Vì sao Chính phủ không xin nới trần nợ công?

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ. Ảnh: Quang Vinh.

Giải trình thêm trước Quốc hội về ngân sách và nợ công, trong phiên chất vấn sáng 16/11, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ nhấn mạnh: Nhiệm vụ kép của giai đoạn 2016 - 2020, vừa đảm bảo phát triển nhanh, bền vững; vừa giải quyết yếu kém nội tại đã tích tụ nhiều năm và ngày càng bộc lộ rõ trong điều kiện dư địa chính sách tài khóa, tiền tệ rất chật hẹp, tình hình thế giới còn khó khăn là vấn đề nan giải của cả hệ thống chính trị.

Nhiệm vụ kép

“Trong bối cảnh đó thì phải lựa chọn chính sách thế nào? Nhiều chuyên gia khuyến cáo Chính phủ nên trình Trung ương, trình Quốc hội nới trần nợ công để có nguồn lực cho đầu tư phát triển, quốc phòng - an ninh, an sinh xã hội và xóa đói, giảm nghèo. Tuy nhiên, Chính phủ đã nghiên cứu rất kỹ và thấy rằng: Trần nợ công chỉ là một yếu tố, quan trọng là khả năng trả nợ. Tỷ lệ trả nợ gốc và lãi đã vượt quá 25% tổng thu ngân sách - vượt mức cảnh báo của quốc tế, nên Chính phủ đã nói không với nới trần nợ công.

Thay vào đó, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Tài chính chủ trì đề án cân đối lại thu chi ngân sách trình Bộ Chính trị, và Bộ Chính trị đã ra Nghị quyết 07 - văn kiện có ý nghĩa đặc biệt quan trọng.

Về các chỉ số, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cho biết: hiện nợ công ở mức 62,6% - dưới mức trần cho phép của quốc hội là 65%, trong đó, nợ của Chính phủ đang là 51,8%.

Chính phủ cũng trình Quốc hội kế hoạch về đầu tư công trung hạn, kế hoạch tài chính công trung hạn với mục đích bảo đảm cân đối ngân sách tích cực nhất, bảo đảm an ninh tài chính quốc gia với mục tiêu cụ thể là tỷ lệ huy động vào ngân sách là 21% GDP, tổng thu giai đoạn 2016- 2020 tăng 1,65 lần so với giai đoạn trước và cơ cấu lại các khoản thu từ ngân sách, trong đó giảm thu từ dầu thô, tăng thu từ nội địa, giữ chi ngân sách ở khoảng 24% GDP và trong đó chi đầu tư phát triển chiếm 24- 25% và chi thường xuyên dưới 64%, giảm bội chi tới năm 2020 là 3,5% GDP. Quy mô nợ công không quá 65%, nợ Chính phủ không quá 54%, nợ nước ngoài của quốc gia không quá 50%.

Trên cơ sở Nghị quyết của Bộ Chính trị và Quốc hội, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 51 về Chương trình hành động thực hiện chủ trương với giải pháp đặt trong đề án tổng thể về tái cơ cấu nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí...

Về các nhóm giải pháp chính, Phó Thủ tướng cho biết: Từ nay tới 2020, Chính phủ đã và đang thực hiện kiên định nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, tạo môi trường phát triển kinh tế - xã hội, tạo nguồn thu vững chắc cho ngân sách; Phối hợp hài hoà chính sách tài khoá tiền tệ và các chính sách vĩ mô khác và coi đây là giải pháp của mọi giải pháp.

Giải pháp thứ hai là đẩy mạnh tái cơ cấu gắn với đổi mới mồ hình tăng trưởng, nâng cao năng suất, hiệu quả cạnh tranh để nền kinh tế phát triển nhanh và bền vững. Chính phủ tán thành ý kiến đại biểu quốc hội rằng vay không quan trọng mà quan trọng là hiệu quả sử dụng vốn vay. “Chúng ta vay để không thể tụt lại nhưng phải phát triển bền vững đối với ba trụ cột kinh tế- xã hội và môi trường, trong đó có nợ công”.

Thứ ba là tuyên truyền, giáo dục sâu rộng về nghĩa vụ nộp thuế, sử dụng nợ công, đẩy mạnh thực hành tiết kiệm lãng phí.

Nuôi dưỡng để có nguồn thu lâu dài

Giải pháp thứ tư được Phó Thủ tướng nhắc đến là tập trung cơ cấu lại thu chi ngân sách nhà nước, tăng cường quản lý nợ công, bảo đảm an toàn bền vững nền tài chính quốc gia theo hướng: Hoàn thiện chính sách thu, hướng tới bao quát các nguồn thu, mở rộng cơ sở thuế, chống xói mòn cơ sở thuế, tăng cường chống thất thu và giải quyết nợ đọng thuế để tăng thu hơn là tăng thuế suất. Đây là chủ trương của Chính phủ.

“Đương nhiên, giảm thuế quan thì phải tính toán điều chỉnh các khoản thu thuế nội địa, nhưng các khoản thu liên quan tới VAT và thuế thu nhập doanh nghiệp là hết sức thận trọng. Ta giảm thuế để nuôi dưỡng nguồn thu, để có nguồn thu lâu dài” - Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Trong chống gian lận thuế thì với khối FDI, phải đẩy mạnh hơn việc chống chuyển giá. Với thu nội địa thì tăng cường quản lý kinh tế phi chính thức, tăng cường chế độ hoá đơn điện tử. Với hải quan thì thì có 2 vấn đề trọng điểm là áp đúng mã HS và kê khai giá tính thuế.

Giải pháp cuối cùng được nhắc đến là từng bước cơ cấu lại chi ngân sách, giảm tỷ trọng chi thường xuyên. Trước đây mỗi năm chi thường xuyên chiếm tới gần 70% tổng mức chi ngân sách nhà nước thì năm 2017 chỉ còn chiếm 64,9% và dự kiến năm 2018 giảm còn 64% và tiếp tục giảm trong những năm tới.

Chính phủ tiếp tục trình Quốc hội sửa Luật quản lý nợ công, bảo đảm công cụ chính sách chỉ tiêu giám sát nợ công, tập trung cơ cấu lại nợ công theo hướng tăng tỷ trọng nợ trong nước và giảm nợ nước ngoài để giảm rủi ro; chuyển nợ ngắn hạn thành dài hạn, chuyển khoản nợ lãi cao sang các khoản nợ lãi thấp, giảm nợ chính phủ bảo lãnh, lấy dư địa tăng các khoản vay khác của Chính phủ (theo Phó Thủ tướng, trong năm 2016, Chính phủ chỉ duyệt cấp bảo lãnh cho 1 dự án 176 triệu USD và 9 tháng qua Chính phủ chưa cấp bảo lãnh nào); đi liền với đó là giảm vay cấp phát mà cho vay lại với chính quyền địa phương và khối sự nghiệp.