Tạo ý thức văn minh từ camera “phạt nguội”

Cụ thể, từ ngày 1/3 tới, Hà Nội triển khai thí điểm lắp đặt camera tại 4 quận nội đô: Ba Đình, Hoàn Kiếm, Đống Đa, Hai Bà Trưng để phát hiện, xử lý nghiêm hành vi đổ trộm rác thải, bỏ rác không đúng quy định. Đây là một biện pháp mạnh mẽ nhằm nâng cao chất lượng vệ sinh môi trường, phát hiện và xử lý nghiêm các hành vi đổ rác bừa bãi. Công ty TNHH MTV Môi trường Đô thị Hà Nội (URENCO) sẽ hợp tác với các đơn vị có năng lực để triển khai hệ thống camera giám sát. Dữ liệu từ các camera này sẽ được gửi về máy chủ tại Công an các phường để xử lý vi phạm.

Ngay sau thông báo của UBND TP Hà Nội, quận Ba Đình đã hoàn thành giai đoạn 1 với 79 bộ giám sát và sẽ tiếp tục triển khai giai đoạn 2 với công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) để nhận diện khuôn mặt và biển số xe. Dự kiến sẽ lắp đặt thêm 300 camera và huy động 1.000 camera chia sẻ để hỗ trợ việc xử lý vi phạm. Công nghệ hiện đại không chỉ giúp phát hiện nhanh chóng các hành vi vi phạm mà còn đảm bảo tính chính xác và minh bạch trong quá trình xử phạt.

Nhiều chuyên gia môi trường cũng cho rằng việc sử dụng camera “phạt nguội” những người đổ rác không đúng quy định là phương án khả thi trong bối cảnh của đô thị như Hà Nội hiện nay. PGS.TS Bùi Thị An - Viện trưởng Viện Tài nguyên và Môi trường, dẫn câu chuyện về việc đội mũ bảo hiểm, một thói quen đã được hình thành nhờ các chế tài mạnh mẽ và sự thực thi quyết liệt của cơ quan chức năng và cho rằng, việc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực môi trường bằng hình thức phạt nguội cũng hoàn toàn khả thi nếu có sự đầu tư đúng mức vào các phương tiện, thiết bị kỹ thuật và xây dựng cơ sở pháp lý vững chắc.

Trước đây, việc ghi hình và xử phạt đã triển khai ở phố đi bộ hồ Hoàn Kiếm. Chỉ sau một tháng triển khai, Công ty Môi trường đô thị Hà Nội đã cung cấp hình ảnh để chính quyền xử phạt 26 trường hợp vi phạm, với số tiền gần 40 triệu đồng. Việc lắp đặt camera giám sát tại các tuyến đường trong không gian phố đi bộ và công khai hình ảnh người vi phạm đã tạo ra sự răn đe nhất định.

Tuy nhiên, việc lắp đặt camera “phạt nguội” để xử lý câu chuyện rác thải cũng đối mặt với nhiều thách thức. Kinh phí lắp đặt camera không thể dàn trải khắp các ngõ, hẻm. Do đó, cần kết hợp giữa tuyên truyền giáo dục và quản lý đường phố bằng các tổ dân phố, Công an khu vực. Bên cạnh đó, cần có cơ chế khuyến khích người dân sử dụng thiết bị thông minh để phát hiện và báo cáo vi phạm…

Dù vậy, từ việc thí điểm lắp đặt camera tại 4 quận nội đô, nhiều người chờ đợi Hà Nội sớm nhân rộng áp dụng giải pháp này ở tất cả các địa bàn trong thành phố. Môi trường đô thị văn minh không chỉ là trách nhiệm của chính quyền mà còn là trách nhiệm của mỗi người dân. Chỉ khi mỗi người dân bị những “chế tài” thì mới có thể thay đổi hành vi, thói quen để trở nên tự giác chấp hành quy định, và nhờ đó, môi trường sống mới thực sự được cải thiện.

Nhìn rộng ra, các tỉnh, thành phố khác cũng nên quyết liệt với việc đổ rác bằng các chế tài mạnh mẽ. Việc lắp đặt camera phạt nguội là một giải pháp để thúc đẩy ý thức tự giác chấp hành pháp luật của người dân. Đồng thời, hình thức phạt nguội này cũng nên mở rộng áp dụng với việc xử lý người dân không phân loại rác thải sinh hoạt tại nguồn. Từ ngày 1/1/2025, việc phân loại rác tại nguồn là bắt buộc, nếu không thực hiện sẽ bị phạt tiền. Tuy nhiên, đến nay, nhiều địa phương vẫn gặp khó khăn trong việc triển khai do thiếu hướng dẫn cụ thể và cơ sở hạ tầng chưa đáp ứng yêu cầu.

Do đó, trước mắt, việc lắp đặt camera “phạt nguội” người không tuân thủ quy định về môi trường không chỉ là một biện pháp kỹ thuật mà còn là một bước tiến quan trọng trong việc thay đổi ý thức của người dân.