Tự chủ đại học: Tránh để người học phàn nàn về học phí

Từ thực tế tại Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, PGS.TS Phạm Thị Huyền, Trưởng bộ môn Marketting cho rằng, tự chủ trong đại học hiện nay, xã hội vẫn hiểu là tự chủ trong thu học phí, thiên về tài chính và nghĩ tự chủ là Nhà nước không hỗ trợ học phí và các hoạt động.

Đây là vấn đề cần được truyền thông để xã hội rõ, đề nghị Bộ GDĐT chung tay truyền thông về tự chủ đại học và cần nhấn mạnh tự chủ là tăng cường quyền cho các nhà trường.

Các trường được chủ động liên kết tạo các mối quan hệ, thêm cơ hội để người học được có thêm thực tế thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong giáo dục đại học.

Tự chủ trong các trường đại học cũng tạo điều kiện để các trường được chủ động mời các chuyên gia quốc tế, tăng cường các hoạt đội đối ngoại để nâng tầm giáo dục đại học Việt Nam.

Các trường tự chủ hướng đến chủ động trong việc huy động các nguồn lực xã hội để xây dựng không gian học tập mang tầm quốc tế. Các trường được tự chủ trong liên kết tạo ra dịch vụ đại học mang đẳng cấp quốc tế. Tự chủ tài chính, đảm bảo thu đúng thu đủ là cần thiết, cần để xã hội không phàn nàn về vấn đề học phí.

“Sự thiếu đồng bộ trong điều hành tự chủ tài chính đang đặt ra khó khăn cho các nhà trường, đề nghị Bộ GDĐT và các cơ quan điều hành có đề xuất cơ chế chính sách, văn bản chỉ đạo giúp các trường đại học điều hành tự chủ tài chính một cách hợp lý trong thời gian tới”, PGS.TS Phạm Thị Huyền nêu ý kiến.

Đại diện cho Đại học Thái Nguyên (tỉnh Thái Nguyên), PGS.TS Nguyễn Danh Nam cho hay, hướng tới tự chủ đại học, giảng viên các cơ sở giáo dục được độc lập trong giảng dạy và nghiên cứu khoa học. Từ đó, có thể thấy tự do học thuật là "linh hồn" của tự chủ đại học. Việc tự do học thuật giúp người học được tiếp cận các chương trình đào tạo tốt nhất, giảng viên tốt nhất. Để thực hiện tự do học thuật, giảng viên đóng vai trò then chốt.

Đánh giá Luật Giáo dục đại học sửa đổi 2018 đã tạo điều kiện, cơ hội, khả năng sáng tạo cho các giảng viên, các trường đại học nhưng PGS.TS Nam cho rằng luật chưa khai phóng được hết tiềm năng của giảng viên Việt Nam.

Do đó, PGS.TS Nam đề xuất, cần tạo môi trường tự do học thuật trong các trường đại học thông qua cơ chế của Nhà nước, đặc biệt là qua môi trường tự chủ đại học. Đồng thời, cần có kinh phí hỗ trợ nghiên cứu khoa học, đặc biệt là với các giảng viên trẻ giảng dạy, nghiên cứu khoa học.

PGS.TS Nam đề xuất Bộ GDĐT kiến nghị Quốc hội, Chính phủ tăng kinh phí đầu tư cho giáo dục đại học, tạo môi trường để giảng viên làm nghiên cứu khoa học; chỉ đạo thực hiện quyết liệt việc quy hoạch mạng lưới các trường đại học nhằm phát huy tiềm năng của các cơ sở giáo dục và đưa lĩnh vực giáo dục đại học vươn tầm quốc tế.

Về vấn đề lớn là tự chủ đại học, Bộ trưởng Bộ GDĐT Nguyễn Kim Sơn cho biết, Việt Nam đã thực hiện hơn 30 năm với khởi đầu là sự ra đời của 2 đại học Quốc gia. Hiện nay có nhiều trường đại học đã tự chủ rất cao.

Triển khai tự chủ đại học, một điểm vướng, khó hay được nhắc đến là thể chế. Chúng ta đã ban hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục ĐH (Luật 34), Nghị định 99 hướng dẫn thi hành luật, quy định nhiều nội dung chi tiết để thực hiện tự chủ. Nhưng vẫn có sự xung đột, chồng chéo, chưa đồng bộ với các bộ luật khác, khiến cho quyền tự chủ của giáo dục đại học rất khó thực hiện một cách đầy đủ.

“Điều này cần có quá trình điều chỉnh. Hiện, chúng ta đang điều chỉnh Nghị định 99 và dự kiến năm 2023, Quốc hội, Chính phủ sẽ giao Bộ GDĐT xem xét, sửa đổi Luật 34; từ đó tiếp tục mở đường cho tự chủ đại học được đúng hướng, có chiều sâu, thuận lợi cho cơ sở giáo dục đại học hơn”, Bộ trưởng Bộ GDĐT Nguyễn Kim Sơn nói.