Xét tuyển đại học bằng học bạ: Nên bỏ hay giữ?
Trong 17 phương thức xét tuyển vào đại học (ĐH), cao đẳng năm nay, tỉ lệ thí sinh sử dụng phương thức xét học bạ chiếm vị trí cao nhất với 42,4% trong khi Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) cũng lần đầu công bố chênh lệch điểm số giữa kết quả học bạ và điểm thi tốt nghiệp THPT, có môn cao hơn tới 2,26 điểm.
Phương thức xét học bạ áp đảo
Mùa tuyển sinh ĐH, cao đẳng 2025, phương thức xét bằng điểm thi tốt nghiệp THPT chiếm 39,1%, thấp hơn số thí sinh sử dụng phương thức xét học bạ là một bất ngờ với nhiều người bởi nhiều năm qua, phương thức này luôn chiếm vị trí số 1. Điều này được lý giải một phần là vì những thay đổi trong đề thi và cách thức xét tuyển khiến thí sinh lo lắng về cơ hội đỗ ĐH nên quyết định sử dụng cả điểm học bạ để tăng cạnh tranh.
Song với bức tranh so sánh tương quan giữa kết quả thi tốt nghiệp THPT và điểm học bạ của học sinh lớp 12 trong cả nước được Bộ GDĐT công bố, nhiều ý kiến lo ngại về chất lượng thực sự của phương thức xét tuyển này.
Thực tế, vấn đề chất lượng đầu vào của phương thức tuyển sinh bằng học bạ THPT luôn được đặt ra trước, trong và sau mỗi mùa tuyển sinh kể từ năm 2016 khi Bộ GDĐT chính thức cho phép xét tuyển bằng học bạ. Tới năm học này, Bộ yêu cầu các trường phải sử dụng kết quả học tập cả năm lớp 12 để xét tuyển học bạ thay vì có thể xét tuyển sớm dựa trên các học kỳ không đầy đủ. Điều này nhằm đảm bảo chất lượng thí sinh đầu vào và sự công bằng giữa các phương thức xét tuyển. Nhưng độ vênh giữa kết quả học bạ THPT và điểm thi tốt nghiệp THPT hàng năm luôn là vấn đề khiến nhiều người băn khoăn, nhất là nỗi lo làm đẹp học bạ để thuận lợi trong xét tuyển khiến việc kiểm tra, đánh giá thiếu thực chất tại trường phổ thông. Việc chênh lệch về chất lượng giảng dạy, học tập giữa các khu vực, giữa các nhà trường cũng khiến nhiều người lo lắng về việc bất bình đẳng trong việc xét tuyển vào ĐH.
Làm sao để học bạ phản ánh chất lượng thật?
PGS.TS Chu Cẩm Thơ - Trưởng Ban Nghiên cứu - Đánh giá giáo dục (Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam) cho rằng việc đánh giá quá trình học tập của người học có vai trò rất quan trọng để giúp hệ thống giáo dục phát triển chất lượng. Tất cả các quốc gia, các trường học, mỗi giáo viên... đều phải học cách thúc đẩy đánh giá sát với thực tiễn học tập nhất, vì việc học, vì sự phát triển tích cực của người học. Điều đó có nghĩa là, hồ sơ người học ngày càng minh bạch, ngày càng phản ánh đúng thực chất việc học đang diễn ra như thế nào. Những thay đổi gần đây trong đánh giá ở trường phổ thông đang đi theo xu hướng này.
Ủng hộ quan điểm đa dạng các phương thức tuyển sinh, sự tự chủ trong xây dựng công cụ tuyển sinh của xã hội cần được phát triển, PGS.TS Chu Cẩm Thơ phân tích: Nếu không dùng học bạ trong xét tuyển, với một xã hội có tâm lý ứng thí, “thi gì học nấy” thì chắc chắn người ta sẽ càng bỏ lỡ việc học tập 1 cách thường xuyên mà chỉ tập trung vào học những gì để thi. Dù việc đánh giá quá trình học tập còn rất nhiều hạn chế, còn sự chênh lệch quá lớn nhưng hông thể vì thế phủ nhận ý nghĩa của nó. Bên cạnh đó, việc xét tuyển bằng học bạ không mâu thuẫn với sự tự chủ trong tuyển sinh của các trường ĐH, các trường nghề, hay các phương thức xét tuyển khác.
Trong khi đó, về phía các trường ĐH, đại diện nhiều trường ủng hộ việc duy trì phương thức xét tuyển bằng học bạ vì giảm áp lực cho kỳ thi tốt nghiệp THPT, không gây tốn kém vì kết quả này có sẵn, mọi thí sinh đều có thể sử dụng. PGS.TS Nguyễn Thanh Chương - Chủ tịch Hội đồng Trường ĐH Giao thông vận tải ủng hộ việc duy trì phương thức xét học bạ, mỗi trường có thể dùng cách xét tuyển này linh hoạt bởi tính chất, yêu cầu đầu vào của các ngành khác nhau.
