Phó Thủ tướng Lê Minh Khái vừa ký Quyết định phê duyệt Đề án “Xây dựng Cơ sở dữ liệu quốc gia về kiểm soát tài sản, thu nhập”; nhằm hiện đại hóa, chuyển đổi số công tác kiểm soát tài sản, thu nhập và các dữ liệu khác có liên quan theo quy định của pháp luật về phòng, chống tham nhũng, để góp phần phòng ngừa, phát hiện, xử lý tham nhũng.
Công việc cụ thể gồm xây dựng hạ tầng kỹ thuật, các phần mềm ứng dụng để cập nhật, tích hợp dữ liệu, kết nối, chia sẻ bảo đảm khai thác an toàn, thông suốt Cơ sở dữ liệu quốc gia về kiểm soát tài sản, thu nhập. Xây dựng cơ chế vận hành, quản lý khai thác Cơ sở dữ liệu quốc gia về kiểm soát tài sản, thu nhập. Tới năm 2024 - 2025 sẽ thực hiện số hóa, cập nhật dữ liệu về kê khai tài sản tại các cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập; tích hợp về Cơ sở dữ liệu quốc gia tại Thanh tra Chính phủ theo quy định của Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2018 và Quy chế phối hợp giữa các cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập. Trong đó, hoàn thành số hóa, lưu trữ 100% Bản kê khai tài sản, thu nhập của người có nghĩa vụ kê khai.
Sau năm 2025, thực hiện chuyển đổi số 100% công tác kiểm soát tài sản, thu nhập bằng việc sử dụng công nghệ số, dữ liệu số.
Việc kê khai, tài sản thu nhập của cá nhân đã được đặt ra từ lâu, đặc biệt tại Nghị định 130/2020/NĐ-CP ban hành ngày 30/10/2020, về kiểm soát tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn trong cơ quan, tổ chức, đơn vị. Nghị định 130 đã quy định chi tiết một số điều của Luật Phòng, chống tham nhũng.
Theo hướng dẫn này và Luật Phòng, chống tham những năm 2018, cùng với một số vị trí công việc cụ thể, người có nghĩa vụ kê khai tài sản, thu nhập còn gồm những người giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý từ phó trưởng phòng và tương đương trở lên công tác trong một số lĩnh vực được xác định. Kiểm soát tài sản, thu nhập là để biết rõ tài sản, thu nhập, biến động về tài sản, thu nhập, nguồn gốc của tài sản, thu nhập tăng thêm của người có nghĩa vụ kê khai, nhằm phòng ngừa tham nhũng, kịp thời phát hiện tham nhũng, ngăn chặn hành vi tẩu tán tài sản tham nhũng, thu hồi tài sản tham nhũng và phục vụ công tác cán bộ.
Người có nghĩa vụ kê khai tự giải thích, chứng minh về việc hình thành tài sản, thu nhập tăng thêm so với lần kê khai liền trước đó. Kê khai phải trung thực, đầy đủ, rõ ràng. Việc niêm yết công khai bản kê khai cũng được quy định rõ cấp bậc nào thì niêm yết ở đâu. Người dự kiến được bổ nhiệm giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý tại cơ quan, đơn vị, tại doanh nghiệp nhà nước cũng được niêm yết công khai bản kê khai, tài sản thu nhập.
Có thể thấy việc tự kê khai tài sản, thu nhập cá nhân được coi trọng, tuy nhiên khâu kiểm tra, giám sát vẫn chưa được như ý, kể cả việc niêm yết công khai. Chính vì thế, cũng chưa phát hiện được những khối tài sản lớn, bất thường có được chỉ trong một thời gian ngắn. Điều đó thể hiện ở nhiều vụ án có thể nói là rất điển hình khi một cán bộ chỉ ở cấp sở một địa phương nghèo nhưng đã xây được cả biệt phủ nguy nga hàng ngàn mét vuông. Khi buộc phải giải thích nguồn gốc tài sản thì lại vòng vo, biện ra muôn vàn lý do nhưng không lý do nào thuyết phục.
Lại có người nhờ người thân, họ hàng đứng tên nhiều tài sản, còn mình thì vô cùng trong sạch. Nhiều vụ đại án gây thất thoát của Nhà nước hàng chục ngàn tỷ đồng nhưng chỉ thu hồi được rất ít, còn thì đã bị tẩu tán.
Chính vì thế việc Chính phủ phê duyệt Đề án “Xây dựng Cơ sở dữ liệu quốc gia về kiểm soát tài sản, thu nhập” là bước tiến mới trong việc minh bạch hóa tài sản của cán bộ, nhất là cán bộ có chức có quyền. Việc chuyển đổi số sẽ giúp công tác kiểm tra, kiểm soát tài sản thu nhập nhanh hơn, chính xác hơn, khi xác minh cũng nhanh hơn và chính xác hơn.
Tuy nhiên, quan trọng nhất vẫn là ý thức tự giác của mỗi người. Nếu không tự giác, vẫn giấu diếm thì vấn đề vẫn phức tạp. Để minh bạch và công bằng thì rất quan trọng là khâu kiểm tra, giám sát. Không làm qua loa, không nể nang né tránh, bao che thì mới có kết quả đúng. Và, cũng rất cần kỷ luật đối với những đối tượng cố tình khai gian dối, giấu diếm. Siết lại kỷ luật để không dám khai gian, không dám lợi dụng chức vụ quyền hạn để trục lợi phi pháp.