Kết quả Khảo sát nhu cầu việc làm và năng lực của người sống chung với HIV và người sau cai nghiện tại Hà Nội của bà Nguyễn Thu Anh, Giám đốc Tổ chức Chemonics- Hà Nội và cộng sự thực hiện cho thấy, việc tìm kiếm công việc là một thách thức đối với hầu hết những người sống chung với HIV.
Cụ thể, trong số 330 người được phỏng thì số thất nghiệp chiếm gần 60%. Một nửa những người được khảo sát thể hiện mong muốn được làm công việc như các đồng đẳng viên hoặc mở cửa hàng nhỏ để tự điều hành như sạp bán hoa quả, thức ăn, cắt tóc… Nhiều người mong muốn có công việc bán thời gian và không gò bó, nhưng 52% mong muốn có thu nhập từ 1,2 – 2,5 triệu đồng/tháng; 43% muốn ít nhất 2,5 triệu đồng/tháng.
Theo bà Nguyễn Thu Anh, những trở ngại khi họ đi tìm việc làm gồm: Điều kiện sức khỏe yếu, bị nhà tuyển dụng và đồng nghiệp kỳ thị, lịch làm việc mâu thuẫn với lịch điều trị, không có kinh nghiệm tìm, xin và làm việc, thiếu thông tin về các cơ hội việc làm, trình độ học vấn thấp…
Từ kết quả khảo sát này và sự phản hồi của một số trưởng nhóm tự lực cho thấy mô hình hỗ trợ toàn bộ kinh phí giúp người nhiễm HIV học nghề là một mô hình hay, song chỉ có thể áp dụng cho những bệnh nhân có sức khỏe và có nhu cầu học nghề. Đa phần người nhiễm HIV cần được vay vốn để có thể chủ động kinh doanh, tạo thu nhập ổn định.
Như tại Hải Phòng, chị Nguyễn Thị Thúy Hằng, Trưởng nhóm Tư vấn hướng nghiệp cho hay: Rất nhiều học viên nhiễm HIV khác đã được hướng nghiệp, hỗ trợ toàn bộ kinh phí học nghề (1,5 – 8 triệu đồng/khóa đào tạo) và tạo việc làm theo nhu cầu và mức độ phù hợp với khả năng và sức khỏe như: Sửa chữa ô tô, cắt tóc, nấu ăn, vẽ móng ngệ thuật, cắt may... Mỗi học viên còn được hỗ trợ thêm 200.000 đồng/tháng học nghề.
Chương trình hướng nghiệp và hỗ trợ việc làm này (do Chương trình cứu trợ khẩn cấp về phòng chống AIDS (Hoa Kỳ) tài trợ thông qua Tổ chức sức khỏe gia đình Quốc tế) đã được triển khai hơn 2 năm. Kết quả rất khả quan. Tuy nhiên, chị Hằng và các đồng nghiệp đang lo lắng không biết Chương trình có duy trì được tính bền vững hay không, vì theo kế hoạch thì việc tài trợ này sẽ kết thúc vào cuối năm 2021.
Chia sẻ kinh nghiệm triển khai các dự án cho vay vốn, bà Nguyễn Thị Hòa Bình, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ Phụ nữ Phòng chống HIV/AIDS và Chăm sóc Sức khỏe sinh sản (Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam) cho rằng: Từ sự hỗ trợ của các dự án quốc tế, điều quan trọng là tư vấn cho người nhiễm HIV nên đầu tư vốn vào lĩnh vực nào là hợp lý nhất. Sau đó, cần hướng dẫn họ sử dụng vốn hiệu quả. Trong quá trình đó, cần có sự giám sát chuyên nghiệp để đảm bảo vốn không bị thất thoát. “Đặc biệt, đã đến lúc, cần có những chính sách cụ thể hơn về vấn đề tạo nghề, tìm việc cho người nhiễm HIV”, bà Bình nhấn mạnh.
Về vấn đề hỗ trợ đối tượng trên hòa nhập cộng đồng. Bà Đỗ Thị Ninh Xuân, Phó Cục trưởng Cục Phòng chống Tệ nạn xã hội - (Bộ Lao động Thương binh và Xã hội) cho biết: Nếu muốn các doanh nghiệp nhận các đối tượng này thì nhà nước cũng cần phải có những chính sách khuyến khích (ví dụ, giảm thuế, coi trọng việc tôn vinh họ trong xã hội). Chính quyền địa phương - nơi xác nhận các dự án vay vốn của doanh nghiệp - cần đưa khuyến nghị để gắn trách nhiệm xã hội đối với doanh nghiệp, để doanh nghiệp nhận một tỷ lệ lao động nhất định là đối tượng đặc thù nêu trên.
Mặt khác, bà Ninh lưu ý, để họ có việc làm, vừa phải hỗ trợ vốn vừa phải hỗ trợ kỹ thuật, phải dìu dắt, hướng dẫn, động viên, chia sẻ, ủng hộ, khuyến khích họ với tất cả tình thương yêu. Bởi nếu chỉ đầu tư tiền thì sẽ không hiệu quả.