Phòng tránh sốc nhiệt, đột quỵ do nắng nóng

Một trường hợp cụ thể, gần đây, Bệnh viện Nhi đồng Thành phố (TPHCM) thông tin, cơ sở y tế này đã tiếp nhận bệnh nhi T.T.K. (14 tuổi, nam) bị tổn thương gan, thận được chẩn đoán sốc nhiệt trên trẻ vận động gắng sức trong môi trường nắng nóng.

Khai thác tiền sử cho thấy, khoảng 8h30, K. đã chạy quanh sân bóng đá của trường. Sau khi chạy được 10 vòng, mỗi vòng trung bình 400m, trong vòng 30 phút bệnh K. bắt đầu than mệt, vã mồ hôi, chuột rút, nhức đầu và ngất xỉu. Nam sinh đã được đưa vào bệnh viện địa phương cấp cứu trong tình trạng tím tái, thở yếu, sốt 41 độ C… Dù được cấp cứu kịp thời nhưng tình trạng trẻ diễn tiến nặng nên được chuyển lên Bệnh viện Nhi đồng Thành phố để kiểm tra theo dõi.

Kết quả sau 6 giờ điều trị tình trạng trẻ cải thiện, còn sốt 38 độ C, tỉnh táo tự thở khá, nên được cai máy thở thở ô xy, và được tiếp tục điều trị hỗ trợ gan, thận, và theo dõi tình trạng huyết động.

Trao đổi về nguy cơ sốc nhiệt ở trẻ trong mùa hè, TS.BS Lê Ngọc Duy - Trưởng khoa Cấp cứu và Chống độc, Bệnh viện Nhi trung ương cho biết, sốc nhiệt hay còn gọi là cảm nắng, say nắng. Đây là căn bệnh nguy hiểm do nắng nóng. Khi trẻ ở quá lâu ngoài trời nắng, tia nắng sẽ chiếu thẳng vào vùng cổ gáy khiến trung tâm điều hòa thân nhiệt của cơ thể bị rối loạn và gây nên tình trạng mất nước. Khi bị say nắng, trẻ thường có dấu hiệu mệt mỏi, hoa mắt, chóng mặt, buồn nôn, nhức đầu… Thân nhiệt của trẻ có thể lên tới 39,5 độ C hoặc cao hơn. Các dấu hiệu khác như da nóng, đỏ và khô (không ra mồ hôi), mạnh nhanh… Tình trạng nặng hơn là trẻ hôn mê, rối loạn ý thức. Say nắng có thể dẫn tới tử vong hoặc di chứng thần kinh nặng nề nếu không được điều trị kịp thời.

Không chỉ xảy ra đối với trẻ em, sốc nhiệt cũng là căn bệnh đe dọa sức khỏe của người trưởng thành, đồng thời, nguy cơ cao hơn khi đột quỵ có thể xảy ra khi sốc nhiệt, đặc biệt là gây ảnh hưởng lớn đối với những người có các bệnh lý nền như cao huyết áp, tim mạch…

BS Nguyễn Phương Trang - Khoa Nội Thần kinh, Trung tâm Thần kinh, Bệnh viện đa khoa Tâm Anh thông tin: “Các kết quả nghiên cứu cho thấy, khi biểu đồ nhiệt độ tăng thêm 1 độ C thì nguy cơ đột quỵ tăng đến 10%. Thống kê tại các cơ sở y tế vào mùa hè ghi nhận số lượng người bệnh nhập viện cấp cứu tăng cao gấp 3 lần so với các thời điểm còn lại. Trong số đó, các trường hợp sốc nhiệt và đột quỵ não, rối loạn điện giải, viêm phổi chiếm đa số”.

BS Trang cho hay, nắng nóng khiến nền nhiệt cơ thể tăng, cơ thể bài tiết nhiều mồ hôi, gây mất nước, kiệt sức, làm máu đặc lại dễ tạo cục máu đông. Các cục máu đông di chuyển gây tắc mạch dẫn đến nhồi máu não hoặc làm thành mạch kém bền vững, huyết áp quá cao gây vỡ mạch.

“Đối với một số người mắc bệnh tim mạch như suy tim, bệnh mạch vành…, khi thời tiết nắng nóng, tim phải gắng sức co bóp làm cho tình trạng suy tim gia tăng, có thể gâytử vong. Mặt khác, tim gắng sức sẽ tăng nhu cầu ô xy nên dễ dẫn đến thiếu máu cơ tim cục bộ gây cơn đau thắt ngực, mệt, khó thở, nặng hơn là nhồi máu cơ tim (hay còn gọi là đột quỵ tim). Đặc biệt, đối với những người đã đặt stent mạch vành hoặc van tim cơ học, việc mất nước khiếu máu bị cô đặc, dễ tạo cục máu đông gây tắc stent hoặc két van tim. Đây là những vấn đề cực kỳ nguy hiểm”- BS Trang cảnh báo.

Để giảm thiểu tình trạng kiệt sức và đột quỵ do thời tiết nắng nóng, các bác sĩ khuyến cáo những người có bệnh cao huyết áp và tim mạch nên hạn chế hoạt động ngoài trời nắng; uống đủ nước, sử dụng điều hòa với nhiệt độ thích hợp; uống thuốc tim mạch, huyết áp đều đặn; luyện tập thể dục nhẹ nhàng, mặc đồ thoáng mát, thoải mái. Thường xuyên theo dõi huyết áp tại nhà; đi khám ngay khi có dấu hiệu thân nhiệt cao, ra nhiều mồ hôi, mệt mỏi, hoa mắt, chóng mặt, nhức đầu, nôn ói, mạch nhanh...

Mặt khác, nếu nhận thấy người thân có dấu hiệu của đột quỵ, hãy gọi cấp cứu ngay lập tức hoặc chuyển đến bệnh viện càng sớm càng tốt. Trong khi chờ cấp cứu, nên đưa bệnh nhân vào nơi có bóng râm thoáng mát, cởi bỏ bớt quần áo. Nếu thân nhiệt người bệnh quá nóng, hãy dùng mọi cách để làm mát cho họ như: Dùng quạt để làm mát, áp khăn thấm ướt lên người nạn nhân; Chườm nước đá vào các vùng bẹn, nách.

Nếu bệnh nhân bị ngất hoặc hôn mê không nên cố gắng cho uống nước vì dễ gây sặc nước vào phổi càng nguy hiểm. Trường hợp bệnh nhân bị ngừng tim (bắt mạch hoặc sờ không thấy tim đập) phải làm hô hấp nhân tạo hà hơi thổi ngạt và ép tim ngoài lồng ngực và nhanh chóng đưa bệnh nhân đến bệnh viện điều trị.

“Trong mùa nắng nóng, nên cho trẻ ở trong nhà thoáng khí, mát mẻ, tránh để trẻ hoạt động vui chơi, thể chất ngoài nắng quá lâu. Nếu cần ra ngoài, cho trẻ đội mũ vành rộng, quần áo sáng màu, chất vải nhẹ nhàng. Nếu đi biển, không cho các em tắm vào thời điểm nắng nóng từ 10-16h. Khi trẻ rơi vào tình trạng say nắng, cần lập tức đưa trẻ vào vùng râm mát, thông thoáng và tìm cách hạ thân nhiệt cho trẻ như chườm mát bằng khăn mát, nới lỏng quần áo, bù nước và các dung dịch điện giải bằng đường uống” - BS Lê Ngọc Duy (Bệnh viện Nhi trung ương) khuyến cáo.