Tự chủ Đại học: Lúng túng giữa được và chưa được tự quyết
Tiếp tục câu chuyện về tự chủ Đại học, PV Báo Đại Đoàn Kết có cuộc trò chuyện với TS Nguyễn Trường Giang - Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính hành chính sự nghiệp (Bộ Tài chính).
PV:Thưa ông, đến thời điểm này đã có 12 cơ sở đại học công lập (ĐHCL) tự nguyện xây dựng Đề án thí điểm thực hiện cơ chế tự chủ được phê duyệt. Ông có thể cho biết những kết quả đạt được về thực hiện tự chủ của những trường này?
TS Nguyễn Trường Giang: Trong năm 2015, đã có 5 trường mở ngành mới gồm ĐH Kinh tế quốc dân, Học viện Nông nghiệp VN, ĐH Mở TP HCM, ĐH Kinh tế TP HCM, ĐH Tôn Đức Thắng. Các trường đã chủ động mở rộng việc tham gia liên kết đào tạo với các cơ sở trong nước cũng như nước ngoài, giúp giảng viên, sinh viên có cơ hội tiếp cận với nền giáo dục tiên tiến, hiện đại, đồng thời tạo điều kiện chuyển giao phương thức đào tạo, chương trình, kỹ năng và tài liệu giảng dạy, nghiên cứu khoa học giữa các trường, từng bước rút ngắn về chất lượng đào tạo trong nước và quốc tế.
Về nghiên cứu khoa học, thay bằng chờ đợi nguồn kinh phí nghiên cứu từ cấp trên phân bổ xuống để thực hiện các nhiệm vụ được chỉ định, các trường đã chủ động tham gia đấu thầu các nhiệm vụ KH&CN từ các cơ quan nhà nước, DN, từ các cơ quan địa phương. Đồng thời tăng cường sự gắn kết giữa nhà trường với DN để thương mại hóa kết quả nghiên cứu khoa học, bổ sung nguồn thu cho nhà trường.
Về tổ chức bộ máy nhân sự, đến nay có 7/12 trường đã thành lập Hội đồng trường.
Riêng mức học phí bình quân của các trường trong năm 2015 là 13 triệu đồng/sinh viên. Trong đó mức thu cao nhất là ĐH Công nghiệp thực phẩm TP HCM 14,5 triệu đồng. ĐH Hà Nội là thấp nhất, 7,8 triệu đồng.
Được giao quyền tự chủ nghĩa là các trường ĐH tự quyết định mức thu học phí, thưa ông?
- Các trường có quyền tăng học phí nhưng không phải là tùy tiện tăng không giới hạn. Việc tăng học phí phải gắn liền với việc bù đắp chi phí đào tạo hợp lý, tăng chất lượng đào tạo và phải công khai minh bạch cơ chế thu, sử dụng học phí, chấp nhận cạnh tranh lành mạnh giữa các trường theo hướng nâng cao chất lượng với mức học phí hợp lý. Tôi biết khi tăng học phí, các trường cũng có áp lực rất lớn vì e ngại mức học phí cao hơn mặt bằng chung sẽ không thu hút đủ số sinh viên cần thiết nhập học. Nhưng thực tế cho thấy các trường vẫn đảm bảo tuyển sinh.
Các đối tượng chính sách như con hộ nghèo, cận nghèo được các trường hỗ trợ thế nào, thưa ông?
- So với quy định trước đây, Nghị quyết 77 cũng yêu cầu các trường cần phải nâng cao hơn trách nhiệm đối với các đối tượng học sinh, chính sách, học sinh nghèo. Thực tế kiểm tra cho thấy các trường đã thực hiện trích lập Quỹ hỗ trợ sinh viên để cấp học bổng cùng các điều kiện hỗ trợ.
Cụ thể, năm 2015 trường ĐH Hà Nội tăng thêm 50% mức học bổng các loại khá giỏi xuất sắc so với năm 2014. Số tiền chênh lệch do miễn giảm học phí trường phải bù là 509 triệu. Số tiền này ở trường ĐH Kinh tế TP HCM tính đến tháng 11/2015 là 981 triệu.
ĐH Mở TP HCM dành 2020 suất học bổng cho năm học 2015-2016 trong quỹ học bổng 12 tỷ đồng. ĐH Tài chính Marketing có quỹ hỗ trợ sinh viên 3 tỷ đồng và Quỹ học bổng khuyến khích học tập 9 tỷ đồng.
Trong thời gian tới, theo ông cần có những giải pháp nào để khắc phục vướng mắc và mở rộng việc áp dụng thí điểm đổi mới cơ chế hoạt động đối với các cơ sở ĐHCL?
- Hiện nay chưa có các văn bản hướng dẫn cụ thể của cơ quan quản lý nhà nước nên một số cơ sở ĐHCL bị lúng túng giữa quyền cơ sở được tự quyết định và những quyền không được tự quyết định. Ví dụ như việc tuyển dụng, bổ nhiệm chức vụ chuyên môn hay quyết định mức chi tiêu tài chính, định mức chi thuộc nhiệm vụ KHCN cấp cơ sở…
Riêng đối với các chuẩn chất lượng về đào tạo mà các trường công bố, cam kết trước khi tăng học phí chúng ta chưa có một chuẩn mực chất lượng quốc gia về giáo dục ĐH để làm căn cứ, so sánh. Để bảo đảm quyền lợi người học, cần sớm có chuẩn này và quy định bắt buộc các cơ sở giáo dục ĐH, đặc biệt là các trường đăng ký thực hiện đề án phải kiểm định bắt buộc về chương trình và các điều kiện đảm bảo chất lượng đào tạo.
Trân trọng cảm ơn ông!
