Sắp xét xử phúc thẩm cựu Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long

Trước đó, hồi tháng 1/2024, TAND TP Hà Nội xử sơ thẩm, phạt tù 38 bị cáo trong vụ án về các hành vi đưa – nhận hối lộ; vi phạm đấu thầu; lợi dụng chức vụ; quyền hạn; lợi dụng ảnh hưởng với người có chức vụ để trục lợi… Trong số này có 3 cựu Ủy viên Trung ương gồm các cựu Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long, Chu Ngọc Anh và ông Phạm Xuân Thăng, cựu Bí thư Tỉnh ủy Hải Dương.

Sau phiên sơ thẩm, có 12 bị cáo và 4 "người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan" trong vụ án Việt Á kháng cáo. Trong đó, ông Nguyễn Thanh Long và Phan Quốc Việt, Tổng Giám đốc Công ty Việt Á kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt. Trước đó, ông Long bị cấp sơ thẩm phạt 18 năm tù vì nhận hối lộ 2 triệu USD còn Phan Quốc Việt bị tuyên 29 năm tù về các hành vi đưa hối lộ, vi phạm đấu thầu.

Có 9 người kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt, riêng Vũ Đình Hiệp, Phó Tổng Giám đốc Công ty Việt Á, đề nghị cấp phúc thẩm xem xét toàn bộ bản án, xác định lại tội danh với mình. Ông Hiệp bị tuyên 15 năm tù do đưa hối lộ và vi phạm đấu thầu.

Trong vụ án này, ông Chu Ngọc Anh (án 3 năm tù) và Phạm Xuân Thăng, cựu Bí thư Hải Dương (án 5 năm tù) không kháng cáo.

Với những người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan, bà Hồ Thị Thanh Thủy (vợ bị cáo Phan Quốc Việt) kháng cáo, đề nghị hủy kê biên 2 sổ tiết kiệm trị giá 20 tỷ đồng đứng tên con chung của họ.

Mẹ đẻ bị cáo Phan Quốc Việt là bà Đàm Thị Trinh có kháng cáo xin hủy bỏ kê biên 52 sổ/thẻ tiết kiệm đứng tên mình với tổng số 412 tỷ đồng.

Công ty Việt Á cũng kháng cáo, đề nghị không tịch thu xung công số tiền được cho là "hưởng lợi bất chính" từ việc bán kit test Covid-19 cho các tổ chức. Doanh nghiệp này cũng cho rằng tòa án cần yêu cầu các đơn vị đã mua test phải thanh toán đủ tiền cho mình.

Theo án sơ thẩm, Phan Quốc Việt cùng đồng phạm có 3 sai phạm chính về nghiên cứu kit test Covid-19; đăng ký lưu hành kết quả nghiên cứu cho Công ty Việt Á và vi phạm đấu thầu tại hàng loạt tỉnh thành.

Về chất lượng kit test của Việt Á, các cơ quan chuyên môn đều đánh giá sản phẩm đạt tiêu chuẩn xét nghiệm; phục vụ phòng, chống dịch.

Sai phạm đầu tiên trong nghiên cứu, cáo trạng thể hiện năm 2020, Covid-19 bùng phát nên Chính phủ giao Bộ Khoa học Công nghệ tích cực nghiên cứu, chế tạo sinh phẩm phòng chống dịch. Việc nghiên cứu kit test Covid sau đó được giao Học viện Quân y chủ trì với kinh phí 18,9 tỷ đồng.

Phan Quốc Việt đã thông đồng với Trịnh Thanh Hùng, Vụ phó thuộc Bộ Khoa học Công nghệ, tác động người liên quan để Công ty Việt Á được tham gia cùng Học viện Quân y. Bị cáo Chu Ngọc Anh, Bộ trưởng Khoa học Công nghệ khi đó ký quyết định đồng ý việc này.

Kết quả nghiên cứu là tài sản nhà nước, do Bộ trưởng Chu Ngọc Anh đại diện sở hữu nhưng bị cáo này cùng cấp dưới là Thứ trưởng Phạm Công Tạc lại để Công ty Việt Á mang đi đăng ký sở hữu.

Cơ quan tố tụng xác định, khi làm những việc vi phạm pháp luật nhưng có lợi cho Việt Á, Chu Ngọc Anh nhận từ Phan Quốc Việt 200.000 USD; Phạm Công Tạc nhận 50.000 USD còn Trịnh Thanh Hùng nhận 350.000 USD.

Do vậy, các ông Chu Ngọc Anh, Phạm Công Tạc bị truy tố về tội "Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ" còn Trịnh Thanh Hùng bị cho phạm tội "Nhận hối lộ" (ông Hùng vừa bị tòa quân sự phạt 15 năm tù trong vụ việc tại Học viện Quân y).

Sai phạm tiếp theo xảy ra tại Bộ Y tế trong quá trình cấp phép lưu hành sản phẩm kit test cho Công ty Việt Á. Cáo trạng thể hiện Phan Quốc Việt dùng kết quả nghiên cứu cùng Học viên Quân y đi đăng ký tại Bộ Y tế, để Việt Á sản xuất thương mại, bán ra thị trường.

Bị can Nguyễn Văn Trịnh, cựu Trợ lý Phó Thủ tướng khi đó đã lợi dụng chức vụ, hướng dẫn Phan Quốc Việt soạn thảo các văn bản liên quan cấp phép; tác động đến người của Bộ Y tế để giúp Việt. Bị cáo Trịnh do vậy được Việt cảm ơn 200.000 USD và hiện bị truy tố về tội "Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi hành công vụ".

Một số người thuộc Bộ Y tế cũng bị cáo buộc có hành vi nhận hối lộ, làm sai quy định giúp Công ty Việt Á được phép sản xuất kit test, bán thương mại. Số này gồm Thứ trưởng khi đó là Nguyễn Thanh Long (nhận 2,25 triệu USD); Nguyễn Huỳnh, cựu Phó phòng Giá Cục Quản lý Dược (nhận 4 tỷ đồng); Nguyễn Minh Tuấn, cựu Vụ trưởng Vụ Trang thiết bị công trình (nhận 300.000 USD); Nguyễn Nam Liên, cựu Vụ trưởng Vụ Tài chính, kế hoạch (nhận 100.000 USD).

Sai phạm còn lại là vi phạm đấu thầu, xảy ra khi Công ty Việt Á bán kit test với giá cao cho nhiều cơ quan trên địa bàn cả nước. Quá trình này, Phan Quốc Việt cũng hối lộ hàng loạt bị cáo là những người có thẩm quyền.

Cơ quan tố tụng cho rằng, một test của Việt Á chỉ có giá 143.000 đồng, gồm tất cả chi phí kèm theo 5% lợi nhuận. Tuy vậy, Phan Quốc Việt bán với giá cao hơn nhiều, như tại Hải Dương là 470.000 đồng/test.

Tổng cộng, có hơn 4,5 triệu kit test được Công ty Việt Á bán ra, gây thiệt hại 1.235 tỷ đồng, gồm 402 tỷ đồng thuộc về Nhà nước.