Ấn Độ trong 'cơn lốc' dân số

Câu chuyện về dân số của Ấn Độ thực sự là vấn đề. Ở phía Bắc, dân số vẫn đang tăng lên. Trong khi đó, ở miền Nam giàu có, số lượng dân số đang ổn định, thậm chí ở một số khu vực giảm. Sự chia rẽ ngày càng sâu sắc giữa các khu vực này có nghĩa là cuối cùng chính phủ Ấn Độ phải đối mặt với một vấn đề lớn: hậu quả của sự bùng nổ dân số trẻ và dân số già, tất cả đều nằm trong một quốc gia.

Ấn Độ hiện là nhà của hơn 1,39 tỷ người - gấp 4 lần Mỹ và hơn 20 lần Vương quốc Anh - trong khi dân số của Trung Quốc đang là 1,41 tỷ người. Nhưng với 86.000 trẻ sơ sinh được sinh ra ở Ấn Độ mỗi ngày và 49.400 ở Trung Quốc, Ấn Độ sẽ dẫn đầu vào năm 2023 và đạt 1,65 tỷ người vào năm 2060.

Bùng nổ dân số trẻ

Một thách thức đặc biệt về nhân khẩu học phổ biến trên khắp Ấn Độ nhưng đặc biệt tập trung ở các bang nghèo miền Bắc đó là “sự bùng nổ dân số trẻ”. Độ tuổi trung bình của dân số Ấn Độ là 29 và đất nước này đang phải vật lộn với một lượng lớn dân số trẻ, phần lớn họ không có kỹ năng và không có đủ trường đại học, chương trình đào tạo và hơn hết là không đủ việc làm. Trên khắp Ấn Độ, tỷ lệ thất nghiệp ở thanh niên là 23% và chỉ 1/4 sinh viên tốt nghiệp có việc làm. Trong khi tỷ lệ biết đọc biết viết của phụ nữ đang tăng lên, thì chỉ có 25% phụ nữ ở Ấn Độ tham gia vào lực lượng lao động.

Ở Uttar Pradesh, nơi có độ tuổi trung bình là 20, có hơn 3,4 triệu thanh niên thất nghiệp. Đầu năm nay, bạo loạn đã nổ ra ở Bihar sau khi hơn 12 triệu người nộp đơn cho 35.000 vị trí trong ngành đường sắt Ấn Độ.

Ông Poonam Muttreja - Giám đốc điều hành của Tổ chức dân số Ấn Độ cho biết, vẫn còn thời gian để dân số trẻ mang lại lợi ích cho Ấn Độ. “Ấn Độ có một cơ hội tuyệt vời nhưng nó sẽ chỉ ở đó trong khoảng hai thập kỷ tới. Chúng tôi có khả năng khai thác tiềm năng của dân số trẻ nhưng cần đầu tư ngay vào giáo dục và sức khỏe tình dục cho thanh thiếu niên nếu muốn gặt hái được những lợi ích. Nếu không, thế mạnh nhân khẩu học của Ấn Độ có thể biến thành một thảm họa".

Vẫn theo ông Muttreja, giới trẻ Ấn Độ có nguy cơ thúc đẩy sự gia tăng dân số trừ khi các dịch vụ tránh thai và kế hoạch hóa gia đình được cải thiện, trong khi hiện nay, theo ông Muttreja, điều kiện này đang "thiếu thốn một cách đáng kinh ngạc". Trong ngân sách y tế ít ỏi của Ấn Độ, chỉ 6% được dành cho kế hoạch hóa gia đình và chỉ 0,4% trong số đó được đầu tư vào các phương pháp tạm thời.

Tuy nhiên, đối với một số bang ở miền Nam dân số lại giảm. Trong 15 năm tới, độ tuổi trung bình của đàn ông đến từ bang phía Nam Tamil Nadu sẽ lớn hơn 12 tuổi so với người ở Bihar.

Ông Aparajita Chattopadhyay - Giáo sư tại Viện Khoa học Dân số Quốc tế cho biết: “Cuộc khủng hoảng mà các bang miền Nam sẽ sớm phải đối mặt là dân số già. Ấn Độ sẽ sớm có hơn 10% dân số đang già đi, điều đó tạo ra thách thức lớn về việc làm, an sinh xã hội nhưng hơn hết là về y tế, nơi mà chi tiêu còn rất thấp và tỷ lệ mắc các bệnh như tiểu đường rất cao ở người lớn tuổi”.

Áp lực lên các đô thị

Mặc dù mối lo về một "quả bom dân số" của Ấn Độ đã giảm bớt, nhưng các thành phố của Ấn Độ vẫnquá tải, trong vài thập kỷ tới, chúng sẽ còn lớn hơn nữa.

Ấn Độ vẫn chủ yếu là nông thôn, với khoảng 33% dân số sống ở các thành phố, nhưng tốc độ đô thị hóa đang tăng lên. Đến năm 2035, 675 triệu người Ấn Độ sẽ sống ở các thành phố và theo dự đoán của Liên hợp quốc, vào năm 2050, nhiều người Ấn Độ sẽ sống trong môi trường đô thị hơn là nông thôn.

Với dân số 20 triệu người, thủ đô Delhi của Ấn Độ là một đại đô thị với mức độ ô nhiễm cao. Theo quy hoạch tổng thể của thành phố này, dân số dự kiến sẽ tăng lên 28 triệu người vào năm 2041.

Tại các đô thị lớn khác như Delhi, Mumbai, Chennai và Kolkata, cơ sở hạ tầng nhà ở, nước, giao thông và vệ sinh đang phải vật lộn để đối phó, và điều này sẽ càng trở nên trầm trọng hơn do biến đổi khí hậu. Thủ đô tài chính Mumbai của Ấn Độ được dự đoán sẽ tăng từ 20 triệu lên 27 triệu người vào năm 2025, 40% người dân sống trong các khu ổ chuột.

“Đô thị hóa sẽ thúc đẩy những thay đổi quan trọng ở đất nước này trong những thập kỷ tới, nhưng đồng thời chất lượng cuộc sống ở các thành phố của Ấn Độ đang xấu đi nhanh chóng” - ông Rumi Aijaz, thành viên của Quỹ nghiên cứu quan sát viên Delhi thinktank cho biết.

Bất chấp sự gia tăng dân số liên tục ở miền Bắc trong vài năm tới, quỹ đạo chung của Ấn Độ là giảm mức sinh và cuối cùng là sự ổn định dân số. Tuy nhiên, mức sinh sẽ giảm đến đâu vẫn còn là vấn đề đang được tranh luận. Không giống như ở phương Tây, tỷ lệ sinh giảm của Ấn Độ cho đến nay không phù hợp với sự thay đổi cấu trúc gia đình hoặc mô hình hôn nhân, chẳng hạn như phụ nữ chọn kết hôn và sinh con muộn hơn hoặc hoàn toàn không.

Các chuyên gia cho rằng, mức sinh sẽ tiếp tục thay đổi khi Ấn Độ phát triển và ngày càng nhiều phụ nữ được giáo dục và tham gia lực lượng lao động.