Quảng cáo sai sự thật về thuốc chữa bệnh, thực phẩm chức năng: Cần tăng nặng khi xử lý vi phạm

“Quảng cáo sai lệch là vi phạm pháp luật. Quảng cáo sai lệch về thuốc, thực phẩm còn nguy hại hơn gấp nhiều lần bởi nó tác động trực tiếp tới sức khỏe, thậm chí cả tính mạng con người” - LS Hùng nhấn mạnh.

Việc các đối tượng cố tình quảng cáo các sản phẩm thuốc giả hoặc các bài đăng không tuân thủ nguyên tắc về quy định quảng cáo thuốc, thực phẩm chức năng có thể bị truy cứu trách nhiệm về các hành vi vi phạm quy định quảng cáo thuốc, quy định về quảng cáo thực phẩm, phụ gia thực phẩm. Người vi phạm có thể bị phạt tiền từ 5 - 40 triệu đồng căn cứ theo Điều 50, Điều 52 Nghị định 38/2021 của Chính phủ; hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự về tội quảng cáo gian dối theo Điều 197 Bộ luật Hình sự có thể bị phạt phạt tiền từ 10 - 100 triệu đồng, phạt cải tạo không giam giữ lên đến 3 năm.

Ngoài ra, nếu người vi phạm kinh doanh các sản phẩm thuốc không rõ nguồn gốc, thuốc giả có thể bị truy cứu cả về tội buôn bán thuốc không rõ nguồn gốc, sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, phòng bệnh. Do đó, tùy theo mức độ, tính chất sẽ bị xử phạt hành chính hoặc xử lý hình sự. Căn cứ Điều 9 Nghị định 98/2020 của Chính phủ, được sửa đổi bởi khoản 5 Điều 13 Nghị định 17/2022 hành vi buôn bán hàng giả về giá trị sử dụng, công dụng, tùy vào giá trị hàng giả tương đương với số lượng của hàng thật hoặc nguồn thu bất hợp pháp sẽ bị phạt tiền từ 1 - 70 triệu đồng (đối với cá nhân) và từ 2 - 140 triệu đồng (đối với tổ chức); hoặc căn cứ tại Khoản 6, Khoản 8, Khoản 9 Điều 58 Nghị định 117/2020 của Chính phủ được sửa đổi bởi Điểm d Khoản 15 Điều 2 Nghị định 124/2021 khi cá nhân buôn bán thuốc không có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng tùy theo giá trị hàng hóa sẽ bị phạt tiền từ 5 - 100 triệu đồng.

Ngoài ra, còn bị tước quyền sử dụng chứng chỉ hành nghề dược trong thời hạn từ 3 - 6 tháng, bị đình chỉ hoạt động của cơ sở trong thời hạn từ 6 - 9 tháng và buộc tiêu hủy toàn bộ số thuốc, nguyên liệu làm thuốc. Còn với tổ chức thì mức phạt tiền là gấp đôi so với cá nhân. Bên cạnh đó, người nào sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh có thể bị phạt tù từ 2 - 7 năm, nếu gây thiệt hại về tài sản và sức khỏe, tính mạng con người với mức độ nghiêm trọng có thể bị phạt tù từ 5 năm, chung thân hoặc tử hình căn cứ Điều 194 Bộ luật Hình sự.

LS Diệp Năng Bình - Trưởng Văn phòng Luật sư Tinh Thông Luật (Đoàn LS Hà Nội) đánh giá, vấn đề quản lý và xử phạt quảng cáo sai sự thật về thuốc chữa bệnh, thực phẩm chức năng là một nhiệm vụ quan trọng để bảo vệ sức khỏe và quyền lợi của người tiêu dùng. Việc này thuộc trách nhiệm của các cơ quan chức năng như Bộ Y tế, Bộ Công thương và các cơ quan quản lý khác. Các cơ quan này có nhiệm vụ kiểm tra, giám sát và xử lý các trường hợp vi phạm quảng cáo sai sự thật.

Mặc dù các cơ quan chức năng đã kiểm soát cũng như thanh tra, kiểm tra đối với các trường hợp sai phạm, tuy nhiên quá trình kiểm tra, xử lý về quảng cáo sai sự thật thuốc chữa bệnh, thực phẩm chức năng vẫn gặp nhiều bất cập, khó khăn trong việc thu thập đầy đủ thông tin về quảng cáo, xác minh tính chính xác của thông tin, và thu thập bằng chứng. Ngoài ra, còn có thể phải đối mặt với sự chống đối từ phía các nhà sản xuất hoặc những người có lợi ích liên quan.

Đồng quan điểm, LS Nguyễn Ngọc Hùng cho biết, việc kiểm soát, kiểm tra, xử lý các hành vi này, các cơ quan chức năng vẫn đang gặp khá nhiều khó khăn. Bởi các đối tượng thường sử dụng các tài khoản giả mạo, hoặc giả danh thông tin cá nhân của người khác để đăng bán các sản phẩm không đúng như mô tả trên mạng xã hội nhằm trốn tránh sự kiểm tra, xử phạt của cơ quan nhà nước, tránh sự khiếu nại của người tiêu dùng đến tài khoản bán hàng.

Việc xử lý đối tượng vi phạm gặp khó khăn khi đối tượng có thể sử dụng thủ đoạn như chặn tài khoản khách hàng, khóa tài khoản của mình, ẩn các bài viết quảng cáo sai sự thật sau mỗi lần cơ số người tiêu dùng sập bẫy mua sản phẩm. Mặt khác, cơ chế tạo lập tài khoản trên mạng xã hội vẫn còn khá đơn giản, dễ dàng, không đòi hỏi phải là chính chủ, khâu kiểm soát nội dung của các bài đăng còn lỏng lẻo, vì vậy đây cũng là một trong những lý do khiến cho số lượng tài khoản ảo liên tiếp được sinh ra tác động đến việc tăng quy mô, số lượng của các hành vi vi phạm.