Thu hút 2.000 giảng viên giỏi đến Việt Nam: Cần chính sách chiến lược
Theo Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị về phát triển đột phá giáo dục và đào tạo, mục tiêu đến năm 2030 là tuyển ít nhất 2.000 giảng viên giỏi nước ngoài cho các cơ sở giáo dục đại học. Để hiện thực hóa mục tiêu này cần tầm nhìn chiến lược cùng sự chuẩn bị kỹ lưỡng về chính sách, môi trường làm việc và điều kiện sống cho đội ngũ nhà giáo.
Chiến lược hành động
Nhìn nhận về mục tiêu thu hút được khoảng 2.000 giáo viên, giảng viên giỏi từ nhiều quốc gia đến giảng dạy tại Việt Nam trong giai đoạn 2025 - 2030, TS Lê Viết Khuyến - Phó Chủ tịch Hiệp hội các trường ĐH, CĐ Việt Nam cho rằng hoàn toàn khả thi. Bởi theo Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT), số lượng chuyên gia, giảng viên, nhà khoa học nước ngoài đến làm việc tại các cơ sở giáo dục của Việt Nam những năm qua ngày càng tăng. Chính các trường ĐH cũng đang nỗ lực thu hút đội ngũ giáo viên giỏi, bao gồm cả người Việt Nam ở nước ngoài và giáo viên quốc tế để nâng cao chất lượng đào tạo, nghiên cứu khoa học và chuyển giao tri thức.
ĐH Quốc gia Hà Nội đang triển khai thí điểm Chương trình Giáo sư (GS) thỉnh giảng. Theo đó, nhà trường mời khoảng 100 nhà khoa học xuất sắc, chuyên gia, học giả uy tín trong và ngoài nước tham gia giảng dạy, nghiên cứu, chuyển giao tri thức trong giai đoạn 2026 - 2031. Một trong những người tiên phong tham gia chương trình này là GS Alexey Ustinov, GS hàng đầu thế giới về công nghệ lượng tử sẽ đảm nhiệm vai trò Viện trưởng danh dự Viện Công nghệ Lượng tử thuộc Công viên Công nghệ cao và Đổi mới sáng tạo, ĐH Quốc gia Hà Nội. Ông sẽ cùng tham gia định hướng chiến lược nghiên cứu, tư vấn phát triển các phòng thí nghiệm trọng điểm, đồng thời kết nối Viện với các trung tâm nghiên cứu hàng đầu thế giới về lượng tử.
Học viện Bưu chính viễn thông dự kiến thu hút 10-20 chuyên gia quốc tế đầu ngành, mời các lãnh đạo và chuyên gia từ doanh nghiệp làm giảng viên, phát triển đội ngũ “giảng viên doanh nhân - giảng viên khởi nghiệp”, tức vừa làm tại trường, vừa làm tại doanh nghiệp.
Gỡ rào cản chính sách
Theo các chuyên gia, thu hút giáo viên giỏi đến Việt Nam cần được xem là một chính sách chiến lược quốc gia chứ không chỉ là một dự án ngắn hạn. Nhà nước cần xây dựng khung chính sách rõ ràng về mức lương, phúc lợi, quy trình tuyển chọn, công nhận văn bằng, cũng như cơ chế đánh giá, khen thưởng tương xứng.
PGS.TS Nguyễn Văn Hiếu - Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm (ĐH Đà Nẵng) cho biết, hiện nay việc tiếp nhận giảng viên người nước ngoài vào Việt Nam giảng dạy tại các cơ sở giáo dục ĐH còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc. Các chế độ về tài chính chưa thực sự hấp dẫn để thu hút giảng viên nước ngoài đến giảng dạy, thủ tục xin giấy phép lao động để tuyển dụng gặp nhiều khó khăn. Ông Hiếu đề xuất cần có những hướng dẫn, điều chỉnh các quy định theo hướng tạo ra sự đột phá trong thủ tục tiếp nhận giảng viên người nước ngoài, đặc biệt đội ngũ chuyên gia, nhà khoa học chất lượng cao.
Để thu hút giáo viên giỏi, nhất là các chuyên gia quốc tế, vấn đề môi trường làm việc, mức thu nhập, điều kiện sinh hoạt và cơ hội phát triển nghề nghiệp là điều cần phải được quan tâm. Đặc biệt, nếu là làm việc lâu dài không thể chỉ dựa vào lời mời hay danh nghĩa hợp tác. Cần có chính sách đãi ngộ thực chất, minh bạch và cơ sở vật chất đủ đáp ứng yêu cầu giảng dạy quốc tế.
Từ kinh nghiệm quốc tế, TS Lê Viết Khuyến đề xuất cần quan tâm đến đội ngũ trí thức, giáo viên, giảng viên người Việt ở nước ngoài. Họ vừa am hiểu văn hóa Việt, vừa có trình độ và kinh nghiệm quốc tế – một “cầu nối vàng” cho giáo dục nước nhà.
PGS.TS Lê Minh Thùy (Trường Điện - Điện tử - ĐH Bách khoa Hà Nội) đề xuất để thu hút giảng viên tài năng, Hội đồng tuyển dụng cần có thành viên là các nhà nghiên cứu uy tín cao và chuyên môn nghiên cứu gần ứng viên để có thể đồng hành hỗ trợ giúp cán bộ giảng viên mới xây dựng được lộ trình sự nghiệp cụ thể và kết nối vào mạng lưới khoa học trong và ngoài nước; tạo điều kiện cho các giảng viên mới tham gia giảng dạy các môn học có liên quan tới lĩnh vực nghiên cứu…
“Nhân tài không thể “giữ lại” bằng mệnh lệnh hành chính. Họ cần một môi trường nơi năng lực được thừa nhận, đóng góp được ghi nhận và sự sáng tạo được nuôi dưỡng” – PGS. TS Lê Minh Thùy bày tỏ quan điểm.
