Thích ứng với hạn hán

Vận dụng linh hoạt

Trước tình trạng thời tiết khắc nghiệt gây thiệt hại hàng tỷ euro ở cả 2 nước, nông dân ở Tây Ban Nha đang nỗ lực thích ứng bằng cách tìm lại phương pháp trồng trọt truyền thống, trồng cây xen giữa các cây để bảo vệ đất trong vườn ô liu. Trong khi đó, những người làm nông nghiệp ở Italy đang khai thác công nghệ mới để tận dụng tối đa nguồn lợi của tài nguyên nước.

Tây Ban Nha và Italy là những nhà sản xuất dầu ô liu hàng đầu thế giới nhưng ngành này đang bị đe dọa do tình trạng sa mạc hóa và hạn hán, trong đó, tại Madrid, hơn 1/5 diện tích đất đai có nguy cơ cao bị cằn cỗi.

Italy đã phải hứng chịu một trong những đợt hạn hán nghiêm trọng nhất trong 70 năm, vào năm 2022. Năm nay lại chứng kiến một mùa hè thiêu đốt khác và chỉ chấm dứt bởi những trận mưa đá gây thiệt hại ở phía Bắc, khớp với dự đoán của các nhà khoa học về biến đổi khí hậu trong khu vực.

Anh Andrea Ronca - người trồng ngũ cốc ở tỉnh Mantua, miền Bắc Italy – sử dụng hình ảnh vệ tinh để theo dõi vị trí đất khô nhất – chia sẻ: “Tôi có thể điều chỉnh chế độ tưới bất cứ lúc nào, thậm chí từ điện thoại thông minh của mình”.

Trong khi đó, nông dân người Tây Ban Nha Miguel Moreno sớm áp dụng phương pháp cây che phủ. Ông Moreno bắt đầu áp dụng phương pháp trồng cỏ dọc theo các gốc cây cách đây gần 30 năm để ngăn nước chảy xuống ngọn đồi trong khu rừng ô liu rộng 74ha của ông ở vùng phía Nam Andalusia.

Theo Bộ Nông nghiệp Tây Ban Nha, biện pháp cây che phủ hiện được sử dụng trên khoảng 30% diện tích vườn ô liu ở Tây Ban Nha. Các nhà khoa học kỳ vọng, phương pháp này sẽ có sự tăng trưởng nhanh chóng trong vài năm tới.

Những thay đổi này đang được thúc đẩy bởi cả các ưu đãi về môi trường của Liên minh châu Âu (EU) và thực tế khắc nghiệt.

Theo chính phủ Tây Ban Nha, sản lượng dầu ô liu của Tây Ban Nha đã giảm xuống còn 663.000 tấn trong năm ngoái do hạn hán, chưa bằng một nửa mức trung bình 1,45 triệu tấn được ghi nhận trong 4 vụ thu hoạch trước đó.

Dcoop - hợp tác xã sản xuất ô liu lớn nhất Tây Ban Nha, cho biết, dự kiến vụ mùa năm nay sẽ thấp tương tự do hạn hán. Trong khi đó, sản lượng rượu vang ở Italy được dự báo sẽ giảm 12% trong năm nay sau khi thời tiết khắc nghiệt và bệnh nấm tấn công các vườn nho.

Tính bền vững từ phương pháp truyền thống

Các nhà khoa học cho biết, việc phục hồi các loại cây che phủ như cỏ và cây họ đậu ở các hàng giữa các cây ô liu có thể hoạt động như một miếng bọt biển để tiết kiệm nước, ngăn chặn lũ quét và phục hồi chất dinh dưỡng.

Một nghiên cứu năm 2019 trên Tạp chí Dinh dưỡng và Khoa học Thực vật cho thấy, trong ngắn hạn, cách làm này có thể làm giảm năng suất nhưng nó có thể làm tăng chất lượng dầu và bảo vệ đất cho các vụ thu hoạch trong tương lai.

Theo ông Gonzalo Delacamara - Giám đốc Trung tâm Thích ứng Nước và Khí hậu IE ở Madrid, Tây Ban Nha là nước tiên phong trong các phương pháp tiết kiệm nước, được sử dụng trong hầu hết mọi giai đoạn sản xuất dầu ô liu.

Theo ông Emilio Gonzalez - Giáo sư về kỹ thuật nông thôn tại Đại học Cordoba, cây che phủ “có chức năng như những hồ chứa siêu nhỏ, nghĩa là mỗi giọt nước mưa lưu lại trên mặt đất lâu hơn trước khi chảy đi, do đó nước có nhiều khả năng thẩm thấu hơn”.

Liên minh châu Âu đặt mục tiêu giảm 50% thất thoát chất dinh dưỡng vào năm 2030. Vào tháng 1, EU bắt đầu trợ cấp cho những nông dân sử dụng cây che phủ như một phần của Chính sách Nông nghiệp chung (CAP) mới.

Theo ông Antoni Manzaned - Giáo sư sinh thái học tại Đại học Jaen - phương pháp này có thể khôi phục đa dạng sinh học, trong đó có các loài côn trùng như bọ cánh cứng xanh, từ đó có thể giúp nông dân kiểm soát các loài gây hại như ruồi giấm và sâu bướm ô liu.

Bà Mariu Luchetti - Giám đốc tiếp thị toàn cầu và là người đứng đầu bộ phận bền vững của Deoleo – cho biết, công ty đã mua 45% nguồn cung vào năm ngoái từ những người trồng triển khai các biện pháp bền vững bao gồm cây che phủ.

Tiềm năng từ công nghệ mới

Ở Italy, ngày càng có nhiều nông dân tiên phong sử dụng công nghệ kỹ thuật số để sản xuất, đặc biệt là trong việc bảo tồn nguồn nước. Theo tổ chức vận động hành lang chính của nông dân Italy Coldiretti, thời tiết khắc nghiệt vào năm 2022 đã gây ra thiệt hại ước tính khoảng 6 tỷ euro cho ngành nông nghiệp nước này.

Theo Cơ quan quan sát thực phẩm nông nghiệp thông minh của Đại học Bách khoa Milan, tỷ lệ đất canh tác bằng các công cụ kỹ thuật số đã tăng lên 8% vào năm 2022, từ mức 6% của năm trước, trong khi chi tiêu tăng lên 2,1 tỷ euro, từ mức chỉ 100 triệu euro vào năm 2017.

Giáo sư Marco Trevisan - Trưởng khoa Khoa học Nông nghiệp tại Đại học Công giáo Piacenza - cho biết, sự thay đổi này được thúc đẩy bởi nhu cầu tiết kiệm nước ở một quốc gia ngày càng khô hạn. “Chúng tôi khởi động muộn vì đã quen với việc có nhiều nước, đặc biệt là ở miền Bắc Italy” – Giáo sư Trevisan nói.

Các nhà sản xuất rượu vang nằm trong số những người thích nghi với điều kiện thời tiết mới. Ông Simone Rech - người sản xuất khoảng 250.000 chai mỗi năm ở tỉnh Treviso, Italy - có vườn nho nằm ở trên đồi, nơi có ít nước. Nhưng vườn nho của ông Rech được trang bị hệ thống cảm biến theo dõi không khí và đất để đánh giá các yếu tố như nhiệt độ và sự bốc hơi từ lá, những biện pháp mà ông cho rằng đã giúp vườn nho chịu được hạn hán trong năm ngoái. Nước mưa và nước thải từ quá trình rửa hầm được thu gom, lọc sạch và tái sử dụng.

Trên hòn đảo Sicily phía Nam Italy, ông Sebastiano Conti đã giúp tái trồng lúa mà không gây ngập đồng ruộng, dựa vào công nghệ tạo ra những sườn dốc thoai thoải có thể chịu được khí hậu khắc nghiệt của hòn đảo.

Ông Conti nói: “Với các máy dẫn hướng bằng laser, chúng tôi đã tạo ra các đường nghiêng milimet, cùng với loại đất mà chúng tôi có, cho phép trồng lúa mà sử dụng rất ít nước”.

Syngenta - Tập đoàn hạt giống và hóa chất nông nghiệp có trụ sở tại Thụy Sĩ đã bắt đầu cung cấp hỗn hợp hạt giống cây trồng che phủ ở Tây Ban Nha trong năm nay kèm theo hy vọng, trong năm tới, hoạt động này sẽ tăng theo cấp số nhân “để chống lại những tác động tiêu cực của hạn hán”.