UBND TP Hà Nội đang lấy ý kiến người dân về tờ trình dự thảo Nghị quyết quy định mức tiền phạt đối với một số hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ. Theo đó, thành phố dự kiến nâng mức phạt gấp 1,5-2 lần so với Nghị định 168 đối với 107 hành vi vi phạm trong lĩnh vực giao thông đường bộ. Một số hành vi có thể bị phạt cao nhất đến 120 triệu đồng, áp dụng từ tháng 7/2025.
Giải thích lý do tăng mức phạt, UBND TP cho rằng Hà Nội là trung tâm chính trị - kinh tế - văn hóa xã hội của cả nước với dân số khoảng 8,5 triệu người, là nơi đặt trụ sở của các cơ quan trung ương, ngoại giao, văn phòng đại diện các tổ chức quốc tế, đầu mối giao thông quan trọng của cả nước.
UBND TP cho rằng Hà Nội có nhiều loại hình giao thông vận tải, nhiều chủng loại xe cộ với mật độ cao, dẫn đến sự phức tạp về trật tự an toàn giao thông, khác biệt so với các tỉnh, thành khác. Tuy nhiên, công tác thi hành pháp luật trong xử lý vi phạm hành chính lĩnh vực giao thông đường bộ hiện vẫn được áp dụng tương tự các địa phương khác. Do đó cần thiết phải có một quy định, chế tài mang tính chất đặc thù riêng biệt của Thủ đô.
Ngoài ra, TP Hà Nội cho rằng ý thức tham gia giao thông của người dân còn nhiều hạn chế, tình trạng vi phạm thường lặp lại với các hành vi: không chấp hành vạch kẻ đường, biển báo hiệu, không đội mũ bảo hiểm, đi ngược chiều, đi vào đường cấm, không chấp hành đèn tín hiệu. Nguyên nhân một phần do sự đa dạng về đối tượng tham gia giao thông và nơi lưu trú không cố định, cần thiết phải có giải pháp về xử lý vi phạm, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật.
Về cơ sở pháp lý, Luật Thủ đô 2024 có hiệu lực từ ngày 1/1/2025 cho phép HĐND thành phố Hà Nội quy định mức tiền phạt cao hơn tối đa 2 lần mức phạt do Chính phủ quy định với một số vi phạm hành chính trong giao thông đường bộ.
Về câu chuyện Hà Nội đề nghị tăng mức phạt, chuyên gia giao thông Lê Trung Hiếu cho rằng, xử phạt vi phạm giao thông không phải là nguồn thu chính của ngân sách, không phải thuế hay phí, mà là một hình thức để duy trì trật tự, an toàn giao thông. “Phạt là để người dân chấp hành luật, tham gia giao thông phải tuân thủ quy tắc, có văn hóa và đặt an toàn lên hàng đầu", chuyên gia giao thông Lê Trung Hiếu nêu ý kiến. Ông cho rằng việc Hà Nội đề xuất tăng nặng mức phạt là cần thiết trong bối cảnh hiện nay. Mức phạt nặng sẽ góp phần tạo thói quen, nề nếp, văn hóa giao thông cho người dân.
Cũng theo ông Hiếu, ý thức là điều cốt lõi nhất, không chỉ với người dân mà với cả lực lượng chức năng và cơ quan quản lý.
Tuy nhiên, trước tiên ông Hiếu cũng cho rằng Hà Nội cần tập trung mọi nguồn lực để phát triển hạ tầng đô thị, vận tải công cộng, quản lý tốt nhu cầu giao thông. Có như vậy mới tạo nên một không gian đô thị văn minh, hài hòa, nơi người dân không phụ thuộc quá nhiều vào phương tiện cá nhân. Làm được điều đó tất yếu ùn tắc, vi phạm giao thông sẽ tự động giảm.
Với mức phạt cao như hiện nay, ông Hiếu nhận định việc người dân lo ngại phát sinh tiêu cực trong xử lý vi phạm giao thông là có cơ sở. Vì vậy, cần tăng cường giám sát bằng camera, xử phạt nguội qua hình ảnh, hạn chế xử phạt trực tiếp. Nếu lực lượng chức năng xử phạt nghiêm, có tình có lý, không ngoại lệ, công khai minh bạch thì người dân sẽ tâm phục khẩu phục và tự giác chấp hành các quy định.
Luật sư Hoàng Trọng Giáp (Giám đốc Công ty luật Hoàng Sa) cho rằng, Nghị định 168/2024/NĐ-CP là một bước tiến trong nỗ lực cải thiện ý thức tuân thủ trật tự giao thông của người dân.
Việc áp dụng các mức phạt cao trong nghị định là cần thiết để tăng cường tính răn đe đối với hành vi vi phạm. Tuy nhiên, với đề xuất tăng mức phạt vi phạm giao thông của Hà Nội, luật sư Hoàng Trọng Giáp cho rằng, TP Hà Nội nên xem xét kỹ về hạ tầng giao thông để áp dụng cho từng hành vi.
Theo ông Giáp, việc áp dụng xử phạt hành chính cao phải đồng bộ với chất lượng hạ tầng giao thông, hạ tầng phải thuận tiện hơn cho người tham gia giao thông và cần xử lý đồng thời các hành vi xâm phạm giao thông khác như hàng quán bày bán vỉa hè, xâm phạm lòng, lề đường, hay cần xây dựng các công trình hạ tầng giao thông công cộng đáp ứng nhu cầu của xã hội...
TP Hà Nội đưa ra đề xuất tăng mức phạt trong bối cảnh Nghị định 168 vừa có hiệu lực. Một số chuyên gia nói Hà Nội cần có thời gian để đánh giá, rút kinh nghiệm về tính hiệu lực, hiệu quả của Nghị định 168.
Tuy nhiên, tăng mức phạt để xử lý tình trạng vi phạm luật giao thông không phải là vấn đề mới mẻ và thế giới đã có nhiều bài học kinh nghiệm.