Xây dựng thị trường số minh bạch

Hàng giả nhan nhản trên chợ mạng

Tại TPHCM, thống kê cho thấy, chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, lực lượng quản lý thị trường đã xử lý hơn 500 vụ vi phạm liên quan đến hàng hóa kém chất lượng, xử phạt gần 20 tỷ đồng và thu giữ hàng ngàn sản phẩm không đạt chuẩn. Ông Nguyễn Quang Huy - Phó Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường thành phố cho biết, các thủ đoạn vi phạm ngày càng tinh vi. Các đối tượng sử dụng biệt ngữ lách kiểm duyệt, giao dịch ẩn danh qua tin nhắn riêng, thay đổi thông tin gian hàng sau khi bị phát hiện... nên rất khó kiểm soát.

Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công thương) cho biết, riêng trong năm 2024 đã có hơn 3.400 vụ vi phạm TMĐT bị xử lý, trong đó, có tới 1.256 vụ liên quan đến hàng giả và xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ. Tổng số tiền xử phạt lên tới gần 2 triệu USD, cho thấy quy mô và mức độ vi phạm rất lớn.

Ông Nguyễn Tấn Phong - Giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật thuộc Hiệp hội TMĐT Việt Nam nhận định: “Các nền tảng trực tuyến vốn dễ tiếp cận người mua nhưng lại thiếu lớp kiểm duyệt chặt chẽ. Tính ẩn danh khiến người bán dễ thay đổi thông tin, gây khó khăn cho việc truy xuất nguồn gốc sản phẩm”. Trong bối cảnh đó, nhiều người tiêu dùng trở thành nạn nhân bất đắc dĩ khi nhận được hàng không như quảng cáo, không rõ xuất xứ hoặc tiềm ẩn rủi ro về sức khỏe.

Trả lại sự trong sạch cho thị trường

Trước yêu cầu cấp thiết phải chấn chỉnh và bảo vệ môi trường kinh doanh số sao cho lành mạnh, chương trình Tick xanh trách nhiệm đã được Sở Công thương TPHCM triển khai như một nỗ lực tiên phong.

Theo ông Nguyễn Nguyên Phương – Phó Giám đốc Sở Công thương thành phố, sau một năm triển khai chương trình đã thu hút 308 nhà cung cấp, hơn 2.000 sản phẩm và 11 đơn vị bán lẻ tham gia, tạo nền móng cho một hệ sinh thái mua bán minh bạch và bền vững hơn. Mong muốn thị trường TMĐT cũng phát triển theo hướng “sạch” hơn, thành phố đang ứng dụng Tick xanh trách nhiệm cho các sàn thương mại.

Ông Trần Lâm Thanh - đại diện TikTok Việt Nam cho biết: “Sau các đợt truy quét của cơ quan chức năng và sự lan tỏa của Tick xanh, lượng hàng hóa kém chất lượng trên nền tảng giảm mạnh, trong khi doanh thu từ các gian hàng chất lượng có Tick xanh tăng vọt”. Ở góc độ đại diện cho cộng đồng doanh nghiệp (DN) thành phố, ông Nguyễn Ngọc Hòa – Chủ tịch Hiệp hội DN TPHCM đánh giá, áp dụng Tick xanh trách nhiệm cho thị trường TMĐT là một sáng kiến rất thiết thực, bởi chính các sàn TMĐT và nhà phân phối đóng vai trò như những “bộ lọc” đầu tiên.

Nói về kế hoạch phát triển thị trường “TMĐT tử tế”, Phó Giám đốc Sở Công thương Nguyễn Nguyên Phương cho biết, mục tiêu lớn hơn là đưa chương trình Tick xanh lan tỏa đến các nền tảng TMĐT, từ đó nâng cao nhận thức và trách nhiệm của người bán, đồng thời, cung cấp công cụ nhận diện để người tiêu dùng dễ dàng chọn lựa sản phẩm uy tín. Điểm đặc biệt của chương trình này, là cách tiếp cận dựa trên tinh thần tự nguyện, tự cam kết và tự chịu sự giám sát của cộng đồng. Các bên tham gia từ sàn TMĐT, nhà bán hàng đến đơn vị tiếp thị liên kết sẽ ký kết bộ quy tắc ứng xử và được cấp quyền sử dụng biểu trưng Tick xanh nếu đáp ứng đủ tiêu chuẩn. TPHCM sẽ tăng cường đào tạo cho người bán, kiểm tra kỹ đầu vào và đẩy mạnh truyền thông về sản phẩm đã được xác nhận để người tiêu dùng yên tâm mua sắm. “Tick xanh sẽ hiển thị trên gian hàng TMĐT, tài khoản mạng xã hội hoặc hồ sơ bán hàng nhằm giúp người tiêu dùng nhận diện nhanh chóng những đơn vị đã cam kết minh bạch thông tin, nguồn gốc sản phẩm, không quảng cáo sai lệch hay sử dụng hình ảnh gây hiểu lầm. Các trường hợp sai phạm sẽ bị xử lý từ cảnh báo đến thu hồi Tick xanh và công khai danh tính hoặc loại khỏi hệ thống” - ông Phương nhấn mạnh.

Không chỉ là một biểu tượng xác nhận, Tick xanh trách nhiệm đang được kỳ vọng sẽ trở thành “bộ lọc đạo đức” mới cho thị trường số. Giới chuyên gia nhận định, TMĐT muốn phát triển bền vững không thể chỉ dừng ở tốc độ tăng trưởng, mà phải đi kèm với sự tử tế và minh bạch từ bên trong. Tick xanh có thể là một bước đầu nhỏ, nhưng là khởi đầu cho một thay đổi lớn hơn: trả lại sự trong sạch cho thị trường số. Một khi Tick xanh được cộng đồng thừa nhận như một “dấu hiệu niềm tin”, đó sẽ là động lực mạnh mẽ, giúp TMĐT Việt Nam vươn lên phát triển lành mạnh và chuyên nghiệp hơn.