Bài học từ những quốc gia nơi siêu biến thể Omicron hoành hành

Vương quốc Anh đang tìm cách tự tiêm chủng để thoát khỏi cuộc khủng hoảng, với một chiến dịch tăng tốc tiêm chủng mũi vaccine Covid-19 thứ ba cho tất cả những người trưởng thành đủ điều kiện vào cuối tháng 12.

Trong khi đó, ở Nam Phi, các nhà nghiên cứu cho biết dữ liệu ban đầu cho thấy Omicron đã gây ra các triệu chứng nhẹ hơn - nhưng vẫn chưa rõ vai trò của khả năng miễn dịch do tiêm chủng hoặc lây nhiễm trước đó.

Đan Mạch vẫn đang cân nhắc những hạn chế mới trong nỗ lực kiểm soát sự gia tăng đột biến của các ca mắc mới.

Vậy các quốc gia khác có thể học hỏi gì từ kinh nghiệm của họ?

Đã quá muộn để ngăn chặn làn sóng Omicron

Bất chấp nhiều quốc gia áp đặt hàng loạt hạn chế đi lại, biến thể này đã nhanh chóng lan truyền trên toàn cầu.

Tổng Giám đốc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) Tedros Adhanom Ghebreyesus đã nhấn mạnh trong một cuộc họp báo hôm 14/12, 77 quốc gia hiện đã báo cáo các trường hợp nhiễm biến thể Omicron, và “thực tế là Omicron có thể đã có mặt ở hầu hết các quốc gia, ngay cả khi nó chưa được phát hiện”.

“Omicron đang lan truyền với tốc độ mà chúng tôi chưa từng thấy với bất kỳ biến thể nào trước đó”, Tedros khẳng định. Ngay cả khi siêu biến thể Omicron gây ra triệu chứng bệnh nhẹ hơn, thì “số lượng ca mắc có thể một lần nữa lấn át các hệ thống y tế yếu kém và chưa sẵn sàng”.

Sẽ không mất nhiều thời gian để Omicron bao trùm thế giới

Theo Cơ quan An ninh Y tế Anh, hai trường hợp đầu tiên của biến thể Omicron được phát hiện ở quốc gia này vào ngày 27/11. Tính đến ngày 14/12, nó đã vượt qua biến thể Delta để trở thành chủng Covid-19 thống trị ở thủ đô London.

“Ngay bây giờ, điều quan trọng nhất là hãy tiêm mũi vaccine đầu tiên, thứ hai hoặc mũi tăng cường càng sớm càng tốt. Xin đừng để Omicron có cơ hội lan rộng hơn”, Giám đốc khu vực về sức khỏe cộng đồng của London Kevin Fenton lên tiếng.

Theo dữ liệu của chính phủ, Vương quốc Anh đã báo cáo 93.045 trường hợp nhiễm virus Corona mới - con số hàng ngày cao nhất kể từ khi đại dịch bắt đầu. Nam Phi cũng ghi nhận số ca mắc hàng ngày cao nhất từ ​​trước đến nay vào 15/12.

Viện Huyết thanh Statens của Đan Mạch (SSI) cho biết Omicron dự kiến ​​sẽ trở thành biến thể Covid-19 chiếm ưu thế nhất tuần này với gần 10.000 ca lây nhiễm đã được xác nhận ở quốc gia này trong vòng 24 giờ qua.

Trong đánh giá rủi ro mới nhất được công bố hôm 15/12, Trung tâm Phòng ngừa và Kiểm soát Dịch bệnh Châu Âu (ECDC) cảnh báo nguy cơ “rất lớn” rằng biến thể này sẽ lan rộng hơn nữa trong châu Âu. Đồng thời Omicron có thể sẽ gây ra các trường hợp nhập viện và tử vong bổ sung, ngoài những dự báo đã có từ biến thể Delta.

Trên trang web của mình, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) hiện ước tính biến thể Omicron chiếm 2,9% lượng virus đang lây lan, so với con số 96,8% của biến thể Delta.

Quá sớm để biết liệu Omicron có ‘lành hơn’ các biến thể trước hay không

Dữ liệu từ Nam Phi đang được xem xét kỹ lưỡng để tìm ra manh mối về cách thức mà Omicron có thể lây lan ở những quốc gia khác.

Viện Quốc gia về Các bệnh Truyền nhiễm của Nam Phi (NICD) lạc quan cho biết: “Mặc dù dữ liệu vẫn đang được thu thập nhưng bằng chứng hiện tại đã cho thấy làn sóng mới có thể sẽ nhẹ nhàng hơn”.

Một nghiên cứu được Discovery Health - công ty bảo hiểm y tế lớn ở Nam Phi cho thấy, tuy vaccine ít khả năng bảo vệ hơn trước chủng mới, nhưng lại có những dấu hiệu rằng Omicron gây ra các triệu chứng nhẹ hơn so với các biến thể trước đó.

Các nhà nghiên cứu khẳng định hai liều vaccine Pfizer chỉ có tác dụng bảo vệ 33% chống lại lây nhiễm, nhưng lại có 70% hiệu quả trong việc ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng, bao gồm nguy cơ phải nhập viện thấp hơn 29% ở người lớn.

Tại Vương quốc Anh, các nhà khoa học sẽ xem xét tác động của biến thể mới đối với khu vực nơi 89% dân số từ 12 tuổi trở lên đã được tiêm ít nhất một liều vaccine Covid-19 và 44% còn lại đã tiêm đủ hai liều và một liều tăng cường, theo số liệu của chính phủ.

Nhưng bức tranh ở các quốc gia rất khác nhau. Ở nhiều quốc gia trên thế giới, có những người hoàn toàn chưa được tiêm chủng hoặc mới tiêm một liều. Tại khu vực châu Phi cận Sahara, hầu hết người dân đều chưa tiêm đủ hai liều. Liệu có bất kỳ sự bảo vệ nào trong những quần thể đó nữa hay không?

Chỉ tiêm vaccine sẽ không thể làm chậm Omicron

Các chuyên gia y tế khuyến cáo rằng khi biến thể Omicron lan rộng, các quốc gia sẽ phải tiếp tục triển khai các biện pháp can thiệp phi dược phẩm (NPI), vốn đã được biết đến để giảm sự lây lan virus trong không khí, chẳng hạn như giãn cách xã hội và cải thiện hệ thống thông gió trong nhà.

Đối mặt với những gì mà Thủ tướng Boris Johnson mô tả là “làn sóng thủy triều từ biến thể Omicron”, chính phủ Anh đã quyết định “tăng áp” chiến dịch tiêm chủng để bắt đầu tiêm các mũi tăng cường.

Bộ trưởng Bộ Y tế Nam Phi Joe Phaahla hôm 16/12 đã kêu gọi “những hành vi có trách nhiệm và tuân thủ mạnh mẽ hơn từ người dân” trước các hạn chế chính phủ để ngăn chặn sự gia tăng các trường hợp mới trong kỳ nghỉ lễ.

Điều quan trọng là phải tiếp tục các biện pháp giảm thiểu trong khi đảm bảo rằng người dân trên khắp thế giới, bao gồm cả các quốc gia nghèo hơn, đều được tiếp cận với ba liều vaccine Covid-19 càng nhanh càng tốt.

Nhu cầu về vaccine và xét nghiệm có thể tăng

Sự gia tăng của biến thể Omicron có thể sẽ khuyến khích nhiều người dân tiêm mũi tăng cường hơn, đồng thời khiến nhu cầu xét nghiệm Covid-19 tăng đột biến.

Khi Anh mở chương trình tiêm mũi tăng cường cho tất cả những người lớn đủ điều kiện, trang web của Dịch vụ Y tế Quốc gia (NHS) đã bị sập do nhu cầu về đăng ký tiêm chủng tăng mạnh.

SSI của Đan Mạch cũng báo cáo hôm 14/12 rằng hệ thống xét nghiệm Covid-19 của quốc gia này đang chịu áp lực quá lớn khi tỷ lệ lây nhiễm tăng cao.

Nhu cầu về vaccine ở Nam Phi đã không tăng kể từ khi biến thể Omicron xuất hiện. Nhưng Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa, người có kết quả xét nghiệm dương tính với Covid-19 đã kêu gọi đồng bào của mình tiêm vaccine ngay khi có thể. “Hãy làm mọi thứ bạn có thể và cần để giữ an toàn cho bản thân, bắt đầu bằng việc tiêm chủng”, ông nhấn mạnh.

Sẽ có ít những lệnh đóng cửa hơn

Cho đến nay, có rất ít quốc gia ban hành lệnh đóng cửa dù rất lo ngại về sự lây lan nhanh chóng của siêu biến thể Omicron.

Phát biểu trong chuyến thăm một trung tâm tiêm chủng ở Ramsgate, miền Nam nước Anh, Thủ tướng Boris Johnson nói rằng, thay vì “đóng cửa”, chính phủ yêu cầu người dân “thận trọng” và “cân nhắc kỹ về các hoạt động của họ trong khoảng thời gian Giáng sinh sắp tới”.

Tuy nhiên, các quốc gia “nên thực tế rằng họ có thể vẫn cần đóng cửa tại một số thời điểm” - cho dù với biến thể này hay biến thể trong tương lai. Vì đóng cửa chính là công cụ hữu ích cuối cùng.

Các quốc gia vẫn đang áp dụng một loạt các biện pháp khác để cố gắng hạn chế sự lây lan của các biến thể Omicron và Delta. Ví dụ, Pháp đã thông báo các sự kiện và tụ tập lớn ngoài trời sẽ bị cấm vào đêm Giao thừa do làn sóng lây nhiễm thứ năm mà quốc gia này đang phải đối mặt.

Tại Ireland, các nhà hàng và quán bar sẽ phải tuân theo giờ giới nghiêm 8h tối. Trong khi đó, Norway đã ban hành lệnh cấm phục vụ rượu trong các nhà hàng và quán bar, bên cạnh việc áp đặt nhiều hạn chế hơn trong các trường học và đẩy nhanh chiến dịch tiêm chủng.

Nhưng dường như mọi người sẽ phải học cách “sống chung” với biến thể mới, đặc biệt là khi tỷ lệ tiêm chủng đã tăng cao.

Tại bang New South Wales của Australia - nơi 93,3% dân số từ 16 tuổi trở lên đã được tiêm chủng đầy đủ - các hạn chế đang được nới lỏng mặc dù các ca nhiễm biến thể Omicron đầu tiên đã được phát hiện. Thủ tướng Australia Scott Morrison nói: “Virus vẫn đang ở đây, Omicron cũng đang ở đây. Australia ta sẽ sống chung với Covid-19”.