Biểu giá bán lẻ điện sinh hoạt mới: Ai hưởng lợi?

Theo Bộ Công thương, nếu áp dụng Phương án 1: Các hộ có mức sử dụng điện thấp dưới 700 kWh tiền điện sẽ giảm.

Biểu giá điện mới khuyến khích sử dụng tiết kiệm điện

Cụ thể, phương án biểu giá 5 bậc với hai kịch bản, thì kịch bản 1 đảm bảo giá bán lẻ điện bình quân cho sinh hoạt không đổi; Ngân sách nhà nước hỗ trợ cho các hộ nghèo, hộ chính sách xã hội không thay đổi; Các hộ có mức sử dụng điện thấp dưới 700 kWh thì tiền điện sẽ phải giảm đi, các hộ có mức sử dụng điện cao trên 700 kWh/tháng phải trả tăng tiền điện để bù cho mức giảm của các hộ có mức sử dụng điện dưới 700 kWh.

Giá điện sinh hoạt 5 bậc trong đó giá điện bậc 1 (cho 0 - 100 kWh) giữ như mức giá bậc 1 theo biểu giá hiện hành; bậc 2 mới từ 101 - 200 kWh; bậc 3 mới từ 201 - 400 kWh; bậc 4 mới từ 401 - 700 kWh; bậc 5 từ 701 kWh trở lên. Ưu điểm của kịch bản này là đơn giản, người dân dễ hiểu do giảm từ 6 bậc như cơ cấu biểu giá điện hiện nay xuống còn 5 bậc. Việc ghép các bậc lại với nhau để tăng khoảng cách mức tiêu thụ điện giữa các bậc, đồng thời nới rộng khoảng cách mức tiêu thụ của bậc cao hơn nhằm phản ánh tình hình thực tế tiêu thụ điện, khuyến khích việc sử dụng điện tiết kiệm, hiệu quả hơn đồng thời hạn chế được một phần việc tiền điện phải trả tăng cao trong những tháng đổi mùa.

Trong khi đó, số tiền ngân sách hỗ trợ cho hộ nghèo và hộ chính sách xã hội không thay đổi so với hiện hành. Mức tăng giá giữa các bậc là hợp lý, chênh lệch giữa bậc đầu và bậc cuối cùng là 2 lần, phù hợp với xu thế chung của các nước trên thế giới nhằm khuyến khích sử dụng điện tiết kiệm, hiệu quả.

Tuy nhiên, kịch bản này có nhược điểm là tiền điện các hộ sinh hoạt có mức sử dụng điện từ 701 kWh/tháng trở lên (khoảng 0,5 triệu hộ, chiếm 1,8% tổng số hộ) phải trả tăng thêm 29.000 đồng/hộ/tháng, tương ứng khoảng 1,1% tổng số tiền điện phải trả.

Ở phương án biểu giá điện 5 bậc theo kịch bản 2, giá bán lẻ điện bình quân cho sinh hoạt không đổi, chỉ gộp bậc 1 và bậc 2 của biểu giá điện 6 bậc như hiện nay với giá điện giữ nguyên theo bậc 1, nhằm đảm bảo ngân sách nhà nước hỗ trợ cho các hộ nghèo, hộ chính sách xã hội không thay đổi; phần doanh thu thiếu được bù vào bậc trên 700 kWh; giá điện của bậc 201 - 400 kWh được gộp theo giá bình quân của bậc 4 (201 - 300 kWh) và bậc 5 (từ 301 - 400 kWh) của giá điện cũ. Ở kịch bản này, mức chênh lệch giữa bậc đầu và bậc cuối cùng là 1,86 lần, thấp hơn so với phương án 5 bậc kịch bản 1.

Bên cạnh đó, nếu áp dụng kịch bản 2, tiền điện các hộ sinh hoạt có mức sử dụng điện từ 200 - 300 kWh/tháng (khoảng 3,6 triệu hộ) và từ 701 kWh/tháng trở lên (khoảng 0,5 triệu hộ) phải trả tăng thêm khoảng từ 6.000 - 14.000 đồng/hộ/tháng nhưng các nhóm khách hàng khác được giảm tiền điện phải trả và mức tăng giá giữa các bậc là không đồng đều.

Ai được lợi?

Với những phân tích nêu trên, Bộ Công thương đánh giá phương án giá điện 5 bậc ở kịch bản 1 có mức tăng giá điện giữa các bậc ở mức hợp lý; đảm bảo toàn bộ số hộ có mức sử dụng điện dưới 700 kWh (chiếm 98,2% tổng số hộ) có mức tiền điện không tăng hoặc giảm khi áp dụng biểu giá điện mới, nên tác động khi áp dụng kịch bản này là nhỏ hơn so với phương án 5 bậc kịch bản 2.

Mức chênh lệch giữa bậc thang cuối và bậc thang đầu là phù hợp với xu thế của các nước trên thế giới, nhằm khuyến khích các hộ có mức sử dụng điện lớn sử dụng điện tiết kiệm và hiệu quả; Mức tác động đến các hộ có mức sử dụng trên 700 kWh giữa kịch bản 1 so với kịch bản 2 là không lớn và các hộ sử dụng điện dưới 700 kWh có tiền điện phải trả theo kịch bản 1 là thấp hơn so với kịch bản 2.

Nêu lên sự cần thiết khi áp dụng giá bán lẻ điện sinh hoạt theo các bậc, Bộ Công thương cho hay, điện năng là hàng hóa đặc biệt, việc sản xuất và tiêu dùng diễn ra đồng thời, người sử dụng điện trước và trả tiền sau. Hiện nay, phần lớn lượng điện năng được sản xuất từ các nguồn nguyên liệu hóa thạch, không tái tạo được như than đá, dầu mỏ, khí đốt trong khi các nguồn năng lượng tái tạo như năng lượng mặt trời, gió… chưa phát triển mạnh. “Trong khi chờ đợi những giải pháp hiệu quả hơn cho việc sử dụng nguồn năng lượng tái tạo, việc sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả được xem là biện pháp quan trọng và cần thiết hiện nay” - đại diện Bộ Công thương nhấn mạnh.