuộc hoàn toàn vào kênh thông tin truyền thống như loa phát thanh, họp thôn; trình độ công nghệ thông tin còn hạn chế, dẫn đến việc tiếp nhận thông tin chưa thật sự hiệu quả.
Dù vậy, với sự chỉ đạo quyết liệt của chính quyền địa phương, sự phối hợp tích cực của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội và người có uy tín trong cộng đồng, Phong Quang vẫn đang từng bước vượt qua khó khăn, xây dựng hệ thống thông tin cơ sở đồng bộ, gần dân, sát thực tế.
Theo đánh giá của UBND xã, Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 – 2025, trong đó có nội dung “Giảm nghèo về thông tin”, đã và đang tạo chuyển biến rõ rệt trong đời sống người dân Phong Quang. Thông tin kịp thời, chính xác giúp người dân tiếp cận tốt hơn với các dịch vụ y tế, giáo dục, vay vốn ưu đãi, việc làm và bảo trợ xã hội. Quan trọng hơn, thông tin còn giúp đồng bào thay đổi tư duy sản xuất, hình thành tinh thần tự lực, tự cường, chủ động tìm kiếm cơ hội phát triển sinh kế.
Trong thời gian tới, thay vì tập trung hỗ trợ đơn thuần, xã Phong Quang định hướng chuyển sang giúp người dân chủ động tiếp cận, khai thác và sử dụng thông tin phục vụ đời sống – coi đây là chìa khóa của giảm nghèo bền vững. Một số giải pháp cụ thể đã được nghiên cứu và triển khai gồm: Tăng cường đầu tư hạ tầng thông tin: Hoàn thiện hệ thống loa phát thanh 18/18 thôn; phối hợp với các doanh nghiệp viễn thông để phủ sóng 4G, mạng cáp quang tới vùng lõm; đầu tư máy tính, thiết bị kết nối phục vụ người dân tại nhà văn hóa thôn.
Ứng dụng công nghệ số trong tuyên truyền, tạo các nhóm tương tác trực tuyến, chia sẻ hướng dẫn thủ tục hành chính, tra cứu dịch vụ công, thông tin thị trường, các chính sách vay vốn, hỗ trợ sản xuất. Thành lập câu lạc bộ hoặc mô hình “Thoát nghèo bền vững”: Hộ nghèo, cận nghèo sinh hoạt định kỳ, nghe tư vấn từ cán bộ khuyến nông, tín dụng, doanh nghiệp. Câu lạc bộ cũng là cầu nối để hình thành chuỗi liên kết “người dân – chính quyền – doanh nghiệp”, hỗ trợ đầu ra cho sản phẩm nông sản địa phương. Đa dạng hóa hình thức cung cấp thông tin: Duy trì bảng tin, tờ rơi, clip tuyên truyền bằng song ngữ (tiếng phổ thông và tiếng dân tộc), tổ chức lớp tập huấn kỹ năng sử dụng thông tin an toàn. Gắn giảm nghèo thông tin với phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng nông thôn mới: Lồng ghép chương trình tuyên truyền với hoạt động sản xuất, phát triển hạ tầng, nâng cao chất lượng dịch vụ công cơ bản.
Với hướng đi này, Phong Quang đang khẳng định một cách tiếp cận mới – giảm nghèo không chỉ bằng nguồn lực vật chất, mà bằng tri thức và thông tin. Khi người dân có thông tin, có hiểu biết, họ sẽ có khả năng tự tìm hướng phát triển phù hợp, tự vươn lên thoát nghèo.
